Time in Pristina
1. HYRJE NË KONTABILITET
1.1 Veçoritë e kontabilitetit dhe të profesionit të kontabilistit1.1.1 Kuptimi për kontabilitetin
Kontabiliteti është disiplinë që merret me mbledhjen, përshkrimin, klasifikimin, dhe komunikimin e rezultateve financiare.
Kontabiliteti si disiplinë është një fushë shumë e gjerë dhe në kohën e sotme në vete ngërthen disa degë. Në përgjithësi roli i kontabilitetit është që tu ndihmoj menaxherëve, investitorëve, autoriteteve shtetërore të taksave dhe njerëzve apo grupeve të njerëzve vendim marres të marrin vendime më të sigurta duke u bazuar në të dhënat kontabël.
Kontabiliteti konceptohet si diçka e ndërlikuar dhe lidhet me llogaritjen e një firme (sa shet, blen, shpenzon etj.).
Sipas ligjit mbi kontabilitetin, kontabilitetin janë të detyruar ta mbajnë të gjitha ndërmarrjet shoqërore dhe private, organizatat e ndryshme që në punën e tyre kanë qarkullim afarist.
Kontabiliteti siguron informata mbi ndërrimet e realizuara afariste dhe mbi pasurinë e realizuar të sistemit afarist apo pjesëve të tij.
Përdoruesit e kontabilitetit
Informatat kontabël mund t’i përdorin: përdorues të brendshëm dhe të jashtëm. Informatat krijohen si pasojë e ndërrimeve dhe transaksioneve brenda ndërmarrjes.
Dokumentacioni i kontabilitetit formohet në ndërmarrje apo në rrethin afarist të ndërmarrjes.
Dokumentacioni i kontabilitetit ka karakter përllogaritës dhe formohet për të dokumentuar transaksione të ndryshme të cilat kanë ndodhur dhe i përkasin sistemit afarist të cilit i përket me këtë dokumentacion përcillen të gjitha ndërrimet në pasurinë e ndërmarrjes. Të dhënat mbi ndërrimet (transaksionet) evidentohen në kronologji kohore të shprehura në vlera monetare dhe definim real të ndërrimit afarist të pasurisë.
Nëse dokumenti përmban një ndërrim afarist quhet dokument individual, e nëse përmban disa ndërrime quhet dokument përmbledhës
Pasuria e sistemit afarist mund të paraqitet në formë reale, përllogaritare dhe monetare.
1.1.3 Detyrat themelore të kontabilitetit
• Klasifikimi dhe regjistrimi i të dhënave në librat afariste
• Hartimi i raporteve financiare dhe raportimi
1.1.4 Detyrat dhe punët kryesore te kontabilistit
• Përpilimi i listës së pagave dhe lëshimi i fletëpagesave në kohën e caktuar, duke përfshirë të gjitha zbritjet dhe taksat e kërkuara me ligj.
• Kompletimin dhe mirëmbajtjen e të gjitha librave të llogarive në përputhje me kontabilitetin themelor dhe parimet e kontabilitetit.
• Raportimi ne agjencitë qeveritare sipas kërkesës.
• Korrigjimi i ndonjë mos përputhje në librat e llogarive, llogarit apo deklaratat tjera financiare.
• Takimi dhe raportimi tek menaxhmenti për diskutime mbi kontabilitetin dhe financat e kompanisë dhe gatishmëria ne zgjidhjen e problemeve eventuale të paparashikuara.
1.1.5 Mjedisi i punës dhe kushtet e punës se kontabilistit
Mjedisi i punës së kontabilistit duhet të jetë një zyre e pajisur mirë me të gjitha gjërat e nevojshme, duke filluar nga tavolina e punës, kompjuter, dollap, regjistrator dhe të gjitha mjetet e punës të nevojshme për ushtrimin e detyrës. Njëherit duhet të kemi parasysh që zyra të jete një vend i përshtatshëm dhe i ndriçuar mire për të konkretizuar çështjen.
1.1.6 Kriteret për punësim ne profesionin e kontabilistit
• Etika ne pune
• Aftësi për zgjidhjen e problemeve
• Dëgjueshmëria
• Njohja e biznesit
• Matja dhe raportimi i te ardhurave dhe shpenzimeve
• Interpretimi i pasqyrave financiare
1.1.7 Mundësit e punësimit te kontabilistit
Profesioni i kontabilistit është i lidhur me veprimtarin që kryhet në biznese private dhe institucione publike për mbajtjen e evidencave të kontabilitetit dhe llogarive për arkën, pagat, shitjet, blerjet, depon, mjetet themelore, detyrimet, bilancin, etj. Kontabilisti mund të punësohet në biznese private dhe institucione publike si asistent ne zyrat e kontabilitetit
1.1.8 Etika e komunikimit gjatë veprimtarisë profesionale të kontabilistit
Kodi që na bënë të suksesshëm në punë, miqësorë, me kolegët dhe të respektueshëm nga eproret apo vartësit tuaj.
Globalizimi dhe punësimi në kompani ndërkombëtare, i ka shtrirë kudo në botë rregullat unike që kërkojnë respektimin e një kodi etike nga të gjithë punonjësit në marrëdhëniet që ata kanë me shefat apo vartësit, klientët apo shërbime të caktuara. Rregullat e etikes në punë janë kthyer tashme në orë leksionesh në shumë universitete, çka konfirmon se në të gjithë boten duhet respektuar një kod komunikimi në punë, një gjuhe e cila kudo qofsh ka si bazë respektin, korrektesën dhe komunikimin, eksperiencat me të mira nga shumë punëdhënës tregojnë se një punë e mire, merr gjithmonë vlerësime maksimale atëherë kur respektohet etika profesionale.
Komunikimi
Qofshi profesionist i vjetër apo punonjës i ri, ju duhet së pari të respektoni rregullin nr 1. respektimin e orarit të punës të paktën 15 min. para se të filloj orari zyrtar, kjo
ju ofron mundësinë për tu përgatitur nga ana mendore për te gjitha detyrat, shpesh shkelja e orareve bëhet shkak për largimet nga puna, ulje në përgjegjësi gjoba të vogla dhe vërejtje për paralajmërim për largim nga puna, madje edhe penalizime maksimale, pushim.
Një tjetër aspekt që duhet respektuar sidomos në marrëdhënie me të tjerët është sjellja .Respekto me korrektësi koleget në mjedisin e punës. Mos harroni: nëse jeni një kolektiv ju duhet të punoni në skuadër, në të kundërt duhet të ndryshoni profesion. Rregulloret më të mira të kodit të etikes përcaktojnë gjithashtu sjellje të përzemërt dhe miqësore për të gjithë personelin e kompanisë. Përshëndesni kur hyni dhe dilni nga puna, trokitni në një zyre para se të hyni, njoftoni një takim me shefin apo me vartësin të paktën një ore para. Ky lloj komunikimi kërkon gjithashtu që të keni edhe një mënyrë të folurit apo diskutuarit më se korrekte. Mos flisni asnjëherë nën dhëmbë, mbajeni kokën lart kur flisni apo përshëndesni dikë, formoni një zë të qartë dhe të plotë, gërmzoni fjalët në rast se të tjerët nuk arrijnë t’u kuptojnë dhe kur dikush flet ndiqeni me sy. Asnjëherë mos u nervozoni apo të ngritin zërin, kjo sjellje tregon se gjendja juaj emocionale është në gjendje kritike.
Ambicia
Nëse keni një pozicion të caktuar duhet ta mbroni atë me profesionalizëm, së pari ju duhet të vendosni një qëndrim pozitiv, duke evituar problemet në punë. Respektoni angazhimet tuaja duke qenë i besueshëm, në ketë mënyrë mund të përdorni kapacitetet tuaja për të trajtuar me shumë përgjegjësi çështjet e mprehta, pasi këto janë rastet e volitshme për tu rritur në përgjegjësi. Mos nguroni të kërkoni për tu shpërblyer në interes të qëllimeve të kompanisë. Përpiquni të bëni punën dhe asgjë tjetër, cilësia dhe sasia e punës suaj është pasqyrim i drejtpërdrejte i karakterit personal dhe integritetit. Një punëtor produktiv me etike të fortë gjen gjithmonë mundësi dhe kohe për të punuar me cilësi prandaj duhet të krenoheni me punën tuaj
.
1.2 TERMAT DHE PARIMET BAZË TË KONTABILITETIT
1.2.1 Kuptimi për kontot
Kontot janë llogaritë ku evidentohen pasuritë e ndërmarrjes. Çdo konto i ka dy anë: Debi (+) dhe anën kredi (-). Në anën Debi shkruhet atëherë kur kemi rritje të mjeteve, ndërsa në anën Kredi shkruhet atëherë kur kemi zvogëlim të mjeteve.
Si shembull mund ta marrim konton Arka: nëse inkasojmë para në arkë, atëherë duhet shënuar në anën debi d.m.th mjetet në arkë rriten . ndërsa nëse bëjmë ndonjë pagesë, pra marrim para nga arka, atëherë duhet shënuar në anën kredi pasi mjetet në arkë do të zvogëlohen për atë vlerë.
Konto ka formë të shkronjës “T”
1.2.2 Kuptimi për transaksionet ekonomike
Transaksioni është ngjarje ekonomike apo kusht që direkt ndryshon kushtet financiare të entitetit apo ndikon në rezultatet e operacioneve të biznesit.
Këmbimi i interesimit ekonomik në mes të dy palëve.
Pavarësisht nga emri i tij, bilanci i pagesave nuk trajton vetëm ato transaksione që nënkuptojnë pagesa, por transaksionet ekonomike në përgjithësi. Një transaksion ekonomik (ose thjesht një transaksion), ndeshet atëherë kur një vlerë ekonomike
ndërron pronësinë. Gjithashtu, në një sistem llogarish me regjistrim të dyfishte si është dhe bilanci i pagesave, çdo transaksion i regjistruar duhet ti ketë të dy aspektet, si kredinë ashtu dhe debinë. Ne bilancin e pagesave me termin transaksion do të kuptojmë shpesh dhe transaksione që në praktikë kanë vetëm njërin prej këtyre aspekteve (rasti i transferove pa shpërblim).
.
1.2.3 Kuptimi për çmimin
Shuma e parasë që paguhet, ose kërkohet të paguhet për një mall quhet çmim.
Çmimi është element i marketingut miks që “prodhon të ardhura” elementet e tjerë “prodhojnë kosto”.
Qëllimet e çmimit duhet të koordinohen me qëllimet tjera të marketingut dhe me qëllimet e biznesit në tërësi.
1.2.4 Kuptimi për kostot
Kostoja është paraja kesh ose vlera ekuivalente e kësaj paraje e sakrifikuar për mallra dhe shërbime që pritet të sjellin përfitime për organizatat, në të tashmen ose
në të ardhmen . Themi vlera ekuivalente kesh jo monetare mund të shkëmbehen me mallra ose shërbime të dëshiruara. P.sh, mund të jetë e mundur që të shkëmbehen pajisjet me materialet e përdorura në prodhim.
1.2.5 Kuptimi për fitimin dhe humbjen
Fitimi (e ardhura neto) është rezultat i tejkalimit të të ardhurave ndaj shpenzimeve.
Humbja është rezultat i tejkalimit te shpenzimeve ndaj te ardhurave.
1.2.6 Kuptimi për taksat dhe tatimet
Me taksa dhe tatime kuptohen shuma të caktuara parash që detyrohen ti paguhen shtetit prej personave fizik e juridik si dhe prej bizneseve që veprojnë në juridiksionin e tij. Ka një ndryshim midis taksave dhe tatimeve. Ky ndryshim qëndron në faktin që taksat përfaqësojnë një shumë të caktuar fikse parash që i duhen paguar shtetit për shërbime të ndryshme që i ofron qytetareve, p. Sh për qarkullimin rrugor, për pastrimin, për regjistrime etj, tatimet përfaqësojnë një shumë parash që duhet ti paguhet shtetit, shumë që ndryshon me ndryshimin e madhësisë së objektit të tatueshëm, p.sh tatimin mbi fitimin, mbi të ardhurat personale, mbi qarkullimin etj.
1.2.7 Kuptimi mbi bilancin
Kontabiliteti procedon informacione të cilat emërtohen si pasqyra financiare. Nëpërmjet këtyre informacioneve biznesi komunikon me publikun. Në ketë drejtim, një prej pasqyrave fondamentale të raportimit financiar është bilanci i gjendjes. Bilanci raporton në formë të përmbledhur gjendjet (saldot) e llogarive të pasurisë, kapitalit të vet dhe detyrimeve të biznesit në datën e ndërtimit të tij për një periudhë të caktuar kohore. Data e ndërtimit të bilancit zakonisht është fundi i periudhës fiskale, po ndërmarrjet e mëdha e përpilojnë atë edhe ne periudha një mujore, tre mujore,gjashte mujore etj.
Bilanci ndryshe emërtohet pasqyrë e pozitës financiare përkatësisht pasqyrë e gjendjes financiare. Emërtimi bilanc vjen nga presupoziumi ndërmjet totalit të pasurisë në njërën anë dhe totalit të kapitalit dhe detyrimeve, në anën tjetër, duhet
të ekzistoj një gjendje e baraspeshuar. Me fjalë të tjera, totali i pasurisë në bilanc duhet të jetë i barabartë me totalin e kapitalit të vet dhe detyrimeve. Kjo baraspeshë e këtyre dy anëve mund të shprehet me anën e ekuacionit si në vijim:
Pasuria = kapitali i vet ( ekuiteti ) + detyrimet
1.2.8 Parimet e kontabilitetit
Parimi i kontinuitetit ( vazhdueshmërisë ) së afarizmit
Pasqyrat financiare duhet të përgatiten sipas parimit të kontinuitetit d.m.th vazhdueshmërisë së afarizmit. Sipas këtij parimi kontot që mbesin të hapura në Bilancin e Gjendjes në fund vit barten në periudhat e ardhshme.
Ky parim nuk vlen atëherë kur ndërmarrja e ndërprenë afarizmin e saj për arsye të ndryshme, për të cilat ndërmarrja duhet të tregojë se pse nuk është në përputhshmëri me këtë parim.
Parimi akrural ( i momentit të paraqitjes së transaksionit)
Në bazë të këtij parimi transaksionet dhe ngjarjet regjistrohen në shënimet e kontabilitetit atëherë kur ndodhin , e jo atëherë kur të pranohen apo paguhen parat, si dhe prezantohen në pasqyra financiare se cilës periudhe i takojnë.
Parimi i materialitetit
Sipas këtij parimi të gjitha transaksionet që kanë vlerë të mëdha evidentohen në konto të posaçme ( p.sh Furnitorët, Blerësit, etj ), ndërsa ato që kanë vlera më të vogla grumbullohen në një konto të përbashkët ( shpenzimet për telefon, rrymë, ujë, kanalizim, etj, përmblidhen në një konto të përbashkët – shpenzimet e komunalisë )
Parimi i baraspeshës
Sipas këtij parimi kontot duhet të jenë të mbyllura – barazuara. Ana debi e një konto duhet të barazohet me anën kredi.
1.3 ADMINISTRIMI I DOKUMENTEVE TE KONTABILITETIT
1.3.1 Rëndësia e dokumentacionit te kontabilitetit
Dokumentacioni i kontabilitetit formohet në ndërmarrje apo në rrethin afarist të ndërmarrjes. Dokumentacioni i kontabilitetit ka karakter përllogaritës dhe formohet për të dokumentuar transaksione të ndryshme të cilat kanë ndodhur dhe i përkasin sistemit afarist të cilit i përket me këtë dokumentacion përcillen të gjitha ndërrimet në pasurinë e ndërmarrjes. Të dhënat mbi ndërrimet (transaksionet) evidentohen në kronologji kohore të shprehura në vlera monetare dhe definim real të ndërrimit afarist të pasurisë.
Nëse dokumenti përmban një ndërrim afarist quhet dokument individual, e nëse përmban disa ndërrime quhet dokument përmbledhës
Pasuria e sistemit afarist mund të paraqitet në formë reale, përllogaritare dhe monetare.
Dokumenti i kontabilitetit mund të ketë karakter:
• Dokumentacionit hyrës
• Dokumentacionit dalës
• Dokumentacionit intern
-Dokumentet dalëse
Janë faturat e lëshuara nga ndërmarrja për mallin, produktin, pasurin ose shërbimin e shitur. E veçantë e tyre është se formohet në ndërmarrje dhe i destinohet rrethit afarist.
-Dokumentet hyrëse
Formohen jashtë ndërmarrjes. Kryesisht janë :faturat hyrëse, fletëdërgesat për mallin, materialin, pasurinë apo shërbimin e blerë.
-Dokumentet e brendshme (interne)
Janë: fletëpranimet, fletëposedimet, kalkulimet e mallit, raportet e arkës, llogaritja e pagave dhe amortizimit, etj. Karakteristikë tyre është se formohen dhe qarkullojnë brenda ndërmarrjes.
1.3.2 Mënyrat e plotësimit te dokumentacionit te kontabilitetit
Çdo dokument në kontabilitet duhet të përmbaj:
• Emrin e subjektit
• Datën dhe vendin
• Emërtimin e dokumentit
• Përmbajtjen e transaksioneve të shprehura në para
• Nënshkrimin e personave përgjegjës në transaksion
Këto te dhëna mund te plotësohen me dore por edhe me kompjuter
1.3.3 Rëndësia e përdorimit te teknologjisë së kompjuterëve ne kontabilitet
Përparësi madhore në kontabilitet ka disponueshmëria me kompjuter personal, programe analitike në rrjet dhe e sistemeve për mbështetjen e vendimeve. Kompjuteri shërben si hallkë komunikimi me sistemin e informacionit të kompanisë. Pc-ja dhe programet janë në dispozicion të menaxherëve në të gjitha llojet e organizatave. Kompjuteri shërben si terminal rrjeti dhe lidhet me bazën e të dhënave të organizatës, duke i lejuar menaxheret që të marrin informacionin më shpejtë, të bëjnë analizat e tyre dhe të përgatisin shumicën e raporteve të tyre. Për shkak të përparimeve në teknologjitë e informacionit kontabilistet kanë fleksibilitet për t’iu përgjigjur nevojave menaxheriale për shumë metoda komplekse të kostos së prodhimit si kostot e bazuara nëaktivitet. . Programi kompjuterik i planifikimit të burimeve të ndërmarrjes ka si objektiv të ofroj një sistem të integruar- një sistem që mund të kryej të gjitha veprimet e një kompanie dhe të ofroj në kohë reale të dhëna nga fusha të ndryshme të funksioneve të një kompanie. Përdorimi i këtyre të dhënave në kohë reale i lejon menaxherët që të përmirësojnë vazhdimisht efikasitetin e njësive dhe të proceseve të organizatës. Për të mbështetur përmirësimin e vazhdueshëm nevojitet që informacioni të jetë në kohë i saktë dhe i detajuar.
1.3.4 Dokumentet e kontabilitetit
Çdo veprim ekonomik që realizon ndërmarrja ka efekt të drejtpërdrejt në gjendjen e mallit në magazinë, dhe e kundërta kur blejmë diçka. Për ketë mbajnë përgjithësi personat e autorizuar, andaj çdo transaksion duhet të dokumentohet me anë të një letre të nënshkruar nga dy palët, i cili quhet dokument kontabël.
Disa prej tyre janë standard ( faturat, mandat arkëtimi, pagesat.)Pjesa tjetër paraqet si rezultat i përshkrimit të transaksionit ( procesverbale, kontrata etj ).
Dokumentet kontabël janë bazë për një informacion kontabël. Përpunimi i informacionit kontabël fillon pikërisht me përpunimin e dokumenteve.
1.3.5 Rregullat e ruajtjes dhe arkivimit të dokumenteve të kontabilitetit
Në bazë të legjislacionit në fuqi, njësitë ekonomike janë të detyruara të sigurojnë ruajtjen e dokumentacionit kontabël në mënyrë të rregullt dhe sipas sistemit të caktuar të arkivimit, të inventarit të çeljes, të veprimtarisë dhe të inventarëve të tjerë periodikë, të llogarive vjetore dhe të raportit vjetor të veprimtarisë, të librave dhe regjistrave që kanë mbështetur këto
Dokumentet ruhen ne dokumentet e formës se tyre origjinale dhe të lexueshme, zakonisht këto dokumente ruhen për 10 vite nga viti kalendarik.
Dokumentacioni kontabilist në bazë të cilit është kryer shënimi, ruhet më së paku pesë vjet.
Afati fillon të numërohet prej ditës së fundit të vitit administrativë me të cilin kanë të bëjnë. Llogaritja përfundimtare e të ardhurave personale,gjegjësisht listat e pagesës mbi të ardhurat personale,të punëtorëve mund të ruhet në disqe kompjuterike. Nëse ruhen në disqe kompjuterike, duhet të ruhet origjinali se paku pesë vjet, duke filluar nga skadimi i afatit të caktuar për paraqitjen e llogarisë përfundimtare për vitin për te cilin bëhet fjalë në listën e pagesave.
Kushtet e ruajtjes - dokumentet ruhen ne vende te caktuara i cili i përgjigjet kushteve teknologjike te mbrojtjes nga zjarri, dielli, pluhuri, lagështia dhe kushtet tjera fizike dhe biologjike, dyert duhet te jene te sigurta me rrjete metalike dhe brava automatike.
1.3.6 Rregullat dhe procedura e sistemimit te dosjeve për dokumentet e kontabilitetit
Sistemimi dhe arkivimi duhet tu përgjigjen kritereve funksionale( gjetja sa më e shpejtë, mbulim sa më të vogël të hapësirës dhe kontroll efikas ).
Ekzistojnë dy sisteme
1. sistemi ne mënyrë vertikale
2. sistemi ne mënyrë horizontale
Së pari dokumentet që janë regjistruar duhet të grupohen sipas llojit dhe sipas renditjes.
Dokumentet e arkës, në fund të çdo muaji, pasi janë regjistruar mandatarkëtimet me vete dhe mandatpagesat më vete, në mënyrë kronologjike (sipas nr. Te serisë),duke vene mbishkrimin “mandatarkëtimi” ose “mandatpagesa nga nr _ deri ne nr _ muaji janar, viti 200X” sistemohen ne dosje me vete. Mbi dosje vihet mbishkrimi: dokumentet e arkës, muaji janar 200X.
Dokumentet e bankës që janë regjistruar duhet të grupohen sipas llojit dhe sipas renditjes.
Dokumentet e bankës – në fund të çdo muaji duhet të bëhet kontrollimi dhe sistemimi kronologjik.
Faturat e klientit – në fund të çdo muaji pasi janë evidentuar sistemohen sipas numrit rendor dhe hidhen në një dosje të veçantë me mbishkrimin “faturat e klientëve”.
Faturat e furnitorëve – ruhen në të njëjtën mënyrë sikurse ajo e klientëve vetëm se këtu mbishkrimi shënohet “faturat e furnitorëve
********************************************************************************
Moduli i dyte
2. MBAJTJA E EVIDENCËS SË ARKËS
2.1 Kuptimi për arkën
Me fjalën arkë kuptohet vendi në ndërmarrje apo në ndonjë organizatë tjetër ku ruhet dhe bëhet arkëtimi i parasë dhe pagesave me para të gatshme.
Për arkën ku mbahen paratë dhe letrat me vlerë përdoret fjala kasafortë.
Arkëtari është i punësuari në ndërmarrje, i cili është i ngarkuar të mbajë arkën dhe të kryej veprimet me para. Arka duhet të jetë e mbrojtur mire. Në jetën e përditshme në lidhje me arkën e hasim edhe shprehjen “Petty Cash”.
Për hapjen dhe mbylljen e arkës që sipas rregullit duhet ti ketë dy çelësa, njërin çelës e mban arkëtari e tjetrin personi të cilin e autorizon organizata.
Mjetet para kryesisht gjenden nëpër organizata të specializuara financiare që quhen banka dhe mbahen në llogari të veçanta. Këto llogari quhen xhirollogari.
2.1.1 Maksimumi i arkës
Maksimumi i arkës është shuma e caktuar e parave e cila mundë të bëhet në arkë. Ndërmarrja është e detyruar me aktet e veta ta caktoj maksimumin e arkës. Pagesa e shumave të vogla me para në dorë bëhet në arkë dhe nga arka (deri në 100€ për organizatat e shërbimeve publike) varësisht nga destinimi i organizatës.
Pagesa e shumave të mëdha bëhet në bankë apo nga banka. Vlera e pagesave për mallrat dhe shërbime deri në 100€ nga arka caktohet nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave(MEF)
2.1.2 Llojet e dokumenteve te arkës
Arkëtimet dhe pagesat në arkë bëhen sipas dokumentacionit përkatës. Llojet dhe format e dokumentit caktohen po ashtu nga MEF. Para se të bëhet arkëtimi ose pagesa këto dokumente kontrollohen si nga aspekti formal ashtu edhe nga aspekti i korrektësisë së llogaritjes. Kujdes i veçantë duhet ti kushtohet vërtetësisë së përmbajtjes së dokumentit. Duhet verifikuar se a është bërë veprimi i shënuar në dokument.Me rastin e arkëtimit përdoren këto dokumente justifikuese:
- Çeku i arkës ose çeku monetar,
- Llogaria për mallin, produktet e shitura,
- Fletëpagesa dhe
- Dëftesa (për paranë e marrë).
Për pagesat që i bënë nga arka janë të vlefshme këto dokumente:
- Llogaria për mallin ose materialin e blerë,
- Llogaria për shërbimet e bëra nga të tjerët,
- Fletëpagesa e pagë fitimeve,
- Llogaria e udhëtimit zyrtarë e bashkangjitur me urdhër udhëtimin dhe
- Mandatpagesa (fletëpagesa postare).
Të gjitha dokumentet duhet të bëhen në një kopje apo dy. Zakonisht origjinali nëpër organizatat publike i dërgohet MEF-it me çka i arsyetoni shpenzimet e juaja që janë bërë gjatë një periudhe të caktuar kohore, e cila është zakonisht një muaj, bënë zotimin e mjeteve për rimbushjen e Parave të imëta (arkës) dhe bënë tërheqjen e parave nga banka (BPK). Kjo mënyrë e rimbushjes së arkës vlen për organizatat publike të cilat financohen nga buxheti i Kosovës, kurse organizatat tjera private rimbushjen e arkës e bëjnë nga bankat ku i kanë të hapura llogaritë e tyre apo nga arkat e tjera.
2.1.3 Paratë e imta ( Petty cash)
Mbajtja dhe rimbushja e parave të imtaÇdo organizatë publike mban një sasi të caktuar të parave në arkën e organizatës së vetë apo si e quajmë ne tani mbajtja e Parave të imta. Me këto mjete organizata kryen pagesa të ndryshme për nevojat e organizatës dhe vlera e pagesës nuk mund të jetë më e madhe se 100€. Ky kufizim i kësaj vlere është e caktuar nga MEF.
Të gjitha pagesat të cilat bëhen nga Parat e imëta duhet të arsyetohen me faturë. P.sh nëse rganoizata do të blejë letër të kompjuterit për nevojat e veta, ajo nga shitësit duhet ta marrë faturën me të cilën dokumentohet blerja. Të dhënat që duhet ti ketë një faturë janë:
- Emri i organizatës që e shet mallin,
- Data e marrjes së mallit,
- Çmimi në njësi,
- Çmimi i mallit pa TVSH,
- Çmimi i mallit me TVSH,
- Emri i organizatës e cila e merë mallin,
- Numrin e faturës,
- Nënshkrimi i shitësit,
- Vula e shitores etj.
Me këtë faturë bëhet arsyetimi i shpenzimit të parave qe janë tërhequr nga Arka. Kjo faturë nuk guxon të jetë kopje sepse nuk do të ketë vlerë për Arkën. Ajo duhet
gjithsesi të jetë origjinale nga shitorja, depoja apo dikush tjetër,përndryshe nuk do të vlejë.
Personi i autorizuar për Parat e imëta pasi që ta pranoj faturën e ngjet me ngjitës në një letër të pastër dhe nga fatura i merë shënimet dhe i vë në këtë dokument.
Ky dokument është po ashtu i lëshuar me nga MEF dhe i përmban këto të dhëna:
- Data kur është bërë pagesa
- Numri i faturës
- Emri i shitores apo organizatës ku është blerë malli
- Vlera e mallit të shkruar me numra dhe me shkronja
- Emri i mallit
- Emri i personit që e ka blerë atë mall dhe nënshkrimi
- Emri i personit që i ka lëshuar këto para
- Nënshkrimi i zyrtarit të financave dhe që është certifikues nga organizata e vetë si dhe MEF etj.
Pasi që ti ketë ruajtur këto shënime e bënë regjistrimin në tabelën tjetër të quajtur Spreadsheet (tabelë përllogaritëse) . Ajo përmban këto të dhëna :
- Data e blerjes së mallit,
- Numri i faturës,
- Përshkrimi i mallit,
- Vlera e mallit,
- Kolona e cila e bënë zbritjen e asaj shume nga vlera totale e parave të imëta,
- Kolona e regjistrimit e cila varet se ku do të regjistrohet .
Kur themi se varet kur regjistrohet, atëherë kuptojmë se për çka është fjala apo ku hynë ai mall p.sh. nëse kemi blerë letër të kompjuterit atëherë ajo duhet të regjistrohet në materialin e zyrës, nëse është fjala për pajisje të ndryshme gozhda, siguresa të rrymës këto regjistrohen në pajisje, nëse kemi blerë ndonjë pjesë për veturë apo derivate i regjistrojmë në Furnizim dhe shpenzim derivate, nëse kemi paguar rrymën,ujin apo mbeturinat kjo regjistrohet në komunalet.
Ekziston mundësia kur një mall apo një produkt nuk e ka kolonën e vetë adekuate për regjistrime, atëherë atë e regjistrojmë në kolonën e posaçme e cila thirret me emrin Të ndryshme etj.
2.1.4 Rimbushja e Arkës (Petty Cash-it)
Regjistrimi i këtyre të dhënave duhet të bëhet të njëjtën ditë kur edhe është blerë malli. Pasi të jenë bërë të gjitha regjistrimet (përafërsisht 1muaj) bëjmë mbylljen e Parave të imta. Vlera e parave me datën e marrjes së Parave të imëta duhet të përputhet me ato të Spreadsheet. Kjo vlerë varet se sa e ka organizata të caktuar sipas rregullores së vetë. P.sh nëse ne nga fillimi i muajit i kemi pasur 5000€, atëherë duhet të kesh në tabelë po atë vlerë të harxhuar, kuptohet ti kesh faturat të gjitha të regjistruara për po të njëjtën vlerë.Pasi ta kesh mbyllur Petty Cash-in ajo i jepet personit të autorizuar për kontrollimin e kësaj tabele, si dhe duhet shqyrtuar mjetet e harxhuara të kësaj organizate nga Parat e imëta brenda një muaji. Pasi të jetë kontrolluar , ajo nënshkruhet dhe jepet që ti përgatitët CPO-në Urdhër blerja . Pasi që të jetë përgatitur Found Recive të radhiten sipas numrave rendorë, ashtu si i kemi regjistruar në Spreadsheet dhe pastaj të gjitha këto të fotokopjohen .Pasi që i kemi fotokopjuar këto , hapet një follder i ri ,në të cilin është ai Paraja e imët P.sh. paraja e imët“për muajin Janar “.
Ky dokument i fotokopjuar ruhet në organizatë si dëshmi për shpenzimin e Petty Cash-it njëjtë veprohet edhe për muajt e tjerë .Pasi ti kemi përfunduar këto procedura origjinalet e Petty Cash-it i fusim në një follder të posaçëm duke e shkruar muajin për të cilin bëhet fjalë , e të cilit ia bashkëngjisim Spreadsheet-in dhe CPO-në , e përgatitur ku e kemi shkruar vlerën totale si dhe vlerën e çdo shpenzimi veç e veç .Zakonisht CPO i ka vet 4 kolona dhe të gjitha shpenzimet i ndajmë në kolona . Këtë follder duhet ta dërgojmë në AQF dhe pasi ta kenë kontrolluar personat e autorizuar bëjmë zotimin e mjeteve. Follderin e mbanë AQF- ja. Kurse CPO vulosët me një vulë , me çka bëhet me dije se kemi zotuar mjete për rimbushjen e arkës (Petty Cash-it).
Me fjalën rimbushje kuptojmë tërheqjen e mjeteve të tjera nga xhirollogaria për shpenzime të organizatës gjatë muajit të ardhshëm. Në ditën tjetër pasi të jetë konstatuar se kemi mjete për rimbushje jepet urdhri për lëshimin e mjeteve nga xhirollogaria. Për këtë në CPO jepet vula e dytë me këtë CPO ne shkojmë në bankë (BPK) dhe bëjmë tërheqjen e parave për (Petty Cash).
2.1.5 CPO – URDHËR PËR OBLIGIM DHE PAGESË
Ky dokument futet në kompjuterë dhe plotësohet me kompjuterë . Dokumenti duhet të plotësohet me këto shënime :
- Numri rendorë i CPO ,
- Kodin ekonomik të veçantë ,të cilin e ka secila organizatë ,
- Emrin e organizatës së vetë ,
- Përshkrimin se çka paguhet me këtë CPO,
- Vlerën totale ,
- Datën se kurrë është përgatitur CPO për pagesë ,
- nënshkrimet e zyrtarit të administratës ,
- nënshkrimet e zyrtarit të autorizuar ,
- nënshkrimet e zyrtarit certifikues ,
- nënshkrimet e zyrtarit të zotimit të mjeteve ,
- datat kur janë nënshkruar personat e lartpërmendur ,
- emrat dhe mbiemrat e tyre të plotë ,
- emrin e organizatës të cilës i bëhet pagesa ,
- numrin e saktë të xhirollogarisë së asaj organizate që i bëhet pagesa etj.
Këtyre dokumenteve gjithashtu u bashkëngjitet edhe një dokument tjetër , i cili quhet Urdhër blerje që është gjithashtu dokument që e ka lëshuar MEF, gjegjësisht ATK.
Departamenti i Thesarit , i cili përmban këto shënime :
- datën e përgatitjes së Urdhër blerjes
- Numrin e Urdhër blerjes
- Emrin e organizatës së cilës i bëhet pagesa,
- Emrin e personit kontaktues të asaj organizate ,
- Adresën e organizatës së cilës i bëhet pagesa ,
- Numrin e telefonit,
- Afatin e pagesës , i cili është zakonisht 15 ditë,
- Përshkrimin më të hollësishëm të mallit apo shërbimit për të cilin bëhet pagesa ,
- Sasinë e mallit apo shërbimit ,
- Vlerën për secilën njësi veç e veç ,
- Vlerën totale të asaj pagese ,
- Mënyrën e pagesës d.m.th a bëhet me këste apo e tëra paguhet me para të gatshme ,
- Kodin e organizatës e cila e bënë pagesën ,
- Nënshkrimet e personave të autorizuar etj
Pasi që të jenë plotësuar këto dy dokumente, atyre ua bashkëngjisim edhe faturën për atë mall apo shërbim që duam ta bëjnë pagesën.
Nëse vlera e kësaj pagese është më e madhe se 1200€ atëherë ne duhet këtyre dokumenteve tua bashkëngjisim edhe kontratën e fotokopjuar të cilën ne e kemi bërë me atë organizatë , pasi që herët është shpallur tenderi për atë mall apo shërbim nga ana e organizatës sonë dhe kemi lidhur kontratë me tenderuesin , në këtë ratë pagesën e kryejmë ne. Kur ne i kemi kompletuar këto dokumente i dërgojmë në ATK dhe bëjmë zotimin e mjeteve. Me fjalën zotim kuptojmë se a kemi ne mjete për kryerjen e kësaj pagesë. Në fund të çdo viti kalendarik MEF ndanë nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovës mjete për të gjitha organizatat publike varësisht nga destinimi dhe nevojat e tyre për mjete dhe vazhdimin e veprimtarisë së vetë. Pasi të jenë ndarë këto mjete bëhet alokimi i tyre çdo tre muaj , të cilat mjete janë dedikuar për mallra dhe shërbime.
Nëse ne kemi shpenzuar më shumë mjete se që janë paraparë nga Buxheti i Konsoliduar i Kosovës atëherë ne nuk mund të bëjmë zotimin e mjeteve për atë pagesë. Nëse ne i kemi mjetet për këtë pagesë atëherë bëhet zotimi i mjeteve nga ana e ATK dhe i jepet vulë me ngjyrë të kuqe CPO-së , me çka rezulton se pagesa mund të realizohet. Këto dokumente duhet të fotokopjohen dhe të regjistrohen në Spredsheet–in e CPO –së dhe prapë i dërgojmë ne ATK me çka tani kërkojmë realizimin e kësaj pagese. Pasi të jenë vërtetuar se dokumentet janë në rregull dhe posedojnë dokumentet përcjellëse , si dhe nënshkrimet e personave të autorizuar të kësaj organizate CPO certifikohet dhe vuloset.
Me këtë ne kemi kryer pagesën ndaj obligimit tone dhe neve na epet kopja e CPO-së. Këtë CPO ne duhet ta regjistrojmë në librin tone si pagesë të kryer apo ‘’ Final “ dhe e follderizojmë me CPO-të tjera.
2.1.6 Rregullat themelore të evidencës së arkës
1. Të gjitha transaksionet në arkë duhet regjistruar brenda 24 orëve, pas kryerjes së ndërrimit financiar.2. Të gjitha fletëpagesat dhe arkëtimet duhet të jenë në tri kopje: 1 për komitentin, 1 për raport të arkës dhe një mbetet në bllok të fletëpagesave apo fletëinkasimeve, të cilat arkivohen për tri vite.
3. Ditari i arkës bëhet në dy kopje, njëra i bashkëngjitet dokumentacionit përcjellës dhe kopja tjetër mbetet në bllokun e ditarit dhe arkivohet për tri vite.
4. Çdo fletë pagesë duhet të nënshkruhet nga marrësi i parave dhe duhet t’i bashkëngjitet fatura apo paragoni valid i nënshkruar edhe nga drejtori.
5. Saldo i arkës së përfunduar bartet në ditarin e arkës vijuese.
6. Kur funksionon sistemi mbi qarkullimin e pagesave, arkëtari obligohet që qarkullimin ditor ta dorëzoj në shërbimin përkatës.
7. Për çdo ndërrim në arkë, arkëtari e informon drejtorin gjeneral.
8. Në fund të muajit arkëtari bënë llogaritjen e pagave dhe pas nënshkrimit të drejtorit , ai bënë edhe pagesën.
9. Për çdo paqartësi, arkëtari informohet dhe merr sqarime nga drejtori financiar.
1.2 Plotësimi i librit të arkës
Ditari i arkës ka këto elemente:
Numrin rendor – i transaksionit
Ëma – nr. rendor i hyrjeve dhe daljeve
Debi – shënohen të gjitha hyrjet të cilat duhet të jenë të shoqëruara me urdhërarkëtim
Kredi – të gjitha pagesat qe gjithashtu duhet të jenë të shoqëruara me urdhërpagesa
Nr. Faturës
Xhiro arka – mblidhen të gjitha të hyrat dhe të dalat
Saldo në arkë – regjistrohet gjendja në arkë e ditës së mëparshme
Marrje gjithsejtë – mblidhet saldo me të hyrat
Zbritet dhënia – zbriten pagesat
Saldo përfundimtare – diferenca mes të hyrave dhe të dalave.
Nënshkrimi i arkëtarit dhe financierit.
Përveç plotësimit me dorë ditari i arkës plotësohet edhe me kompjuter.
Kur të përfundoj plotësimi me kompjuter ditari i arkës printohet në 2 kopje dhe nënshkruhet..
Njëra kopje mbetet në ditarin e arkës kurse kopja tjetër i bashkëngjitet dokumentit përcjellës dhe dërgohet në departamentin përkatës.
SHEMBULL:
Saldo fillestare i arkës me datën 01.01.2010 në ndërmarrjen “BLETA” ka qenë 1530 €.
Me datën 11.01.2010 në arkë kanë ndodhur këto transaksione:
1. Furnizimi i materialit të zyrës nga ndërmarrja “ABETARE” të faturuar me paragonin bll. Nr. 01542 në vlerë prej 156 €.
2. Blerësi “PASHTRIKU” ka kryer obligimet e veta ndaj ndërmarrjes “BLETA” për faturë;n nr.1/02 të datës 07.01.2010 në vlerë prej 4200 €.
3. Punëtorit Avni Jusufit i është dhënë akontacion sipas urdhrit të drejtorit për udhëtim zyrtar në Turqi (urdhër regjistrimi nr .01/2010) në vlerë prej 1340 €.
4. Punëtorëve të ndërmarrjes u janë paguar pagat për muajin Dhjetor 2010 në vlerë 2160 €. Prej kësaj vlere 2000 € janë neto pagat ndërsa 160 € janë obligimet për tatimin pensional.
5. Furnitorit “BUTRINTI” i është paguar Fatura nr. 18/02 e datës 07.01.2010 për mall tregtar në vlerë 1200 €.
Sqarim
Gjithsej të hyrat = 4200
Gjithsej të dalat 1340 + 156 + 2160 + 1200 = 4856
Saldo e mëparshme = 1530
Marrje gjithsejtë 4200 + 1530 = 5730
Saldo përfundimtare e arkës 5730 – 4856 = 874 ( kjo saldo përcillet në ditarin e arkës vijuese).
2.2.1 Dokumentet e arkës dhe rregullat e plotësimit të tyre .
Dokumentet-bazë të arkës janë Urdhër arkëtimi dhe Urdhër Pagesa
2.2.1.1 Urdhër arkëtimi : është dokumenti që vërteton hyrjen e mjeteve monetare në arkë. Ky dokument plotësohet nga arkëtari kundrejt një dokumenti ( origjinë ) të të hollave që futen në arkë. Dokumenti i origjinës mundë të jetë çek për tërheqjet nga banka, derdhje nga pronari i kontributit, derdhje për të shlyer një detyrim, derdhje për të paguar faturën e mallit produktit të gatshëm shërbimit të kryer etj .
Urdhër arkëtimi është dokument justifikues dhe të tille e bën nënshkrimi i arkëtarit i cili duke e nënshkruar vërteton se ka marrë në dorëzim shumën e shënuar në dokument. Me të holla në dorë shiten mallra nga njësitë tregtare ( dyqane , minimarkete , markete , etj ) me të holla në dorë Urdhër arkëtimi që përpilohet nuk shoqërohet me ndonjë dokument tjetër . Ndërsa kur shiten mallra me të holla në dorë nga magazinat e njësive ekonomike Urdhër arkëtimi duhet të shoqërohet me fature shitje malli që vërteton shitjen e mallit ( daljen e mallit nga magazina ) . Urdhër arkëtimi i përpiluar nga arkëtari shoqërohet me faturën që vërteton shumën e shërbimit të kryer personave apo njësive ekonomike . Urdhër arkëtimi përgatitet në tre kopje . Një kopje e mban arkëtari për të vërtetuar veprimin e kryer , një kopje i jepet personit që ka dorëzuar mjetet monetare në arkë dhe kopja tjetër i dorëzohet kontabilistit .
2.2.1.2 Urdhër Pagesa :është dokument që vërteton daljen e mjeteve monetare nga arka . Ky dokument plotësohet nga arkëtari kundrejt urdhrit për pagesën e pagave të sigurimeve shoqërore të tatim-taksave , të pagesës për shpenzime të tjera ( karburanti, energji elektrike, kancelari, etj.) . Urdhër Pagesa është së pari dokument autorizues . Nënshkrimi i drejtuesit të njësisë ekonomike shërben për të autorizuar arkëtarin të kryeje një pagesë të caktuar. Gjithashtu ai është dokument justifikues . Të tille e bën nënshkrimi i arkëtarit dhe nënshkrimi i personit që ka marrë paratë në dorëzim prej tij. Kur blihen materiale apo mallra me të holla në dorë dhe bëhen hyrje në magazine , mandat pagesa që përgatitet për pagimin e vlerës së tyre duhet të shoqërohet nga fatura dhe fletëhyrja e materialeve apo mallrave në magazinë . Urdhër Pagesa qe vërteton daljen e parave nga arka për të paguar pagat e punonjësve duhet te shoqërohen me një vizë pagese. Urdhër Pagesa që vërteton daljen e parave nga arka për të paguar shpenzimet telefonike apo shërbimet e ndryshme që janë bërë njësisë, duhet të shoqërohen me fatura përkatëse. Urdhër Pagesa plotësohet në tre kopje një kopje e mban arkëtari , një kopje i jepet personit që ka marrë mjetet monetare dhe një kopje i dorëzohet kontabilistit ( shefit te financave – kontabilitet ) të njësisë ekonomike për të bërë veprime në kontabilitet .
2.2.1.3 Xhirollogaria
Xhirollogaria është konto e çelur nga person fizik ose juridik, në bankë ose në ndonjë institucion tjetër financiar.
Përmes xhirollogarisë ndërmarrja bën arkëtimin e kërkesave të veta dhe pagesën e detyrimeve që ka ndaj të tjerëve pa përdorimin e parasë në dorë.
Kjo llogari mban shenjën e vet të shifrës së caktuar numërore.
Ekonomitë moderne pjesën më të madhe të transaksioneve (mbi 90%) i kryejnë përmes llogarive të cilat subjektet afariste i kanë të hapura në bankë.
Shërbimi i qarkullimit të pagesave ka për detyrë ta informojë pronarin për të gjitha ndërrimet që bëhen në xhirollogari.
Ky informim bëhet përmes një raporti që quhet ekstrakt (në literaturë mund ta hasni si nxjerrje llogarie).
Për ta përcaktuar gjendjen e xhirollogarisë veprojmë në këtë mënyrë:
PËRMBAJTJA
SHUMA
Nr. llogarisë
DETYRA PËR USHTRIME:
I Ndërmarrja “ARI” me 01.08.2011 pati gjendjen nga arka paraprake
156 €. Me të njëjtën datë ndodhin këto transaksione:
a) Pranon qarkullimin ditor nga shitorja Nr. 1 në vlerë 620 €
b) Shitësi Kasim Deliu paguan në arkë mungesën e konstatuar në shitore në vlerë 520 €
c) Kryen obligimet ndaj furnitorit “RUDINA” në vlerë 2500 €, ku në këtë shumë 220 € janë shpenzime të transportit.
d) Shet një mjet themelor në vlerë 5000 €. Me këtë rast blerësi menjëherë e kryen pagesën në para të gatshme.
Përpiloni ditarin e arkës.
II Përpiloni ditarin e arkës duke e shfrytëzuar si saldo fillestare – gjendjen
përfundimtare në shembullin e më sipërm.
a) Ndërmarrja “ARI” bënë pagesën për akontacionin e TVSH për muajin KORRIK 2006, në vlerë prej 150€.
b) Bënë pagesën e shpenzimeve të telefonit për muajin KORRIK 2011 në vlerë prej 80€
c) Pranon këstin e parë të qirasë për objektin e lëshuar me qira në vlerë gjithsejtë 4500 €. Objekti është lëshuar për tre muaj.
d) Bënë pagesën për e një dënimit për arsye të gabimit të shoferit në komunikacion në vlerë prej 35€.
III Harto ditarin e arkës nr. 1 duke konstatuar gjendjen në arkë dhe njëkohësisht konto ndërrimet:
a) Ndërmarrja “DEA” saldon fillestare të arkës e ka 2250 €. Me datën 02.08 2011 bën furnizimin me material ndërtimor nga ndërmarrja “ DUGAGJINI” të faturuar me paragon bllok Nr.0887 në vlerë 550 €.
b) Kontraktori “DRINI I BARDH” kryen obligimin e vet ndaj ndërmarrjes “DEA” për shërbimin e bërë në vlerë 4200 €.
c) Bëhet llogaritja e pagave për 4 punëtor: P1= 400 € ndërsa 3 punëtor të tjerë me nga 250 €. Punëtorëve të ndërmarrjes u janë paguar pagat për muajin korrik në vlerë 1205 €. Prej kësaj vlere 1150 € janë neto pagat ndërsa 55 € janë obligimet për tatim pensional.
d) Furnitorit “BUTRINTI” i është paguar Fatura Nr. 18/08 e datës 27.07.2011 për mall tregtar. në vlerë prej 200€.
IV Dyqani i pavarur tregtar “NITA” me datën 03.08.2011 merr ekstrakt. Të përcaktohet lartësia e inkasimeve dhe pagesave dhe të përcaktohet saldo i ekstraktit.
a) Pazar ditor 1120 €
b) Pagesa e shpenzimeve të energjisë elektrike për muajin korrik në vlerë 78 €
c) Blerësi N.N bënë pagesën e faturës Nr.1024 në vlerë 878 €
d) Pagesa e faturës Nr. 1050 furnitorit ALFA TRADE në vlerë 660 €.
V Ndërmarrja “ALFA TRADE” ka këto transaksione në ekstraktin e fundit:
a) Qarkullim ditor 4550 €
b) Pagesa e faturës nr. 32 kompanisë sigurimeve “SIGURIA” për sigurimin e automjetit në vlerë 145 €
c) Inkasimi i pagesës së blerësit në vlerë 2200€
d) Pagesa e shpenzimeve të telefonit 187 €
e) Pagesa e shpenzimeve për kyçje në Internet 360 €
Përcaktoni gjendjen e ekstraktit
********************************************************************************
MODULI III
3. LLOGARITJA E PAGAVE
3.1 Kuptimi për pagën qëllimi llojet dhe veçoritë e tyre3.1.1 Kuptimi për paga
Me paga nënkuptojmë çdo shumë te paguar nga një punëdhënës ne para te gatshme ose si
kompensim për shërbimin e kryer nga i punësuari. Pagat përfshijnë rrogat shpërblimet, bonuset
ose çdo formë tjetër te pagimit qe ka te bëjë me kompensimin e punës së bërë.
Zakonisht pagat paguhen një herë, dy herë ose me shume here ne muaj edhe pse shërbimet e
punësimit kryhen ne baza ditore.
Te ardhurat nga paga do te përfshihen ne te ardhurat bruto të periudhës tatimore ne te cilën
paguhet paga nga punëdhënësi dhe pranohet nga i punësuari dhe shpenzimi i pagës do te kruhet
nga punëdhënësi si zbritje ne periudhën e njëjtë tatimore.
Punonjës do te thotë personi fizik i cili e kryen punën për page nen drejtimin dhe kontrollin e
punëdhënësit, pavarësisht se a kryhet puna sipas kontratës ose ndonjë forme tjetër te
marrëveshjes qofte e bere me shkrim apo jo.
Shprehja punonjës përfshinë te gjithë zyrtaret publik dhe pjesëtaret e organeve ligjvënëse,
ekzekutive dhe gjyqësore.
Një i punësuar nuk edhe në rrezik për tu paguar për shërbimet qe kryen
Një i punësuar zakonisht nuk ka mundësi ta caktoj vendin dhe kohen e shërbimit
Nuk i kërkohet zakonisht qe te investoj për mjetet e nevojshme për kryerjen e punës
Një i punësuar nuk punon zakonisht për disa punëdhënës zakonisht.
Punëdhënësi paguajnë pagat për te punësuarit si kompensim për punën e kryer. Punëdhënësi
mund te jete si punëdhënës:
1. Primar
2. Sekondar
Punëdhënësi primar ose kryesor është ai punëdhënës te cilin e cakton i punësuari ne baze te
formularit që quhet “Formulari Caktimi i Punëdhënësit Kryesor” i cili dozohet ne administratën
tatimore deri ne 15 dite pas fillimit te punës.
Punëdhënësi sekondar nuk është i obliguar ta paraqet ne administratën tatimore punëtorin.
Mirëpo punëdhënësi është përgjegjës për mbajtjen ne burim te tatimit dhe te paguaj atë për
punëtorin.
Punëdhënësi është gjithashtu i obliguar qe te mbaj regjistrimet e duhura dhe te siguroj per te
punësuarit një certifikatë te mbajtjes ne burim te tatimit ne fund te vitit.
Punëdhënës do te thotë çdo person ose subjekt fizik qe paguan paga dhe në të përfshihen:
Autoriteti publik
Organizata afariste
Organizata e përhershme e personit jorezidente
Organizata jo qeveritare
Organizata ndërkombëtare
3.1.2 Qëllimi i llogaritjes së pagave
Qëllimi i llogaritjes se pagave është që individët që fitojnë të ardhura nga paga në Kosovë të
paguajnë Kontributin pensional dhe Tatimin mbi të ardhurat personale.
Pra çdo subjekt që zhvillon aktivitet të çfarëdo lloji duke përfshirë këtu bizneset e ndryshme,
ndërmarrjet e mëdha apo të vogla, bankat, institucionet etj. ndiejnë nevojën e llogaritjes së
pagave.
3.1.3 Llojet e pagave dhe veçoritë e tyre
Te ardhurat personale konsiderohen:
Pagat (Rrogat)
Aktivitetet afariste
Qiratë
Shfrytëzimi i pronës së paprekshme
Interesi
Dividentet
Fitimet kapitale
Lotaritë dhe lojërat e tjera te fatit
Pensionet qe i paguan qeveria etj
Kurse punëdhënësin sekondar është ai te cilin ne nuk e kemi paraqitur si punëdhënës kryesor, por
për të cilin ne kryejmë shërbime dhe si kompensim marrim një fitim ne forme page.
behet për 6 vite, pra kjo është periudhe ku duhet te ruhet çdo dokument. Për aspektet ligjore te
kontabilitetit te pagave i qaseni në internet ne websitin
www.atk-ks.org.
3.1.5 Tatimet mbi pagat
Llojet e tatimeve ta cilat aplikohen në Kosovë janë:
Tatimi në të ardhura personale
Kontributet pensionale
Tatimi mbi vlerën e shtuar
Tatimi mbi te ardhurat e korporatave.
Tatimi ne paga është çmimi (vlera) te cilin duhet ta paguaj çdo punonjës (person fizik dhe
juridik) i cili krijon te ardhura nga puna.
Tatimi ne paga ka filluar te paguhet me 1 prill 2002, me pastaj ka pas dy ndryshime në ligj së
pari në vitin 2005 dhe ndryshimi tjetër është bere ne fund te vitit 2008.
Individët që fitojnë te ardhurat nga paga në Kosovë do të konsiderohen tatimpagues të ardhurave
individuale. Pra tatimpagues janë vete të punësuarit.
Kemi te ardhurat bruto që i nënshtrohen tatimit dhe ato që nuk i nënshtrohen tatimit
Te ardhurat bruto që i nënshtrohen tatimit janë:
Pagat
Kompensimet, provizionet dhe format e tjera që jepen punëdhënësit përtej pagës
Te ardhurat e fituara sipas një kontrate për punë të përkohshme etj
Pensionet dhe të ardhurat tjera të paguara nga punëdhënësi i mëparshëm dhe qeveria
Te ardhurat bruto që nuk i nënshtrohen tatimit janë:
Kontributet e detyrueshme nga punëdhënësi në një skeme pensionesh
Rimbursimi i shpenzimeve të udhëtimeve ku përfshihen shpenzimet e udhëtimit, ushqimit
fjetjes për biznes, janë shpenzime të kufizuara.
Shpenzimet Në Kosovë
Udhëtimi 0.16 € / km (20 km)
Shujta 15 € (pa fjetje), 25 € (me fjetje)
Fjetja 50 €
Dëme shpërblimi për aksidente në punë
Kompensimi për sëmundje
Mirëpo ato te ardhura që nuk i nënshtrohen tatimit duhen që të dokumentohen si të tilla, do të
thotë ato që janë për biznes për to duhet të ekzistoj dokumenti dhe arsyeja se ato janë të tilla.
Mënyra e llogaritjes së tatimit në paga
Te ardhurat e tatueshme
Diferenca në mes të ardhurave bruto dhe zbritjeve të lejueshme janë baze për llogaritjen e tatimit
mbi të ardhura personale.
Shembull: Te ardhurat bruto 600 € minus zbritja e lejuar 30 € skema pensionale diferenca e
tatueshme 570 €
Zbritjet nga paga që nuk tatohen
Siç u pa nga shembulli i mëparshëm pjesa e detyruar që është 5 % e pagesë që i punësuari duhet
ta ndaj nga paga për pension nuk tatohet apo lejohet si zbritje nga paga, në çoftë se i punësuari
kontribuon me shume se 5% se sa që është i detyruar për skemën pensionale të zbriturat do të
jene vetëm 5 % p.sh. nëse i punësuari nga paga e tij prej 300 € vendos ti ndaj për pension 10% të
pagesë për muaj që janë 30€ ai do ti ketë te zbritura vetëm 15€ pra vetëm 5 %.
Shkalla tatimore (Llogaritja e tatimit ne pagë)
Tatimi ne paga është një tatim që paguhet në baze të shkalleve tatimore, ai që ka page me të
madhe paguan tatim më shume se sa ai me pagë me te vogël. Për tatim në paga deri në fund të
vitit 2008 janë aplikuar këto shkalle tatimore:
MUJORE:
Sepse tatimi duhet te llogaritet dhe të mbahet në burim çdo muaj
Shkalla tatimore para vitit 2008 që tani nuk aplikohet
0 - 80€ diferenca 80€ aplikohet shkalla tatimore 0%
80 - 250€ diferenca 170€ aplikohet shkalla tatimore 5 %
250€ - 450€ diferenca 200€ aplikohet shkalla tatimore 10 %
450 e tutje aplikohet shkalla tatimore 20%
Shkalla tatimore pas vitit 2008 e deri me tani aplikohet kjo shkallë tatimore.
0 - 80€ diferenca 80€ aplikohet shkalla tatimore 0%
80 - 250€ diferenca 170€ aplikohet shkalla tatimore 4 %
250€ - 450€ diferenca 200€ aplikohet shkalla tatimore 8 %
450 e tutje aplikohet shkalla tatimore 10%
Shembull:
I punësuari Dren Shala ka një pagë mujore prej 150 € .
Sa do të paguante ai tatim mujor?
Nga paga prej 150 euro ai është i detyruar që ti ndaje një pjese prej 5% për skemën pensionale
(të gjithë ata që realizojnë të ardhura nga paga duhet të kontribuojnë me 5% nga paga për
skemën pensionale, kjo pjesë e pagesës që ndahet për skemën pensionale është e zdritshme për
tatimin):
150 x 5% = 7.50 euro për skemën pensionale apo kontributin pensional
150 – 7.50 = 142.50 euro Paga e tatueshme
Tani llogaritim Tatimin mbi te ardhura personale sipas shkalles tatimore
0 – 80 = 80 x 0% = 0
80 – 142.50 = 142.50 – 80 = 62.50 x 4% = 2.50 € Tatimi mbi të ardhura personale që
duhet të paguhet.
VJETORE: (Të aplikuara deri në fund të vitit 2008)
Sepse periudha tatimore është vjetore dhe kur shkallet mujore shumëzohen me 12 muaj arrijmë
te shkallet vjetore. Kjo shkalle tatimore nuk aplikohet më.
VJETORE: (te aplikuara pas përfundimit te vitit 2008) dhe qe aplikohen ende
0 - 960 € diferenca 960 € aplikohet shkalla tatimore 0%
960 € - 3000 € diferenca 2040 € aplikohet shkalla tatimore 5 %
3000 € - 5400 € diferenca 2400 € aplikohet shkalla tatimore 10 %
Mbi 5400 e tutje aplikohet shkalla tatimore 20%
0 - 960 € diferenca 960 € aplikohet shkalla tatimore 0%
960 € - 3000 € diferenca 2040 € aplikohet shkalla tatimore 4 %
3000 € - 5400 € diferenca 2400 € aplikohet shkalla tatimore 8 %
Mbi 5400 e tutje aplikohet shkalla tatimore 10%
Shembull:
I punësuari Dren Shala ka një page mujore prej 150 euro. Sa do të paguante ai Tatimin vjetor?
150 € x 12 muaj = 1800 €
1800€ x 5 % = 90€ Skema pensionale e zdritshme pra kontributi pensional
1800€ – 90€ = 1710 Paga e tatueshme
0 – 960 =960 x 0% = 0 tatim
960 – 1710 = (1710 – 960) = 750 x 4% = 30.00 Tatimi vjetor ne paga
Periudha tatimore
Periudha tatimore për qëllime të tatimit në paga është viti kalendarik, kurse për çdo muaj duhet
të mbahet në burim tatimi dhe te deklarohet deri me 15 te muajit vijues “Pasqyra e mbajtjes ne
burim te tatimit”
3.1.6. Mënyra e gjetjes ne internet te formateve të dokumenteve për paga
Siç e cekem edhe më lartë pra p.sh. hapet makina kërkuese si WWW. GOOGLE dhe shkruhet
adresa WWW.ATK-KS.ORG
3.1.7 Lista e pagave, elementet e listës së pagave, kuptimi i tyre
Nr Emri dhe mbiemri Nr ID Paga
bruto
Kontributi
pensional
5%
Kontributi
pensional
5%
Paga e
tatueshm
e
Tatimi i
mbajtur
ne
burim
Paga
neto
Nënsh
krimi
Regjistrimet qe duhet mbajtur:
1. Listë pagesa mujore – ne ketë libër evidentohen pagat mujore për te punësuarit
2. Libri i pagave – për secilin te punësuar duhet te mbahet një libër i pagave
3. Listë pagesa vjetore – ne fund te vitit përpilohet ne liste –pagese vjetore e cila është
përmbledhje e liste pagesave mujore apo totali i librit te pagave
4. Përmbledhja tremujore e kontributeve
Listë-pagesa mujore:
MUAJI: _____________________
Emri i biznesit: _____________________
NRB _____________________
Adresa: _____________________
Listë-pagesa vjetore;
Periudha _________________
Emri i biznesit __________________
NRB __________________
Adresa __________________
Nr Emri dhe mbiemri
I te punësuarit
Nr ID Paga për
periudhën
tatimore
Kontributi
vjetor i te
punësuarit
për skemën e
pensionit
Te
ardhurat
vjetore te
tatueshm
e
Tatimi i
mbajtur ne
burim
Pagat e
paguara pas
tatimit
A B C D E=5%x D F= D-E G H
Shembull: Te biznesi NT “Dreni”NRB 600054876 nga Peja te punësuar ishin:
1. Dardani 250.00€
2. Bleona 350.00€
3. Arta 200.00€
Te Punësuarit kane filluar punën me 01.01.2010 dhe pagat ju janë paguar me kohe për çdo muaj.
Supozojmë qe pagat kane qene te pa ndryshuara për te gjithë muajve te vitit 2010. Punëdhënësi
është i obliguar te mbaje tatimin ne burim sa hare qe paguan pagat dhe njëkohësisht ta mbaje
evidencat për pagat e paguara dhe tatimin e mbajtur ne burim. Listë pagesat mujore nuk
dorëzohen ne administratën tatimor.
1. Listë-pagesa mujore:
2. MUAJI: _____________________
3. Emri i biznesit: _____________________
4. NRB _____________________
5. Adresa: _____________________
Nr Emri dhe mbiemri Nr ID Paga
bruto
Kontributi
pensional
5%
Kontributi
pensional
5%
Paga e
tatueshm
e
Tatimi i
mbajtur
ne
burim
Paga
neto
Nënsh
krimi
0 0 1 2 3 1-3=3 4 3-4=5 6
1 Dardani 250.00 12.50 12.50 237.50 6.30 231.20
2 Bleona 350.00 17.50 17.50 332.50 13.40 319.10
3 Arta 200.00 10.00 10.00 190.00 4.40 185.60
800.00 40.00 40.00 760.00 24.10 735.90
List-pagesa vjetore;
Periudha _________________
Emri i biznesit __________________
NRB __________________
Adresa __________________
Nr Emri dhe
mbiemri
Nr ID Paga për
periudhën
Kontributi
vjetor i te
Te
ardhurat
Tatimi i
mbajtur
Pagat e
paguara
I te punësuarit tatimore punësuarit
për skemën
e pensionit
vjetore
te
tatueshm
e
ne burim pas tatimit
A B C D E=5%x D F= D-E G H
1 Dardani 3000.00 150.00 2850.00 75.60 2774.40
2 Bleona 4200.00 210.00 3990.00 160.80 3829.20
3 Arta 2400.00 120.00 2280.00 52.80 2227.20
9600.00 480.00 9120 289.20 8830.80
Si paguhet tatimi ne baza mujore nëse i punësuari punon ne dy apo me shume vende te punës
Nëse një person punon te një punëdhënës te cilin e ka paraqitur edhe si punëdhënës kryesor dhe
gjithashtu punon edhe te një punëdhënës tjetër i cili nuk mund te jete kryesor por është dytësor
Parashtrohet pyetja se si do ta paguan tatimin ky person.
Te punëdhënësi kryesor tatimin e paguan me shkallë tatimore pasi zbret 5 % prej kontributit
pensional, kurse te punëdhënësi dytësor apo sekondar deri me vitin 2008 tatimi ka qene 20%
pasi qe zbret 5% për skemën pensionale, tani pas vitit 2008 i punësuari paguan tatim 10% pasi ka
zbritur 5% për kontribute pensionale.
Shembull:
I punësuari Agron Kabashi punon te një punëdhënës te cilin e ka paraqitur si punëdhënësi
kryesor dhe merr një pagë mujore prej 300.00 €, ai punon edhe te një punëdhënës tjetër që nuk e
ka kryesor dhe merr page 180.00 €. Sa do te jete tatimi për muaj për te punësuarin Agron
Kabashi
Tatimi te punëdhënësi kryesor për muaj
Paga Bruto 300.00 €
Për Kontribut Pensional 300.00 x 5% = 15.00€
300.00 - 15.00 = 285.00 € Kjo shume prej 285.00 njihet si Paga e tatueshme
Tatimi mbi te ardhura personale
0 – 80 = 80 x 0% = 0
80 – 250 = 170 x 4%=6.80
250 – 285 = 35 x 8% = 2.80
6.80 + 2.80 = 9.60 Tatimi mbi te ardhura personale
285.00 – 9.60 =275.40 Paga neto
Tatimi te punëdhënësi sekondar
Paga bruto 120.00€
120.00 x 5% = 6.00 € për Kontribut Pensional
120.00 – 6.00 = 114.00 € Paga e tatueshme
Tatimi mbi te ardhura pensionale
114.00 x 10% = 11.40 €
114.00 - 11.40 = 102.60 Paga Neto
3.1.8 Kontributi pensional
Pagimi i kontributeve të Sigurimeve Shoqërore është i detyrueshëm, pavarësisht se ku janë të
punësuar; në sektorin privat, publik, në institucionet të huaja .
Personat për të cilët paguhet rregullisht kontributi i sigurimeve shoqërore nga qendra e punës
shtetërore, private apo shoqërore, përfiton pensionet sipas ligjit kur i plotësojnë kushtet, pension
pleqërie, pension familjar ose penision invaliditeti. Sigurimet shëndetësore të detyrueshme janë
një sistem jo fitimprurës, që mbulojnë një pjesë të çmimit të barërave në barnatore dhe shpenzimet
e shërbimit nga mjeku I përgjithshëm ose I familjes për të gjithë ata të cilët kanë derdhur
kontribute në buxhetin e Kosovës.
Llogaritja e kontributeve
Kontributi pensional është tatimi i cili hiqet nga paga bruto 5%, pas llogaritjes së 5% për
kontribute jetë pjesa tjetër për tu tatuar për të ardhura personale.
3.1.9 Neto pagat
Neto pagat janë pagat e pastërta të punonjësve. Ato fitohen kur nga bruto pagat zbresim tatimet e
ndryshme, ndalesat e tjera të ndryshme dhe në fund nxjerrim pagat neto si paga të pastërta pa
kurrfarë tatimi dhe ndalese tjetër dhe i jepen punonjësit si të tilla.Të ne bazë të rregulloreve në
fuqi bruto pagës i zbresim vetëm tatimin në të ardhura personale dhe fitojmë neto pagën sepse
nuk kemi forma tjera të ndalesave nga paga.
Kontimi i pagave, Kontributit Pensional, Tatimit në paga dhe pagesës së tyre
Shembull :
Pagat bruto në ndërmarrjen “Tregu Kosovar” kanë qenë si më poshtë :
Drejtori 500
Agjent Tregtar 420
Punëtori 350
Pastrues 280
Ndërmarrja ka pasur:
2 Agjenta tregtar,
5 punëtor,
1 Pastrues
Të llogaritet:
Kontributi pensional.
Të vlerësohet sa është tatimi në të ardhura personale .
Te përgatitet lista e pagave
Te behet kontimi
Zgjidhja :
Bëjmë llogaritjen e pagave :
Drejtori – paga bruto 500
Kontributi pensional 5%
500 x 5% = 25 Kontributi Pensional
500 – 25 = 475 Paga e tatueshme
Paga për tu tatuar ka mbetur 475
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 450 = 200 x 8% = 16
450 deri 475 = 25 x 10% = 2.5
6.80+16+2.5=25.30 tatim mujor ne te ardhura personale
475-25.30=449.70 Paga neto e drejtorit
Agjent Tregtari – paga bruto 420
Kontributi pensional 5% e pagës bruto
420 x 5 % = 21
420 – 21 = 399
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 399 = 149 x 8% = 11.92
gjithsej Agjenti Tregtarit = 6.80+11.92=18.72 tatim mujor ne te ardhura personale
Paga neto 399-18.72=380.28
Punëtori – paga bruto 350
Kontributi pensional 5% e pagës bruto
350 x 5 % = 17.50
350 - 17.50 = 332.50
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 332.50 = 82.50 x 8% =6.6
gjithsej punëtori = 6.80+6.6=13.4 tatim mujor ne te ardhura personale
Paga neto 332.50-13.4=319.1
Pastruesi– paga bruto 280
Kontributi pensional 5% e pagës bruto
280 x 5 % = 14
280 - 14 = 266 Paga e mbetur për tu tatuar
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 266 = 16 x 8% = 1.28
gjithsej Pastruesi = 6.80+1.28= 8.08 tatim mujor ne te ardhura personale
Paga neto 266-8.08=257.92
Bëjmë përpilimin e listës së pagave për çdo punëtor veç e veç :
Nr
Emri dhe
mbiemri
Vendi I punës Paga
bruto
Kontrib
uti
pensiona
l
Tatimi në
të
ardhura
pensional
e
Paga neto
1 xxxxxxxx Drejtori 500 25 25.30 449.7
2 xxxxxxxx Agjent Tregtar 420 21 18.72 380.28
3 xxxxxxxx Agjent Tregtar 420 21 18.72 380.28
4 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
5 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
6 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
7 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
8 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
9 xxxxxxxx Pastruesi 280 14 8.08 257.92
3370 168.50 137.82 3063.68
Bëjmë regjistrimin në urdhëresë për regjistrim :
Urdhëresa për regjistrim nr.
Nr
.
kont
o
Përshkrimi Përmbajtja Data Debi Kredi
1 Shp. e pagave 3370
2 Obl. neto pagave 3063.68
3 Obl. Tat. në paga 137.82
Obl.Kont. në paga 168.50
4 Obl. neto pagave 3063.68
5 Obl. Tat. në paga 137.82
Obl.kont. në paga 168.50
Xhirollogaria 3370
6740 6740
3.2 PROCEDURA E STRUKTURIMIT
3.2.1 Kuptimi i procedurës së strukturimit
Kjo procedurë mund të bëhet në disa programe mirëpo po që se e punojmë në Microsoft Word
hapat apo veprimet qe duhet t’i ndjekim janë:
1. Hapet programi Word
2. Klikojmë në menynë kryesore Table – Insert – Table
3. Përcaktojmë nr. e kolonave dhe rreshtave
3.2.1 Mbledhja e informacionit dhe dokumenteve dhe dokumenteve për paga
Mbledhja e informacionit dhe dokumentacionit për paga mund ta realizojmë nga web faqja e
internetit, trajnime/seminare etj.
3.2.2 Procedura e plotësimit dhe hedhjes e të dhënave ne listën e pagave
Te rubrika ku është e shënuar numri fiskal e vendosim nr. fiskal te biznesit tone te cilin e kemi
marr me rastin e regjistrimit te biznesit.
Rubrika Emri i biznesit e shënojmë emrin e biznesit tonë të cilin jemi duke e udhëhequr p.sh.
N.T.P. “Dreni”
Rubrika ku shënon muaji e shkruajmë muajin aktual dhe vitin për të cilin paguajmë tatimin
Pastaj fillon plotësimi i tabelës duke filluar nga nr. rendor, emrit të të punësuarit, mbiemrin, nr.
individual, bruto pagën për muaj, kontributin pensional i te punësuarit, kontributi pensional i
punëdhënësit, paga e tatueshme, tatimi mbi paga i mbajtur ne burim, dhe ne fund neto paga.
3.2.3 Printimi në tri kopje dhe firmosja e listës së pagave
Pasi qe ta shkarkojmë dokumentin nga interneti atë printojmë. Printimi realizohet duke klikuar
në menynë File – Print te Number of copies e shënojmë numrin 3 dhe e shtypim butonin
komandues OK. Edhe vulosja kruhet nga personi i cili e udhëheq atë biznes.
3.2.4 Veprimet qe kryhen me bankën në lidhje me dokumentacionin për paga
Pas përllogaritjes se Kontributit pensional dhe tatimit mbi të ardhura personale dhe plotësimit të
Pasqyrës mujore e tatimit ne burim dhe kontributeve pensionale dhe listës se pagave atëherë
behet pagesa ne bankë, dhe plotësohet pjesa e poshtme te Pasqyrës mujore e tatimit ne burim
dhe kontributeve pensionale nga ana e arkëtarit te bankës.
3.2.5 Administrimi ne dosje për paga, i dokumentacionit te vërtetuar nga banka
Administrimi i këtyre pasqyrave te vërtetuara nga banka vendosen ne një regjistër te caktuar pra
sipas muajit dhe vitit që i përket dhe arkivohen për 6 vite.
3. LLOGARITJA E PAGAVE
3.1 Kuptimi për pagën qëllimi llojet dhe veçoritë e tyre
3.1.1 Kuptimi për paga
Me paga nënkuptojmë çdo shumë te paguar nga një punëdhënës ne para te gatshme ose si
kompensim për shërbimin e kryer nga i punësuari. Pagat përfshijnë rrogat shpërblimet, bonuset
ose çdo formë tjetër te pagimit qe ka te bëjë me kompensimin e punës së bërë.
Zakonisht pagat paguhen një herë, dy herë ose me shume here ne muaj edhe pse shërbimet e
punësimit kryhen ne baza ditore.
Te ardhurat nga paga do te përfshihen ne te ardhurat bruto të periudhës tatimore ne te cilën
paguhet paga nga punëdhënësi dhe pranohet nga i punësuari dhe shpenzimi i pagës do te kruhet
nga punëdhënësi si zbritje ne periudhën e njëjtë tatimore.
Punonjës do te thotë personi fizik i cili e kryen punën për page nen drejtimin dhe kontrollin e
punëdhënësit, pavarësisht se a kryhet puna sipas kontratës ose ndonjë forme tjetër te
marrëveshjes qofte e bere me shkrim apo jo.
Shprehja punonjës përfshinë te gjithë zyrtaret publik dhe pjesëtaret e organeve ligjvënëse,
ekzekutive dhe gjyqësore.
Një i punësuar nuk edhe në rrezik për tu paguar për shërbimet qe kryen
Një i punësuar zakonisht nuk ka mundësi ta caktoj vendin dhe kohen e shërbimit
Nuk i kërkohet zakonisht qe te investoj për mjetet e nevojshme për kryerjen e punës
Një i punësuar nuk punon zakonisht për disa punëdhënës zakonisht.
Punëdhënësi paguajnë pagat për te punësuarit si kompensim për punën e kryer. Punëdhënësi
mund te jete si punëdhënës:
1. Primar
2. Sekondar
Punëdhënësi primar ose kryesor është ai punëdhënës te cilin e cakton i punësuari ne baze te
formularit që quhet “Formulari Caktimi i Punëdhënësit Kryesor” i cili dozohet ne administratën
tatimore deri ne 15 dite pas fillimit te punës.
Punëdhënësi sekondar nuk është i obliguar ta paraqet ne administratën tatimore punëtorin.
Mirëpo punëdhënësi është përgjegjës për mbajtjen ne burim te tatimit dhe te paguaj atë për
punëtorin.
Punëdhënësi është gjithashtu i obliguar qe te mbaj regjistrimet e duhura dhe te siguroj per te
punësuarit një certifikatë te mbajtjes ne burim te tatimit ne fund te vitit.
Punëdhënës do te thotë çdo person ose subjekt fizik qe paguan paga dhe në të përfshihen:
Autoriteti publik
Organizata afariste
Organizata e përhershme e personit jorezidente
Organizata jo qeveritare
Organizata ndërkombëtare
3.1.2 Qëllimi i llogaritjes së pagave
Qëllimi i llogaritjes se pagave është që individët që fitojnë të ardhura nga paga në Kosovë të
paguajnë Kontributin pensional dhe Tatimin mbi të ardhurat personale.
Pra çdo subjekt që zhvillon aktivitet të çfarëdo lloji duke përfshirë këtu bizneset e ndryshme,
ndërmarrjet e mëdha apo të vogla, bankat, institucionet etj. ndiejnë nevojën e llogaritjes së
pagave.
3.1.3 Llojet e pagave dhe veçoritë e tyre
Te ardhurat personale konsiderohen:
Pagat (Rrogat)
Aktivitetet afariste
Qiratë
Shfrytëzimi i pronës së paprekshme
Interesi
Dividentet
Fitimet kapitale
Lotaritë dhe lojërat e tjera te fatit
Pensionet qe i paguan qeveria etj
Kurse punëdhënësin sekondar është ai te cilin ne nuk e kemi paraqitur si punëdhënës kryesor, por
për të cilin ne kryejmë shërbime dhe si kompensim marrim një fitim ne forme page.
behet për 6 vite, pra kjo është periudhe ku duhet te ruhet çdo dokument. Për aspektet ligjore te
kontabilitetit te pagave i qaseni në internet ne websitin
www.atk-ks.org.
3.1.5 Tatimet mbi pagat
Llojet e tatimeve ta cilat aplikohen në Kosovë janë:
Tatimi në të ardhura personale
Kontributet pensionale
Tatimi mbi vlerën e shtuar
Tatimi mbi te ardhurat e korporatave.
Tatimi ne paga është çmimi (vlera) te cilin duhet ta paguaj çdo punonjës (person fizik dhe
juridik) i cili krijon te ardhura nga puna.
Tatimi ne paga ka filluar te paguhet me 1 prill 2002, me pastaj ka pas dy ndryshime në ligj së
pari në vitin 2005 dhe ndryshimi tjetër është bere ne fund te vitit 2008.
Individët që fitojnë te ardhurat nga paga në Kosovë do të konsiderohen tatimpagues të ardhurave
individuale. Pra tatimpagues janë vete të punësuarit.
Kemi te ardhurat bruto që i nënshtrohen tatimit dhe ato që nuk i nënshtrohen tatimit
Te ardhurat bruto që i nënshtrohen tatimit janë:
Pagat
Kompensimet, provizionet dhe format e tjera që jepen punëdhënësit përtej pagës
Te ardhurat e fituara sipas një kontrate për punë të përkohshme etj
Pensionet dhe të ardhurat tjera të paguara nga punëdhënësi i mëparshëm dhe qeveria
Te ardhurat bruto që nuk i nënshtrohen tatimit janë:
Kontributet e detyrueshme nga punëdhënësi në një skeme pensionesh
Rimbursimi i shpenzimeve të udhëtimeve ku përfshihen shpenzimet e udhëtimit, ushqimit
fjetjes për biznes, janë shpenzime të kufizuara.
Shpenzimet Në Kosovë
Udhëtimi 0.16 € / km (20 km)
Shujta 15 € (pa fjetje), 25 € (me fjetje)
Fjetja 50 €
Dëme shpërblimi për aksidente në punë
Kompensimi për sëmundje
Mirëpo ato te ardhura që nuk i nënshtrohen tatimit duhen që të dokumentohen si të tilla, do të
thotë ato që janë për biznes për to duhet të ekzistoj dokumenti dhe arsyeja se ato janë të tilla.
Mënyra e llogaritjes së tatimit në paga
Te ardhurat e tatueshme
Diferenca në mes të ardhurave bruto dhe zbritjeve të lejueshme janë baze për llogaritjen e tatimit
mbi të ardhura personale.
Shembull: Te ardhurat bruto 600 € minus zbritja e lejuar 30 € skema pensionale diferenca e
tatueshme 570 €
Zbritjet nga paga që nuk tatohen
Siç u pa nga shembulli i mëparshëm pjesa e detyruar që është 5 % e pagesë që i punësuari duhet
ta ndaj nga paga për pension nuk tatohet apo lejohet si zbritje nga paga, në çoftë se i punësuari
kontribuon me shume se 5% se sa që është i detyruar për skemën pensionale të zbriturat do të
jene vetëm 5 % p.sh. nëse i punësuari nga paga e tij prej 300 € vendos ti ndaj për pension 10% të
pagesë për muaj që janë 30€ ai do ti ketë te zbritura vetëm 15€ pra vetëm 5 %.
Shkalla tatimore (Llogaritja e tatimit ne pagë)
Tatimi ne paga është një tatim që paguhet në baze të shkalleve tatimore, ai që ka page me të
madhe paguan tatim më shume se sa ai me pagë me te vogël. Për tatim në paga deri në fund të
vitit 2008 janë aplikuar këto shkalle tatimore:
MUJORE:
Sepse tatimi duhet te llogaritet dhe të mbahet në burim çdo muaj
Shkalla tatimore para vitit 2008 që tani nuk aplikohet
0 - 80€ diferenca 80€ aplikohet shkalla tatimore 0%
80 - 250€ diferenca 170€ aplikohet shkalla tatimore 5 %
250€ - 450€ diferenca 200€ aplikohet shkalla tatimore 10 %
450 e tutje aplikohet shkalla tatimore 20%
Shkalla tatimore pas vitit 2008 e deri me tani aplikohet kjo shkallë tatimore.
0 - 80€ diferenca 80€ aplikohet shkalla tatimore 0%
80 - 250€ diferenca 170€ aplikohet shkalla tatimore 4 %
250€ - 450€ diferenca 200€ aplikohet shkalla tatimore 8 %
450 e tutje aplikohet shkalla tatimore 10%
Shembull:
I punësuari Dren Shala ka një pagë mujore prej 150 € .
Sa do të paguante ai tatim mujor?
Nga paga prej 150 euro ai është i detyruar që ti ndaje një pjese prej 5% për skemën pensionale
(të gjithë ata që realizojnë të ardhura nga paga duhet të kontribuojnë me 5% nga paga për
skemën pensionale, kjo pjesë e pagesës që ndahet për skemën pensionale është e zdritshme për
tatimin):
150 x 5% = 7.50 euro për skemën pensionale apo kontributin pensional
150 – 7.50 = 142.50 euro Paga e tatueshme
Tani llogaritim Tatimin mbi te ardhura personale sipas shkalles tatimore
0 – 80 = 80 x 0% = 0
80 – 142.50 = 142.50 – 80 = 62.50 x 4% = 2.50 € Tatimi mbi të ardhura personale që
duhet të paguhet.
VJETORE: (Të aplikuara deri në fund të vitit 2008)
Sepse periudha tatimore është vjetore dhe kur shkallet mujore shumëzohen me 12 muaj arrijmë
te shkallet vjetore. Kjo shkalle tatimore nuk aplikohet më.
VJETORE: (te aplikuara pas përfundimit te vitit 2008) dhe qe aplikohen ende
0 - 960 € diferenca 960 € aplikohet shkalla tatimore 0%
960 € - 3000 € diferenca 2040 € aplikohet shkalla tatimore 5 %
3000 € - 5400 € diferenca 2400 € aplikohet shkalla tatimore 10 %
Mbi 5400 e tutje aplikohet shkalla tatimore 20%
0 - 960 € diferenca 960 € aplikohet shkalla tatimore 0%
960 € - 3000 € diferenca 2040 € aplikohet shkalla tatimore 4 %
3000 € - 5400 € diferenca 2400 € aplikohet shkalla tatimore 8 %
Mbi 5400 e tutje aplikohet shkalla tatimore 10%
Shembull:
I punësuari Dren Shala ka një page mujore prej 150 euro. Sa do të paguante ai Tatimin vjetor?
150 € x 12 muaj = 1800 €
1800€ x 5 % = 90€ Skema pensionale e zdritshme pra kontributi pensional
1800€ – 90€ = 1710 Paga e tatueshme
0 – 960 =960 x 0% = 0 tatim
960 – 1710 = (1710 – 960) = 750 x 4% = 30.00 Tatimi vjetor ne paga
Periudha tatimore
Periudha tatimore për qëllime të tatimit në paga është viti kalendarik, kurse për çdo muaj duhet
të mbahet në burim tatimi dhe te deklarohet deri me 15 te muajit vijues “Pasqyra e mbajtjes ne
burim te tatimit”
3.1.6. Mënyra e gjetjes ne internet te formateve të dokumenteve për paga
Siç e cekem edhe më lartë pra p.sh. hapet makina kërkuese si WWW. GOOGLE dhe shkruhet
adresa WWW.ATK-KS.ORG
3.1.7 Lista e pagave, elementet e listës së pagave, kuptimi i tyre
Nr Emri dhe mbiemri Nr ID Paga
bruto
Kontributi
pensional
5%
Kontributi
pensional
5%
Paga e
tatueshm
e
Tatimi i
mbajtur
ne
burim
Paga
neto
Nënsh
krimi
Regjistrimet qe duhet mbajtur:
1. Listë pagesa mujore – ne ketë libër evidentohen pagat mujore për te punësuarit
2. Libri i pagave – për secilin te punësuar duhet te mbahet një libër i pagave
3. Listë pagesa vjetore – ne fund te vitit përpilohet ne liste –pagese vjetore e cila është
përmbledhje e liste pagesave mujore apo totali i librit te pagave
4. Përmbledhja tremujore e kontributeve
Listë-pagesa mujore:
MUAJI: _____________________
Emri i biznesit: _____________________
NRB _____________________
Adresa: _____________________
Listë-pagesa vjetore;
Periudha _________________
Emri i biznesit __________________
NRB __________________
Adresa __________________
Nr Emri dhe mbiemri
I te punësuarit
Nr ID Paga për
periudhën
tatimore
Kontributi
vjetor i te
punësuarit
për skemën e
pensionit
Te
ardhurat
vjetore te
tatueshm
e
Tatimi i
mbajtur ne
burim
Pagat e
paguara pas
tatimit
A B C D E=5%x D F= D-E G H
Shembull: Te biznesi NT “Dreni”NRB 600054876 nga Peja te punësuar ishin:
1. Dardani 250.00€
2. Bleona 350.00€
3. Arta 200.00€
Te Punësuarit kane filluar punën me 01.01.2010 dhe pagat ju janë paguar me kohe për çdo muaj.
Supozojmë qe pagat kane qene te pa ndryshuara për te gjithë muajve te vitit 2010. Punëdhënësi
është i obliguar te mbaje tatimin ne burim sa hare qe paguan pagat dhe njëkohësisht ta mbaje
evidencat për pagat e paguara dhe tatimin e mbajtur ne burim. Listë pagesat mujore nuk
dorëzohen ne administratën tatimor.
1. Listë-pagesa mujore:
2. MUAJI: _____________________
3. Emri i biznesit: _____________________
4. NRB _____________________
5. Adresa: _____________________
Nr Emri dhe mbiemri Nr ID Paga
bruto
Kontributi
pensional
5%
Kontributi
pensional
5%
Paga e
tatueshm
e
Tatimi i
mbajtur
ne
burim
Paga
neto
Nënsh
krimi
0 0 1 2 3 1-3=3 4 3-4=5 6
1 Dardani 250.00 12.50 12.50 237.50 6.30 231.20
2 Bleona 350.00 17.50 17.50 332.50 13.40 319.10
3 Arta 200.00 10.00 10.00 190.00 4.40 185.60
800.00 40.00 40.00 760.00 24.10 735.90
List-pagesa vjetore;
Periudha _________________
Emri i biznesit __________________
NRB __________________
Adresa __________________
Nr Emri dhe
mbiemri
Nr ID Paga për
periudhën
Kontributi
vjetor i te
Te
ardhurat
Tatimi i
mbajtur
Pagat e
paguara
I te punësuarit tatimore punësuarit
për skemën
e pensionit
vjetore
te
tatueshm
e
ne burim pas tatimit
A B C D E=5%x D F= D-E G H
1 Dardani 3000.00 150.00 2850.00 75.60 2774.40
2 Bleona 4200.00 210.00 3990.00 160.80 3829.20
3 Arta 2400.00 120.00 2280.00 52.80 2227.20
9600.00 480.00 9120 289.20 8830.80
Si paguhet tatimi ne baza mujore nëse i punësuari punon ne dy apo me shume vende te punës
Nëse një person punon te një punëdhënës te cilin e ka paraqitur edhe si punëdhënës kryesor dhe
gjithashtu punon edhe te një punëdhënës tjetër i cili nuk mund te jete kryesor por është dytësor
Parashtrohet pyetja se si do ta paguan tatimin ky person.
Te punëdhënësi kryesor tatimin e paguan me shkallë tatimore pasi zbret 5 % prej kontributit
pensional, kurse te punëdhënësi dytësor apo sekondar deri me vitin 2008 tatimi ka qene 20%
pasi qe zbret 5% për skemën pensionale, tani pas vitit 2008 i punësuari paguan tatim 10% pasi ka
zbritur 5% për kontribute pensionale.
Shembull:
I punësuari Agron Kabashi punon te një punëdhënës te cilin e ka paraqitur si punëdhënësi
kryesor dhe merr një pagë mujore prej 300.00 €, ai punon edhe te një punëdhënës tjetër që nuk e
ka kryesor dhe merr page 180.00 €. Sa do te jete tatimi për muaj për te punësuarin Agron
Kabashi
Tatimi te punëdhënësi kryesor për muaj
Paga Bruto 300.00 €
Për Kontribut Pensional 300.00 x 5% = 15.00€
300.00 - 15.00 = 285.00 € Kjo shume prej 285.00 njihet si Paga e tatueshme
Tatimi mbi te ardhura personale
0 – 80 = 80 x 0% = 0
80 – 250 = 170 x 4%=6.80
250 – 285 = 35 x 8% = 2.80
6.80 + 2.80 = 9.60 Tatimi mbi te ardhura personale
285.00 – 9.60 =275.40 Paga neto
Tatimi te punëdhënësi sekondar
Paga bruto 120.00€
120.00 x 5% = 6.00 € për Kontribut Pensional
120.00 – 6.00 = 114.00 € Paga e tatueshme
Tatimi mbi te ardhura pensionale
114.00 x 10% = 11.40 €
114.00 - 11.40 = 102.60 Paga Neto
3.1.8 Kontributi pensional
Pagimi i kontributeve të Sigurimeve Shoqërore është i detyrueshëm, pavarësisht se ku janë të
punësuar; në sektorin privat, publik, në institucionet të huaja .
Personat për të cilët paguhet rregullisht kontributi i sigurimeve shoqërore nga qendra e punës
shtetërore, private apo shoqërore, përfiton pensionet sipas ligjit kur i plotësojnë kushtet, pension
pleqërie, pension familjar ose penision invaliditeti. Sigurimet shëndetësore të detyrueshme janë
një sistem jo fitimprurës, që mbulojnë një pjesë të çmimit të barërave në barnatore dhe shpenzimet
e shërbimit nga mjeku I përgjithshëm ose I familjes për të gjithë ata të cilët kanë derdhur
kontribute në buxhetin e Kosovës.
Llogaritja e kontributeve
Kontributi pensional është tatimi i cili hiqet nga paga bruto 5%, pas llogaritjes së 5% për
kontribute jetë pjesa tjetër për tu tatuar për të ardhura personale.
3.1.9 Neto pagat
Neto pagat janë pagat e pastërta të punonjësve. Ato fitohen kur nga bruto pagat zbresim tatimet e
ndryshme, ndalesat e tjera të ndryshme dhe në fund nxjerrim pagat neto si paga të pastërta pa
kurrfarë tatimi dhe ndalese tjetër dhe i jepen punonjësit si të tilla.Të ne bazë të rregulloreve në
fuqi bruto pagës i zbresim vetëm tatimin në të ardhura personale dhe fitojmë neto pagën sepse
nuk kemi forma tjera të ndalesave nga paga.
Kontimi i pagave, Kontributit Pensional, Tatimit në paga dhe pagesës së tyre
Shembull :
Pagat bruto në ndërmarrjen “Tregu Kosovar” kanë qenë si më poshtë :
Drejtori 500
Agjent Tregtar 420
Punëtori 350
Pastrues 280
Ndërmarrja ka pasur:
2 Agjenta tregtar,
5 punëtor,
1 Pastrues
Të llogaritet:
Kontributi pensional.
Të vlerësohet sa është tatimi në të ardhura personale .
Te përgatitet lista e pagave
Te behet kontimi
Zgjidhja :
Bëjmë llogaritjen e pagave :
Drejtori – paga bruto 500
Kontributi pensional 5%
500 x 5% = 25 Kontributi Pensional
500 – 25 = 475 Paga e tatueshme
Paga për tu tatuar ka mbetur 475
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 450 = 200 x 8% = 16
450 deri 475 = 25 x 10% = 2.5
6.80+16+2.5=25.30 tatim mujor ne te ardhura personale
475-25.30=449.70 Paga neto e drejtorit
Agjent Tregtari – paga bruto 420
Kontributi pensional 5% e pagës bruto
420 x 5 % = 21
420 – 21 = 399
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 399 = 149 x 8% = 11.92
gjithsej Agjenti Tregtarit = 6.80+11.92=18.72 tatim mujor ne te ardhura personale
Paga neto 399-18.72=380.28
Punëtori – paga bruto 350
Kontributi pensional 5% e pagës bruto
350 x 5 % = 17.50
350 - 17.50 = 332.50
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 332.50 = 82.50 x 8% =6.6
gjithsej punëtori = 6.80+6.6=13.4 tatim mujor ne te ardhura personale
Paga neto 332.50-13.4=319.1
Pastruesi– paga bruto 280
Kontributi pensional 5% e pagës bruto
280 x 5 % = 14
280 - 14 = 266 Paga e mbetur për tu tatuar
0 deri 80 = 0
80 deri 250 = 170 x 4% = 6.80
250 deri 266 = 16 x 8% = 1.28
gjithsej Pastruesi = 6.80+1.28= 8.08 tatim mujor ne te ardhura personale
Paga neto 266-8.08=257.92
Bëjmë përpilimin e listës së pagave për çdo punëtor veç e veç :
Nr
Emri dhe
mbiemri
Vendi I punës Paga
bruto
Kontrib
uti
pensiona
l
Tatimi në
të
ardhura
pensional
e
Paga neto
1 xxxxxxxx Drejtori 500 25 25.30 449.7
2 xxxxxxxx Agjent Tregtar 420 21 18.72 380.28
3 xxxxxxxx Agjent Tregtar 420 21 18.72 380.28
4 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
5 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
6 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
7 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
8 xxxxxxxx Punëtori 350 17.50 13.4 319.10
9 xxxxxxxx Pastruesi 280 14 8.08 257.92
3370 168.50 137.82 3063.68
Bëjmë regjistrimin në urdhëresë për regjistrim :
Urdhëresa për regjistrim nr.
Nr
.
kont
o
Përshkrimi Përmbajtja Data Debi Kredi
1 Shp. e pagave 3370
2 Obl. neto pagave 3063.68
3 Obl. Tat. në paga 137.82
Obl.Kont. në paga 168.50
4 Obl. neto pagave 3063.68
5 Obl. Tat. në paga 137.82
Obl.kont. në paga 168.50
Xhirollogaria 3370
6740 6740
3.2 PROCEDURA E STRUKTURIMIT
3.2.1 Kuptimi i procedurës së strukturimit
Kjo procedurë mund të bëhet në disa programe mirëpo po që se e punojmë në Microsoft Word
hapat apo veprimet qe duhet t’i ndjekim janë:
1. Hapet programi Word
2. Klikojmë në menynë kryesore Table – Insert – Table
3. Përcaktojmë nr. e kolonave dhe rreshtave
3.2.1 Mbledhja e informacionit dhe dokumenteve dhe dokumenteve për paga
Mbledhja e informacionit dhe dokumentacionit për paga mund ta realizojmë nga web faqja e
internetit, trajnime/seminare etj.
3.2.2 Procedura e plotësimit dhe hedhjes e të dhënave ne listën e pagave
Te rubrika ku është e shënuar numri fiskal e vendosim nr. fiskal te biznesit tone te cilin e kemi
marr me rastin e regjistrimit te biznesit.
Rubrika Emri i biznesit e shënojmë emrin e biznesit tonë të cilin jemi duke e udhëhequr p.sh.
N.T.P. “Dreni”
Rubrika ku shënon muaji e shkruajmë muajin aktual dhe vitin për të cilin paguajmë tatimin
Pastaj fillon plotësimi i tabelës duke filluar nga nr. rendor, emrit të të punësuarit, mbiemrin, nr.
individual, bruto pagën për muaj, kontributin pensional i te punësuarit, kontributi pensional i
punëdhënësit, paga e tatueshme, tatimi mbi paga i mbajtur ne burim, dhe ne fund neto paga.
3.2.3 Printimi në tri kopje dhe firmosja e listës së pagave
Pasi qe ta shkarkojmë dokumentin nga interneti atë printojmë. Printimi realizohet duke klikuar
në menynë File – Print te Number of copies e shënojmë numrin 3 dhe e shtypim butonin
komandues OK. Edhe vulosja kruhet nga personi i cili e udhëheq atë biznes.
3.2.4 Veprimet qe kryhen me bankën në lidhje me dokumentacionin për paga
Pas përllogaritjes se Kontributit pensional dhe tatimit mbi të ardhura personale dhe plotësimit të
Pasqyrës mujore e tatimit ne burim dhe kontributeve pensionale dhe listës se pagave atëherë
behet pagesa ne bankë, dhe plotësohet pjesa e poshtme te Pasqyrës mujore e tatimit ne burim
dhe kontributeve pensionale nga ana e arkëtarit te bankës.
3.2.5 Administrimi ne dosje për paga, i dokumentacionit te vërtetuar nga banka
Administrimi i këtyre pasqyrave te vërtetuara nga banka vendosen ne një regjistër te caktuar pra
sipas muajit dhe vitit që i përket dhe arkivohen për 6 vite.
4. MBAJTJA E EVIDENCËS SË SHITJEVE DHE BLERJES SË
MALLIT
4.1. Blerja llojet dhe veçoritë
4.1.1 Kuptimi për blerje llojet dhe veçoritë e tyre
Me blerje nënkuptohet çdo transaksion me te cilin biznesi bënë blerjen e mallrave apo
shërbimeve nga një biznes tjetër ku qëllimi i kësaj blerjeje shërben për shitje te mëtutjeshme si i
tillë apo i përpunuar kur kemi te bëjmë me blerjen e lendes se pare.
Kur konsiderohet se është bëre blerja
Sipas parimit akrual blerja ka ndodhur kur ka ndodhur një nga se paku këto raste:
1. Ka arritur malli i kontraktuar
2. Pagesa është bëre
3. Është pranuar fatura.
Nga kush bëhet blerja
Blerja si nocion bëhet nga bizneset e regjistruara ne Kosove (blerjet vendore) apo blerjet nga
shtetet tjera (importet).
Ne raste te veçanta blerja ndodhë edhe nga personat fizik qe posedojnë letërnjoftim të Kosovës.
Në këto blerje zakonisht përfshihen të mirat materiale si punë dore (zanatlinjtë) apo blerja e
kafshëve në treg.
Minimumi i elementeve qe duhet te ketë një faturë blerje
1. Emri, numri fiskal, adresa e shitësit,
2. Emri i artikullit
3. Njësia matëse e artikullit (psh. metra,cope,pale,kg...)
4. Sasia e artikullit,
5. Çmimi blerës për një njësi dhe
6. Totali
Për blerjet nga deklaruesit e TVSh duhen edhe:
TVSh i kalkuluar,dhe
Totali me TVSh.
Paketa Mësimore Kontabilitet1
Kostoja e blerjes
Ne raste të veçanta ne koston e blerjes bënë pjesë edhe:
1. ngarkimi,
2. transporti ,
3. shkarkimi,
4. montimi
Ndërsa te importet ne kosto te blerjes bene pjese edhe:
-transporti ndërkombëtare,
-pagesa e Doganës,
-pagesa e Akcizës (nëse mallrat i qe importohen nënshtrohen akcizës),
-Pagesa e TVSh ( nëse mallrat qe importohen janë te tatueshme ,
-pagesa e kontrollit Fitosanitare
-pagesa e shërbimit te shpedicionit.
Si regjistrohet blerja ne libër blerje
Kolona e pare përmban numrin rendore te blerjes duke filluar nga fillimi i vitit nga numri një e
kështu me radhë deri ne fund te vitit.
Ne kolonën e dyte vendoset data kur ka ndodhur blerja.
Ne kolonën e trete vendoset emri i furnitorit dhe nen te numri i faturës,DUD-it,dëftesës apo te
ngjashme.
Ne kolonën e katërtë vendoset vlera totale e blerjes apo importit.
Ne kolonën e peste vendoset numri fiskal i furnitorit.
Ne kolonën e gjashte nënshkruan personi përgjegjës si dhe mundemi te shënojmë datën e pagesës
për blerje mbi 500 euro.Tek deklaruesit e TVSh-se duhet te regjistrohet veçmas vlera e
tatueshme dhe TVSh e llogaritur nga furnitori (e zdritshme për ne),si dhe ndonjë blerje tjetër qe
është e përjashtuar.
4.1.2 Llojet e librit te blerjes.
Sipas elementeve që duhet te përmban libri i blerjes dallojmë:
1-Libri i blerjes për personat qe paguajnë tatim sipas përqindjes ne baza tremujore te qarkullimit,
(Libri i blerjes pa TVSh) dhe
2-Libri i blerjes për personat e tatueshëm (Libri i blerjes me TVSh)
Paketa Mësimore Kontabilitet2
4.1.3 Qëllimi i regjistrimit ne libër te blerjes
1-Qëllimi primare i regjistrimit ne Libri i blerjes pa TVSh është përcaktimi i origjinës se
mallrave, pastaj kostoja vjetore e mallrave apo shërbimeve te bëra si dhe transparenca e te berit
biznes. Libri i blerjes te koto biznese mbyllet ne baza vjetore.
2-Qëllimi primare i regjistrimit ne Librin e blerjes me TVSh është përcaktimi i vlerës se blerjeve
te tatueshme si dhe TVSh e zdritshme, blerjet e përjashtuara me te drejtë kreditimi si dhe blerjet
e përjashtuara pa te drejtë kreditimi. Te gjitha këto elemente duhen te jene te llogaritura ne baza
mujore ngase llogaritja, deklarimi si dhe pagesa e TVSh-se behet ne baza mujore.
4.1.4 Kuptimi i shitjeve llojet dhe veçoritë
Me nocion shitje duhet te kuptojmë çdo shumë ne para qe kemi pranuar si kompensim për
mallin apo shërbimin e dhënë.
-Kur konsiderohet se është bërë shitja
Sipas parimit akrual shitja ka ndodhur kur ka ndodhur një nga se paku këto raste:
-kemi dërguar mallin e kontraktuar
-pagesa është pranuar
-është lëshuar fatura.
Kujt i shitet
Ne princip shitja u bëhet:
Qytetareve te Republikës se Kosovës (shitja me pakice)
Bizneseve qe mallrat apo shërbimet tona do t’i rishesin tutje(shitja me shumice),dhe
Bizneseve jashtë Republikës se Kosovës (eksporti).
Çka shoqëron mallin apo shërbimin
1-Kur shitja u behet qytetareve te Republikës se Kosovës atëherë shitjen e përcjellë kuponi fiskal
lëshuar nga PEF,dhe atë pavarësisht nga vlera.
2- Kur shitja u bëhet bizneseve qe mallrat apo shërbimet tona do t’i rishesin apo do te eksportoj
jashtë vendit atëherë mallin apo shërbimin duhet ta përcjellë Fatura Tatimore.
Minimumi i elementeve qe duhet te ketë një fature shitjeje
-Emri,numri fiskal, adresa e shitësit,
-Emri i artikullit
-Njësia matëse e artikullit (psh. metra,cope,pale,kg...)
-Sasia e artikullit,
Paketa Mësimore Kontabilitet3
-Çmimi blerës për një njësi dhe
-Totali
-Për shitjet nga deklaruesit e TVSh duhen edhe:
-TVSh i kalkuluar,dhe
-Totali me TVSh.
Si regjistrohet shitja ne libër te shitjes pa TVSh
Kolona e parë përmban numrin rendore te shitjes duke filluar nga fillimi i vitit nga numri një e
kështu me radhë deri ne fund te vitit.
Ne kolonën e dyte vendoset data kur ka ndodhur shitja.
Ne kolonën e trete vendoset numri i Faturës Tatimore nëse blerësi është biznes. Nëse blerësit
tone janë persona fizik atëherë ne ketë kolone vendoset numri i Z-raportit.
Ne kolonën e katërtë vendoset numri fiskal i blerësit nëse blerësi është biznes.
Ne kolonën e peste vendoset vlera totale e shitjes.
Si regjistrohet shitja ne libër te shitjes me TVSh
Përpos elementeve qe përmenden ne libër te shitjes pa TVSh tek libri i shitjes me TVSh
Obligohemi qe shitjet te ndahen sipas kategorive:
- Shitje te liruara
- Eksportet
-Shitjet e tatueshme.
Llojet e librit te shitjes.
Sipas elementeve qe duhet te përmban libri i shitjes dallojmë :
1-Libri i shitjes për personat qe paguajnë tatim sipas përqindjes ne baza tremujore te qarkullimit,
(Libri i blerjes pa TVSh). Duhet cekur se ne librin e shitjes pa TVSh qarkullimi mblidhet ne baza
tremujore ngase ato janë qarkullimet qe tatohen.
2-Libri i shitjes për personat e tatueshëm (Libri i blerjes me TVSh).Te ky libër qarkullimi
llogaritet çdo muaj veçmas dhe duhet mbyllur ne fund te çdo muaji.
Regjistrimet që duhet mbajtur:
Një person i tatueshëm duhet te mbajë libra dhe regjistrimet lidhur me tatimin ne vlerën e shtuar.
Regjistrimet qe duhen mbajtur:
1. Libri i blerjeve, dokumentet e importit, Faturat e blerjeve vendore.
Paketa Mësimore Kontabilitet4
2. Libri i shitjeve, Faturat e shitjes (me shumicë), Kuponët fiskal (me pakicë).
3. Lista e stoqeve 31.12.______(me çmim të blerjes).
Personi i cili qarkullimin vjetor mbi 30.000 euro hynë në TVSh po që se ka dëshirë të hynë në
TVSh mundet edhe personat që nuk kanë ketë qarkullim por në mënyrë vullnetare e shprehin
dëshirën
Personi duhet ta plotësoj ketë kërkesë për regjistrimin në TVSh
Paketa Mësimore Kontabilitet5
Paketa Mësimore Kontabilitet6
4.1.5 Formulari I librit të blerjes, elementet e tj uutmi i t re
Nr Data Nr. faturës Furnitori Nr.
Fiskal
Blerje
totale
Blerje e
përjashtuar
Blerje e
Imputeve
bujqësore
Importet e
tatueshme
TVSH e
Importit
Blerje e
Tatueshme
TVSH i
Llogaritur
Paketa Mësimore Kontabilitet 7
Elementet e librit te blerjes
- Nr
- Data
- Nr. Faturës
- Furnitori
- Nr. Fiskal
- Blerje totale
- Blerje e përjashtuar
- Blerje e Imputeve bujqësore
- Importet e tatueshme
- TVSH e Importit
- Blerje e Tatueshme
- TVSH e Llogaritur
Paketa Mësimore Kontabilitet 8
4.1.6 Formulari i librit te shitjes elementet e tj, uutmi i t re
Nr Data Nr.
Faturës
Blerësi Nr.
Fiskal
i blerësit
Shitje
Totale
Shitje e
përjashtuar
pa TVSH
Shitje e
imputeve
Bujqësore
Eksportet
e
Tatueshme
me 0%
Shitjet e
Tatueshme
me 16%
TVSH i
Zbritshëm
Paketa Mësimore Kontabilitet 9
Elementet e librit te shitjes
- Nr, këtu shkruhet numri rendore i shitjes duke filluar nga fillimi i vitit nga numri një e kështu me radhë deri ne fund te vitit.
- Data, këtu shënohet data se kur ka ndodhur shitja.
- Nr. Faturës vendoset numri i Faturës Tatimore nëse blerësi është biznes.
- Blerësi këtu shënohet biznesi I blerësit
- Nr. Fiskal i vendoset numri i biznesit
- Shitje Totale vlera totale e shitjes
- Shitje e përjashtuar pa TVSH, shënohen shitjet që bëhen po të cilat nuk kanë TVSh
- Shitje e imputeve Bujqësore
- Eksportet e Tatueshme me 0%
- Shitjet e Tatueshme me 16%
- TVSH i Zbritshëm
Paketa Mësimore Kontabilitet 10
4.1.7 Procedura dhe rregullat e plotësimit te librit te blerjes
Këtu duhet te kemi kujdes gjatë plotësimit te librit te blerjes qe te mos bëjmë gabime te vlerave
po ashtu edhe duhet te regjistrohet çdo blerje me kujdes. Pra secila rubrikë në kuadër te këtij
libri të shënohet me kujdes dhe te llogaritet ashtu siç kërkohet ne rubrikën e caktuar duke u
mbështetur në rregulla dhe ligjet e kontabilitetit.
4.1.8 Procedura dhe rregullat e plotësimit te librit te shitjes
Pra edhe këtu si në librin e blerjes duhet te kemi kujdes gjatë plotësimit te librit te shitjes duke
filluar nga numri rendor, data etj, qe te mos bëjmë gabime te vlerave, po ashtu edhe duhet te
regjistrohet çdo shitje me kujdes. Pra secila rubrikë në kuadër te këtij libri te shënohet me kujdes
dhe te llogaritet ashtu siç kërkohet ne rubrikën e caktuar duke u mbështetur ne rregulla dhe ligjet
e kontabilitetit.
Paketa Mësimore Kontabilitet
11
4.1.9 Pasqyra mujore e shitjeve , qëllimi, elementet dhe formati i tij
Paketa Mësimore Kontabilitet
12
Paketa Mësimore Kontabilitet
13
Paketa Mësimore Kontabilitet
14
SHEMBULLI
Regjistrimi i shitjeve dhe i blerjeve ne libra me TVSh.
Ne biznesin NTP “GRESA” gjate muajit Maj/2012 kane ndodhur këto shitje :
-03/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-123) shuma totale=464.00 euro
-04/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-124) shuma totale=251.72.00 euro
-11/05/2012-I është shitur me Fature tatimore F-432 NT “Fitorja”vlera totale=3480.00 euro
-12/05/2012-Me F-433 është shitur – eksportuar mall me vlere totale=5400.00 euro
-14/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-125) shuma totale=290.00 euro
-15/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-126) shuma totale=649.60 euro
-16/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-127) shuma totale=754.00 euro
-17/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-128) shuma totale=417.60 euro
-19/05/2012-I është shitur me Fature tatimore F-434 DPT “Barnatore Agimi” pajisje
mjekësore vlera totale=3480.00 euro
-21/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-129) shuma totale=174.00 euro
-22/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-130) shuma totale=348.00 euro
-23/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-131) shuma totale=394.40 euro
-24/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-132) shuma totale=475.60 euro
-25/05/2012-Është shitur me kuponë fiskal (Z-133) shuma totale=232.00 euro
-27/05/2012-I është shitur me Fature tatimore F-435 NTP “Donika”vlera totale=464.00
euro
-30/05/2012-I është shitur me Fature tatimore F-436 ShPK “Edoni”vlera totale=1160.00
euro
Ne biznesin NTP “GRESA” gjate muajit Maj/2012 kane ndodhur këto blerje :
-11/05/2012- Është blere mall nga NTP“Zeneli Company ” me Fature tatimore F-987 vlera
totale=4640.00 euro
-12/05/2012- Është paguar fatura e KEK-ut me Urdhërpagese UP-11105 vlera
totale=1044.00 euro
-14/05/2012- Është importuar mall nga Turqia nga “Doyran” me DUD-29876 vlera
totale=6960.00 euro
-21/05/2012- Është bere pagesa e taksës Ministrisë se Shëndetësisë me Dëftese D-6789 me
vlere totale=500.00 euro
-29/05/2012- Është blere mall nga ShPK“Afrimi” me Fature tatimore F-16751 vlera
totale=200.00 euro
Paketa Mësimore Kontabilitet
15
Shembull se si plotësohet një libër i SHITJES DHE I BLERJES dhe se si llogaritet TVSH-ja
NTP"GRESA"- LIBRI I SHITJES ME TVSH 05/2012
Nr Data
Nr.
Faturës Blerësi
Nr. Fiskal
blerësit
Shitje
Totale
Shitje e
përjashtuar
(pa tvsh)
Shitje
Imputeve
Bujqësore
Exportet
tatueshme
me 0%
Shitjet e
tatueshme
me 16 %
TVSH I
zbritshëm
1 5/3/2012 Z-123 464.00 400.00 64.00
2 5/4/2012 z-124 251.72 217.00 34.72
3 5/11/2012 F-432 NT"Fitorja" 600001234 3480.00 3000.00 480.00
4 5/12/2012 F-433 DmbH "Sumaj" Zvicerr 5400.00 5400.00 0.00
5 5/14/2012 Z-125 290.00 250.00 40.00
6 5/15/2012 Z-126 649.60 560.00 89.60
7 5/16/2012 Z-127 754.00 650.00 104.00
8 5/17/2012 Z-128 417.60 360.00 57.60
9 5/19/2012 F-434
DPT"Barnatore
Agimi" 600800123 0.00 890.00 0.00
10 5/21/2012 Z-129 174.00 150.00 24.00
11 5/22/2012 Z-130 348.00 300.00 48.00
12 5/23/2012 Z-131 394.40 340.00 54.40
13 5/24/2012 Z-132 475.60 410.00 65.60
14 5/25/2012 Z-133 232.00 200.00 32.00
15 5/27/2012 F-435 NTP"Donika" 600012340 464.00 400.00 64.00
16 5/30/2012 F-436 shpk"Edoni" 600034567 1160.00 1000.00 160.00
17
18
19
20
14954.92 890.00 0.00 5400.00 8237.00 1317.92
Paketa Mësimore Kontabilitet 16
NTP"GRESA"- LIBRI I BLERJES ME TVSH 05/2012
Nr Data
Nr.
Faturës Furnitori Nr. Fiska
Blerje
Totale
Blerje e
përjashtuar
Blerje
Imputeve
Bujqësore
Importet
e
tatueshme
TVSh e
Importit
Blerje
Tatueshme
TVSh I
llogaritur
1 05/11/2012 F-987
NTP"Zeneli
Company" 600045678 4640.00 4000.00 640.00
2 05/12/2012 UP-11105 KEK 1044.00 900.00 144.00
3 05/14/2012
DUD-
29876 Doyran Turqi 6960.00 6000.00 960.00
4 05/21/2012 D-6789
Ministria
Shëndetësisë 500.00 500.00
5 05/29/2012 F-16751 ShPK"Afrimi" 600098761 200.00 172.41 27.59
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
13344.00 500.00 0.00 6000.00 960.00 5072.41 811.59
Paketa Mësimore Kontabilitet 17
Paketa Mësimore Kontabilitet 18
4.2. PROCEDURA E PLOTËSIMIT TË TË DHËNAVE
FILLESTARE TË NJË LIBRI TE BLERJES
4.2.1 Kuptimi mbi Procedura e plotësimit të të dhënave fillestare te një libri te
blerjes
- Kolona e parë përmban numrin rendor te blerjes duke filluar nga fillimi i vitit nga numri një e
kështu me radhë deri ne fund te vitit.
- Në kolonën e dytë vendoset data kur ka ndodhur blerja.
- Në kolonën e tretë vendoset emri i furnitorit dhe nën të numri i faturës, DUD-it, dëftesës apo të
ngjashme.
- Në kolonën e katërt nr. fiskal
- Në kolonën e Pestë vendoset vlera totale e blerjes apo importit.
- Në kolonën e pestë vendoset numri fiskal i furnitorit.
- Në kolonën e gjashtë nënshkruan personi përgjegjës si dhe mundemi të shënojmë datën e
pagesës për blerje mbi 500 euro.
Tek deklaruesit e TVSh-se duhet te regjistrohet veçmas vlera e tatueshme dhe TVSh e llogaritur
nga furnitori (e zbritshmi për ne), si dhe ndonjë blerje tjetër që është e përjashtuar.
4.2.2 Marrja e dokumenteve për blerje
Marrja e dokumenteve për blerje bëhet nga libraria dhe dokumentet tjera mund te shkarkohen ne
adresën e web site-it www.atk-ks.org.
4.2.3. Firmosjen e formularit te librit te blerjes
Firmosja e formularit te librit te blerjes behet vetëm nga Inspektori i terenit.
4.2.4. Sistemi dhe ruajtja e faturave te blerjeve
Ruajtja e faktuarve te blerjes behet për 6 vite, pra kjo është periudhe ku duhet te ruhet çdo
dokument qe ka te beje me blerje e një malli te caktuar varësisht nga veprimtaria që e udhëheq ai
biznes.
Paketa Mësimore Kontabilitet
19
4.3. PROCEDURËN E PLOTËSIMIT TË TË DHËNAVE
FILLESTARE TË NJË LIBRI TË RI TË SHITJES
4.3.1 Kuptimi mbi Procedurën e plotësimit të të dhënave fillestare te një libri
te ri te shitjes
Kolona e pare përmban numrin rendore te shitjes duke filluar nga fillimi i vitit nga numri një e kështu
me radhë deri ne fund te vitit.
Në kolonën e dyte vendoset data kur ka ndodhur shitja.
Në kolonën e trete vendoset numri i Faturës Tatimore nëse blerësi është biznes. Nëse blerësit tanë janë
persona fizik atëherë në ketë kolonë vendoset numri i Z-raportit.
Në kolonën katërt vendoset blerësi
Në kolonën e pestë vendoset numri fiskal i blerësit nëse blerësi është biznes.
Në kolonën e gjashtë vendoset vlera totale e shitjes.
Në kolonën shtatë shitjet e përjashtuara pra ato shitje që janë pa TVSH
Në kolonën tetë vendosen shitjet e imputeve bujqësore
Në kolonën nëntë eksportet e tatueshme me 0%
Në kolonën dhjete vendosen shitjet e tatueshme me 16%
Në kolonën njëmbëdhjetë vendoset TVSh e zdritshme
4.3.2 Marrja e dokumenteve (faturave) për shitje
bëhet nga libraria dhe dokumentet tjera pra si deklaratat e ndryshme mund të shkarkohen në adresën e
web site-it www.atk-ks.org.
4.3.3 Firmosjen e formularit te librit te shitjes
Firmosjen e formularit te librit te shitjes behet vetëm nga Inspektori i terenit.
4.3.4 Sistemi dhe ruajtja e faturave te blerjeve
Ruajtja e faktuarve te shitjes behet për 6 vite, pra kjo është periudhe ku duhet te ruhet çdo dokument qe ka
te beje me shitje e një malli te caktuar varësisht nga veprimtaria me te cilin merret ai biznes.
Paketa Mësimore Kontabilitet
20
*********************************************************************************
5. PROCEDURA E MBAJTJES SË EVIDENCËS SË MJETEVE
THEMELORE
5.1 Kuptimi për mjetet themelore llojet dhe veçorit e tyre
Për kryerjen e çdo aktiviteti, edhe atë në çdo lëmi të
ekonomisë ndërmarrja duhet të disponoj me mjete, që
mundësojnë kryerjen me sukses në veprimtarinë e tyre
afariste nëse disponojmë me mjete bashkëkohore për lëmin
përkatëse, të cilat mund të furnizohen në mënyra të ndryshme
dhe burime më të përshtatshme. Mjetet në ndërmarrje ndahen:
Në mjete kryesore
Mjete qarkulluese ( ose xhiruese)
Në mjetet kryesore- bëjnë pjesë ato mjete të cilat qëndrojnë
më gjatë në ndërmarrje dhe se afati i tyre është mbi një vit. Por, përveç mjeteve që janë në
pronësi të vet ndërmarrjes, ajo mund të huazoj edhe nga ndërmarrjet tjera me kontraktime për
kompensim në periudhë të caktuar kohore
Në mjetet kryesore bëjnë pjesë: pajimet, objektet ndërtimore, stabilimentet, tokat, malet, pasurit
natyrore të përgatitura për eksploatim apo të hulumtuara, të mbjellurat shumëvjeçare, bagëtia për
shumëzim, të drejtat, deponimet jomateriale, investimet afatgjata etj.
Të gjitha mjetet për punë nuk hynë në mjetet kryesore. Mjetet për punë të cilat kanë afatin e
përdorimit më pak se një vit nuk hyjnë në mjetet kryesore, siç janë: disa vegla, një pjesë e
ambalazhit, inventari i imët etj.
5.1.2 Klasifikimi i mjeteve kryesore
Ekzistojnë disa kritere për klasifikimin e mjeteve kryesore por më së shpeshti bëhet sipas
gjendjes ose normës së përdorimit të tyre dhe formave lajmëruese.
Sipas gjendjes mjetet kryesore mund të jenë: mjetet kryesore në ndërtim, përdorim, jashtë
përdorimit
Mjete kryesore në ndërtim janë: toka bujqësore, objektet ndërtimore, pajimet, të mbjellat
shumëvjeçare mjetet për punë etj. Këto janë në realitet investimet në proces si dhe të gjitha
stoqet e materialit ndërtimor.
Mjetet kryesore në përdorim janë: ato mjete të cilat funksionojnë në riprodhim.
Mjetet kryesore jashtë përdorimit janë: ato mjete, të cilat për arsyeje të caktuara përkohësisht
nuk janë në funksion dhe shërbejnë si rezervë gjithashtu ato mjete mund të shiten apo të
huazohen.
5.1.2 Vlera e mjeteve kryesore
Vlera e mjeteve kryesore evidentohet dhe përcillet përmes çmimit të mjetit themelor.
Mjetet kryesore evidentohen dhe përcillen sipas:
Vlerës së furnizimit
Amortizimit
Vlerës së tanishme.
Vlera e furnizimit- të mjetit kryesor është vlera me të cilën është blerë mjeti kryesorë. Vlera e
furnizimit të mjetit kryesor caktohet në atë mënyrë, kur vlerës së faturës i shtohen shpenzimet e
transportit të mjetit, shpenzimet e montimit, shpenzimet e sigurimit të mjetit në rrugë, dhe
shpenzimet tjera të varura të mjetit.
Nëse mjeti kryesor merret pa kompensim nga ndërmarrja tjetër, atëherë merren edhe të gjitha
obligimet të lidhura me atë mjet kryesor.
Vlera furnizuese për çfarëdo mënyre të furnizimit të mjetit kryesor, shërben gjithmonë për bazë
të llogaritjes së amortizimit.
Vlera e amortizimit gjegjësisht çregjistrimit të mjetit kryesor paraqet shumën e zvogëlimit deri
momentin e caktuar.
Vlera e tanishme e mjetit paraqet ndryshimin në mes të vlerës së furnizimit dhe të amortizimit.
Vlera e tanishme e mjetit = Vlera furnizuese – Amortizimi
5.1.3 Zhvlerësimi i mjeteve themelore
Amortizimi paraqet humbjen graduale të vlerës së një mjeti(aseti) në periudha të caktuara
kohore. Amortizimi assesi nuk nënkupton shkatërrim fizik të një mjeti, mirëpo amortizimi bënë
shpërndarjen e vlerës së një mjeti në kostot e periudhave kontabël, p.sh. nëse një mjet kryesor që
na ka mundësuar prodhimin e produkteve ose shërbimeve tona në fillim të vitit kalendarik e ka
pasur vlerën 3.000€, në fund të po këtij viti vlera e tij do të bjerë, respektivisht do të amortizohet.
Aset – nga anglishtja “aset”, që nënkupton pasuri ose në këtë rast njërën nga pasuritë e
ndërmarrjes
Amortizimi (frëngjisht: amortizim-zvogëlim shkallë-shkallë i borxhit, zvogëlim i vlerës )
Çdo zhvlerësim i gjykuar i pakthyeshëm, do të konstatohet nga një amortizim, nga ana tjetër një
zhvlerësim i gjykuar i kthyeshëm do të jetë objekt i një provizioni.
Nocioni i amortizimit.
Në standartet kombëtare të kontabilitetit amortizimi përkufizohet si “konstatimi kontabël i një
pakësimi të pakthyeshëm të vlerës së një elementi të aktivit, që rezulton nga përdorimi, nga koha,
nga ndryshimi i teknollogjisë ose nga çdo gjë tjetër”. Pra amortizimi shpreh konsumin ose
pakësimin e vlerës së elementëve pasurorë afatgjatë (që përdoren për një kohë më të gjatë se 1
vit, për shkak të ndikimit mbi to të përdorimit, kohës dhe përparimet teknologjike apo ndryshimit
të destinacionit).
Ky përkufizim tregon shumë qartë tre shkaqet të zhvlerësimit të mjeteve kryesore:
Shkaku i parë i zhvlerësimit, mbështetet në vjetërimin dhe përdorimin fizik të të mirave, ky
quhet amortizimi fizik apo funksional.
Shkaku i dytë, mbështetet në ndikimin e kohës dhe kushteve klimaterike të zonës, ky quhet
amortizimi kohor;
Shkaku i tretë, mbështetet në evoluimin e teknikave. Në fakt, teknikat e reja, i bëjnë të vjetrat
më pak perferuara, dhe duke u krahasuar zvogëlojnë kapacitetin e tyre, ky quhet amortizimi
moral ose në terma ekonomik amortizim ekonomik.
Amortizimi fizik- i mjeteve kryesore bëhet për arsye të shpenzimit fizik të mjeteve në riprodhim si:
prishja për shkak të ngarkesës fizike të mjetit, përdorimi joprofesional i mjetit, kushtet klimatike, cilësia e
dobët e lëndës së parë, mirëmbajtja joadekuate e mjetit etj.
Faktorët që ndikojnë në shpenzimin fizik të mjeteve kryesore janë:
Cilësia tekniko-teknologjike
Funksioni i mjetit në riprodhim
Mënyrës së përdorimit të mjetit
Kushtet të cilat shfrytëzohet mjeti
Amortizimi moral (ekonomik)- futja e mjeteve më bashkëkohore mundëson shfrytëzimin më racional të
mjeteve kryesore, të cilat kanë qenë në përdorim të gjertanishëm janë jo racionale dhe në vend të tyre
futen mjete të reja, të cilat kanë një frytë dhënie më të madhe, gjegjësisht janë më ekonomike.
Faktorët të cilët ndikojnë në shpenzimin moral të mjeteve kryesore janë:
Zbulimi i llojeve të reja të cilat janë më efikase
Lajmërimi i prodhimeve të reja, të cilat i nxjerrim nga përdorimet prodhimet e
prodhuara me mjete ekzistuese kryesore.
5.1.4 Vlerësimi i Amortizimit
Megjithëse vlefta e amortizimit përcaktohet nga ndërmarrja, që ky vlerësim të jetë i besueshëm dhe i
njëjtë për ndërmarrjet të ndryshme, llogaritja e amortizimeve rregullohet me ligje fiskale ku përcaktohen:
jetëgjatësia normale e përdorimit (ose normat e amortizimit)
mënyra e llogaritjes së amortizimit
.
5.1.5 Norma e amortizimit
Norma e amortizimit është përqindja vjetore e zhvlerësimit që do të
zbatohet për mjetin. Përqindja e amortizimit varet nga kohëzgjatja e
përdorimit të mjetit.
Norma e amortizimit është një përqindje që shpreh shtrirjen e një
zhvlerësimi. Ajo është e barabartë me të anasjelltën e kohëzgjatjes.
Shembull 1: Kemi një makinë me vlerën e origjinës 1.000 €. Norma e
amortizimit të kësaj të mire supozojmë që është 10%. Kjo përqindje tregon
zhvlerësimin e kësaj makine që duhet rregjistruar çdo vit, 10% e 1.000 €. E thënë ndryshe,
kohëzgjatja e përdorimit të kësaj makine është e barabartë me 1/10% = 10 vjet.
Shembull 2: Kemi një makinë, norma e amortizimit të së cilës është 25%. Kohëzgjatja e
përdorimit të saj do të jetë 1/25% = 4 vjet.
Shembull 3: Kemi një makinë, kohëzgjatja e përdorimit të së cilës është 5 vjet, norma e
amortizimit të saj do të jetë e barabartë me të anasjelltën e jetëgjatësisë, 1/5=0.2, e thënë ndryshe
20%.
Është shumë e rëndësishme të kuptohet mirë kjo lidhje e anasjelltë midis normës së
amortizimit dhe jetëgjatësisë (kohëzgjatjes së përdorimit).
Normalisht, është drejtuesi i njësisë ekonomike ai që duhet të vlerësojë jetëgjatësinë e makinës
së tij të amortizueshme, duke iu referuar veçanërisht përdorimeve të lejuara në profesionin e tij.
Amortizimi i përdorur duhet të jetë “i justifikuar ekonomikisht”, e thënë ndryshe, të shprehë një
zhvlerësim efektiv, cilat do qofshin dispozitat e rregullit fiskal. Megjithatë, administrata
tatimore, (Qeveria) përcakton normat që përkufizojnë në fakt mundësitë e amortizimit.
Për ti kontrolluar dhe unifikuar këto norma, administrate fiskale përcakton normat e amortizimit
vjetor të mjetit sipas kategorisë, që jepen në tabelën e mëposhtme
Nr Emërtimi I kategorisë Norma
1 Ndërtesat dhe strukturat tjera ndërtimore 5%
2 Automobilat dhe kamionët e lehtë, mjetet e rënda
për transport, pajisjet për bartjen të dheut,
buldozerët, gërmuesit e dheut dhe mjetet e tjera të
rënda, kompjuterët, pjesët shtesë për kompjuter
dhe pajisje tjera për përpunimin e të dhënave,
mobiliet dhe pajisjet për zyre, instrumentet, gjërat
e ndryshme dhe pajisjet tjera shtesë; dhe bagëtitë
të shfrytëzuara për prodhim
20%
3 Kategoria 3: Uzinat dhe makineria; inventari I
hekurudhës dhe lokomotivat që shfrytëzohen për
10%
transportin hekurudhor; aeroplanët; anijet dhe
bimët shumë vjeçare dhe shkurret e shfrytëzuara
për vreshtari ose për prodhimin e frutave si. psh
mollët, dardhat, arrat, boronicat, dhe të tjera; dhe
të gjitha mjetet e trupëzuar që nuk janë përfshirë
në kategorinë 1 apo kategorinë 2 të këtij paragrafi
5.1.8 Plani i amortizimit
Duke u mbështetur në kohëzgjatjen dhe normën e amortizimit, ndërmarrja harton planin e
amortizimit, për një parashikim të shpenzimit vjetor të çdo mjeti që i nënshtrohet amortizimit
Plani I amortizimit ka pamjen e më poshtme
Viti Vlera në fillim të
ushtrimit
Amortizimi vjetor Shuma e
amortizimit vjetor
Vlera neto në
fund të
ushtrimit
2010 30000 10% 3000 27000
2011 27000 10% 2700 24300
200n
Zhvlerësimi për kategorinë e parë (Objekti i zyrave)
Viti
tatimor
Vlera e
përgjithshme
financiare
Riparimet
(Vlera mbi
5% e vlerës
neto të
kolonë 8
Baza e
zhvlerësimit
Zhvlerësimi
vjetor
Zhvlerësimi
i
akumuluar
Vlera
neto e
mjetit
1 2 3 4 5 6 7 8
(5x5%) (5-7)
1 2006
2 2007 7194.31 7194.31 359.72 359.72 6834.59
3 2008 7194.31 7194.31 359.72 719.43 6474.88
4 2009 7194.31 7194.31 359.72 1079.15 6115.16
5 2010 7194.31 7194.31 359.72 1438.86 5755.45
Zhvlerësimi për kategorinë e dytë (pajimet tjera)
Viti
tatimo
r
Vlera e
përgjithshme
financiare
Blerjet Shitje
t
Riparimet Baza e
llogaritjes
së
zhvlerësimit
Shpenzimet
e zhvlerësimit
të
periudhës
Zhvlerësimi
i
akumuluar
Vlera
neto e pa
zhvlerës
uar e
grupit
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
(3+4+5+6) (7-9)
1 2006 3200.00 18185.10 21385.10 0.00 0.00 21385.10
2 2007 21385.10 11396.93 32782.03 6556.41 6556.41 26225.62
3 2008 32782.03 68462.89 384.59 101629.51 20325.90 26882.31 74747.20
4 2009 101629.51 39739.85 624.95 141994.31 28398.86 55281.17 86713.14
5 2010 141994.31 141994.31 28398.86 83680.03 58314.28
Vërejtje: Vazhdon zhvlerësimi edhe në vitin 2010
5.2 METODAT KRYESORE PËR LLOGARITJEN E
ZHVLERËSIMIT DHE VLERAVE NETO TË MJETEVE
THEMELORE
Teorikisht, amortizimi duhej t’i korrespondonte në fund të çdo ushtrimi, zhvlerësimit efektiv të
marrë nga aktivi i qëndrueshëm që prej hyrjes së tij në njësinë ekonomike.
Në fakt, për shkak të vështirësive të shumta të masës së zhvlerësimit të vërtetë, amortizimi
konsiston në shpërndarjen e vlerës së origjinës së aktivit të qëndrueshëm në kohëzgjatjen e
mundshme të përdorimit të tij.
Kjo shpërndarje merr formën e një plani amortizimi , tregon mënyrat e përdorura të
shpërndarjes.
Sigurisht, ka metoda të ndryshme procedimi në shtrirjen e një zhvlerësimi (konstante, progresive,
regresive, etj). Ndërkaq, sistemi ynë kontabël përdor vetëm tri metoda, metoda amortizimit
linear, metoda e amortizimit me vler të mbetur, metoda sipas njësisë së produktit.
Bazë për llogaritjen e vjetore të amortizimit është vlera furnizuese e mjetit kryesor i cili mund të
llogaritet:
-Për secilin mjet themelor veç e veç.
-Sipas grupeve të mjeteve kryesore
- Të kombinuar: veçmas për disa mjete kryesore dhe në grupe për mjetet e tjera kryesore
5.2.1. Metodat e llogaritjes së amortizimit
Metoda e amortizimit linear
Metoda e amortizimit me vlerë të mbetur
Metoda sipas njësisë së produktit
5.2.1.1 Metoda lineare
Afatin e përdorimit apo përqindjen e amortizimit vjetor e përcakton shteti përmes
nomenklaturave të tij, kurse ndërmarrja vendos vet se cilën nga metodat do ta përdor.
Llogaritja e amortizimit të mjetit themelor kur e kemi të dhanë përqindjen e amortizimit vjetor,
bëhet përmes kësaj formule:
A.vj.= vl.f x % e A.vj.
A.vj. - Amortizimi vjetor I mjetit
Vl.f. - Vlera furnizuese e mjetit
% e A.vj. - Përqindja e amortizimit vjetor
x - Shumëzimi
Përllogaritja e amortizimit për këtë metodë është e thjeshtë: (vlera fillestare e mjetit – vlera e
mbetur) / periudhe e tij e amortizimit.
Shembull: Nëse kompania blenë një kompjuter në vlerë prej 3000€ duke vlerësuar një periudhë
të amortizimit prej 5 vitesh dhe duke vlerësuar shitjen e tij pas kësaj periudhe 500€. Duhet pasur
parasysh se vlera e mjetit pas periudhës së amortizimit mund të jetë e barabart me zero.
Zgjidhja:
Periudha
kohore
Vlera e mjetit Vlera e
amortizimit
Vlera e mbetur
Viti 1 3000 500 2500
Viti 2 3000 500 2000
Viti 3 3000 500 1500
Viti 4 3000 500 1000
Viti 5 3000 500 500
Fakte:
Vlera fillestare e mjetit është 3000€ a
Periudha amortizuese e mjetit është 5 vite b
Vlera e mbetur e mjetit pas 5 viteve është 500 € c
Nga formula përllogaritëse del se vlera vjetore e amortizimit është 500€ (a-c)/b
5.2.1.2 Metoda sipas njësisë së produktit
Llogaritja e amortizimit përmes kësaj metode bëhet sipas numrit të njësive të prodhuara.
Kështu sa më shumë që prodhon makina aq më shumë amortizohet dhe anasjelltas sa më pak që prodhon
aq më pak amortizohet
Kjo metodë nënkupton fillimisht vlerësimin e shfrytëzimit të mjetit. Shembull i tillë mundë të
jetë makina për prodhim bazuar në numrin e prodhuar të produkteve. Le të marrim një shembull
me një makinë transporti. Kompania blen një makinë transporti në vlerë prej 54000€. Vlerësohet
që makina të amortizohet pasi që të ketë kaluar 320000 kilometra. Pas kësaj periudhe amortizimi,
makina vlerësohet të shitet në vlerë prej 5500€. Për një vit vlerësohet makina të kaloj 40000
km. Pra fillimisht përcaktohet vlera e plotë e amortizimit pa mbetje që është 54000-
5500€=48500€.
Pastaj vlera e mjetit për kilometër 48500/320000=0.1515625 e cila shumëzohet me kilometrat e
vlerësuara për një vit pra 0.15*40000=6000€
-
-
-
-
Fakte: Përllogaritja
Vlera fillestare e mjetit 54000 € a
Vlera e mbetur e mjetit 5500 € b
Amortizimi i plotë në km 320000 km c
Amortizimi i mjetit për km 0.15 € d (a-b)/c
Amortizimi vjetor në km 40000 € e
Amortizimi vjetor në vlerë 6000 € f d*e
Periudha e amortizimit 9 € g a/f
5.2.1.3 Metoda e vlerës zbritëse
Nënkupton përcaktimin e një vlere në përqindje për amortizimin e mjetit në një periudhë të
caktuar kontabël. Për shembull kompania ka blerë një shtypës në vlerë prej 800€ dhe vlerëson se
vlera e tij zbret për 28% për çdo vit. Mjeti pritet të amortizohet pas 7 vitesh dhe në vlerën e
mbetur të tij të shitet. Nëse përllogarisim shohim se në vitin e shtatë mjetit i mbetet vlera 80€
Shembull:
Periudha
kohore
Vlera e mjetit % amortizimit Vlera e mbetur
Viti 1 800 28% 576
Viti 2 576 28% 414.72
Viti 3 414.72 28% 298.59
Viti 4 298.59 28% 214.99
Viti 5 214.99 28% 154.79
Viti 6 154.79 28% 111.45
Viti 7 111.45 28% 80.24
5.2.2 Libri i mjeteve themelore
Numri I
mjeteve
themelore
Përshkrimi
I mjetit
Data Kostoja
e mjetit
Shkalla e
amortizimit
Amortizimi
vjetor
Amortizimi
I
akumuluar
Neto
vlera
2009
Neto
vlera
2010
Neto
vlera
2011
1 Makinë
mercedes
12.02.2009 35000 20% 7000 7000 28000
5.2.3 Kartela e mjeteve themelore
Numri I mjetit
Përshkrimi
Data e blerjes
Kostoja e blerjes
Detyrimet e doganës
Transporti/Montimi
Jetëzgjatja
Vlera për amortizim
Shkalla e amortizimit
Vlera përfundimtare
Amortizimi 2009
Amortizimi 2010
Amortizimi 2011
Amortizimi 2012
Ushtrime
Këtu do të bëjmë disa ushtrime ne lidhje me blerjen e mjetit themelor, amortizimin dhe shitjen e tyre.
Shembull 1: Ndërmarrja “B o n i t a” me datën 02.01.2010 nr. i fat. 002 ka blerë një makinë për
shpërndarjen e ujit mineral me vlerë 16000. Më datën 04.01.2010 bëhet pagesa e makinës nga
xhirollogaria. Pas dy vitesh më 02.01.2012 nr. fat. 25 ndërmarrja “B o n i t a” e shet makinën me vlerë
12000. Amortizimi vjetor 12.5%.
Të regjistrohen të gjitha transaksionet në urdhëresë për regjistrim dhe në formë të shkronjës “T” ?
Të vlerësohet sa është vlera e tanishme e makinës pas amortizimit prej dy vitesh ?
Të vlerësohet se a kemi fitim kapital apo humbje kapitale si rezultat i shitjes së makinës?
Zgjidhja :Llogarisim amortizimin për dy vite :
16.000 x 12.5% = 2000 ky është amortizimi vjetor, d.m.th. për një vit.
2.000 x 2 = 4000 amortizimi për dy vite.
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në urdhëresë për regjistrim :
Nr Konto Përshkrimi Përmbajtja Data Debi Kredi
1 Makina Fat.nr 002 02.01.2010 16000
2 Furnitori Fat.nr 002 02.01.2010 16000
Furnitori 04.01.2010 16000
Xhirollogaria 04.01.2010 16000
Shpenzimet e
amortizimit 4000
Korrigjimi I makinës 4000
Korrigjimi I makinës 4000
Makina 4000
Blerësi Fat.nr 25 02.01.2012 12000
Makina Fat.nr 25 02.01.2012 12000
Gjithsej 52000 52000
Makina Furnitori
1)16000 4000 (4 2) 16000 16000 1)
12000(5
Xhirollogari
a
16000 2)
Shpenzimet e
amortizimit
3) 4000
Korrigjimi I makinës Blerësi
5) 12000
4) 4000 4000 3)
Komentimi transaksioneve të kryera në urdhëresë për regjistrim:
1. Blerja e makinës. me rastin e blerjes së makinës debiton makina për 16.000 nga ana tjetër
krediton furnitor për të njëjtën shumë 16000 sepse ka dalje (shkarkohet).
2. Pagesa e makinës. Kemi bërë pagesën nga xhirollogaria ,d.t.th. se debiton furnitori sepse
ngarkohet (merr),nga ana tjetër krediton xhirollogaria sepse shkarkohet (kemi zvogëlim të
mjeteve në xhirollogari).
3. Amortizimi. Së pari llogarisim amortizimin me ndonjërën nga metodat, në rastin tonë
amortizimin e kemi llogaritur me metodën proporcionale. Amortizimi për një vit ka qenë
2000. Ne kemi pasur për të llogaritë amortizimin për dy vite,prandaj debitojnë shpenzimet e
amortizimit për 4000, dhe krediton korrigjimi i vlerës së makinës për 4000.
4. Mbyllja e kontos korrigjimi i vlerës së makinës. Pasi që kemi shitur makinën duhet që të
bëjmë mbylljen e kontos së korrigjimit të vlerës së makinës në mënyrë që të dimë se sa është
vlera e tanishme e makinës. Në anën kredi të korrigjimit të vlerës së makinës kemi gjithsej
4.000 prandaj për 4000 debiton korrigjimi i vlerës së makinës dhe njëkohësisht mbyllet
kontoja kurse krediton makina gjithashtu për 4000.
5. Shitja e makinës. Me rastin e shitjes së makinës debiton blerësi për 12000 kurse krediton
makinë për të njëjtën vlerë dhe njëkohësisht mbyllet konto e makinës.
Bëjmë regjistrimin në formë të shkronjës “T”
Bëjmë vlerësimin se sa është vlera e tanishme (vl.t.) e makinës pas amortizimit:
Vl.t. = vl.f. – korrigjimi i makinës = 16000 – 4000 = 12000 vlera e tanishme.
Bëjmë vlerësimin se a kemi fitim kapital apo humbje kapitale:
Në rastin tonë nuk kemi as fitim kapital e as humbje kapitale pasi që vlera e tanishme e
makinës është 12.000, që d.t.th. se është e njëjtë me vlerën sa e kemi shitur. Prandaj këtu nuk
kemi as fitim e as humbje.
Shembull 4 :
Ndërmarrja për prodhimin e letrës “L E T E N” ka blerë një veturë zyrtare të tipit
“Mercedes” me 01.07.2005. Me 01.01.2010 shoferi i veturës pati një aksident me të njëjtën
veturë duke i shkaktuar veturës dëme në vlerë 1.500, ndërsa shoferi mbetet i pa lënduar, për
dëmet e veturës përgjegjëse është ndërmarrja.
Makine llogaritet të amortizohet brenda 8 viteve. Menjëherë pas riparimit të veturës
ndërmarrja e shet atë për 5.000.
Vlera furnizuese e veturës ka qenë 32.000.
Të llogaritet amortizimi ?
Transaksionet të regjistrohen në librat përkatëse ?
Të vlerësohet vlera e tanishme e veturës pas amortizimit dhe aksidentit të ndodhur?
Të vlerësohet se a kemi fitim kapital apo humbje kapitale ?
Zgjedhja :
Bëjmë llogaritjen e amortizimit :
% am.vj. = 100 / 8 = 12.5% përqindja e amortizimit vjetor
% am .mujor = %am.vj. / 12 = 12.5 / 12 = 1.04% përqindja e amortizimit mujor.
Kjo është nëse dëshirojmë që llogaritjen e amortizimit ta bëjmë duke marrë për bazë përqindjen.
Mirëpo këtë mund ta bëjmë edhe në një mënyrë tjetër duke marrë për bazë vlerën furnizuese dhe
jetë zgjatjen e mjetit themelor.
Am.vj. = vl.f. / jetë zgjatja e mjetit (amortizimi I mjetit )
Am.vj. = 32000 / 8 = 4000 amortizimi vjetor i veturës.
Am. mujor = amortizimi vjetor / 12 (majtë e vitit)
Am. mujor = 4000 / 12 = 333.33 amortizimi mujor i veturës.
Amortizimi për vitin 2005:
Amortizimi për 6 muaj = 333.33 x 6 = 2.000
Amortizimi për vitet 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 2010 :
Amortizimi = am.vj x vitet për amortizim
Amortizimi = 4.000 x 6 = 24.000
Gjithsej amortizim i veturës për 6 vite e 6 muaj është 26.000.
Bëjmë vlerësimin sa është vlera e tanishme e veturës “Mercedes” :
Vl.t. = vl.f. – korigj. i vlerës = 32000 – 27500 = 4500
Bëjmë vlerësimin sa është fitimi gjegjësisht humbja kapitale :
Vl.shitëse – vl.t. = 5000 – 4500 = 500 kemi fitim kapital.
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në kontot në formë të shkronjës “T” :
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në urdhëresë për regjistrim :
Urdhëresa për regjistrim nr.
Nr Konto Përshkrimi Përmbajtja Data Debi Kredi
1 Makina"mercedes" 01.07.2005 32000
2 Furnitori 01.07.2005 32000
3 Furnitori 32000
4 Xhirollogaria 32000
5 Shpenzimet e amortizimit 01.02.2010 26000
6 Korrigjimi I makinës 01.02.2010 26000
7
Shpenzimet e
jashtëzakonshme 1500
8 Korrigjimi I makinës 1500
9 Korrigjimi I makinës 27500
10 Makina"mercedes" 27500
11 Blerësi 5000
12 Makina"mercedes" 4500
13 Fitim kapital 500
Gjithsej 124000 124000
Makina Furnitori
1)32000 27500 (5 2) 32000 32000 1)
4500(6
D E T Y R A P Ë R U S H T R I M E
Xhirollogaria
32000 2)
Shpenzimet e amortizimit
3) 26000
Korrigjimi I makinës Blerësi
5)
27500 26000 3)
6) 5000
1500 4)
Fitimi kapital
500 7)
Shpenzimet e jashtëzakonshme
4) 1500
1. Ndërmarrja “Blendi” me dt. 01.01.2010 blenë një makinë nga ndërmarrja “Jehona”. Vlera
furnizuese ka qenë 16000. Ndërmarrja “Blendi” bën pagesën e makinës nga xhirollogaria. Më
02.01.2011 ndërmarrja “Blendi” shet të njëjtën makinë me vlerë 14500. Amortizimi vjetor
20%.
Të regjistrohen transaksionet në formë të shkronjës “T” dhe në urdhëresë për regjistrim ?
Të tregoni sa është vlera e tanishme e makinës ?
2. Piceria “Fjala” më dt. 02.02.2010 ka ble një pajisje për prodhimin e picave me vlerë 6000.
Pagesa e pajisjes bëhet nga xhirollogaria. Me dt. 01.06.2010 e shet pajisjen me vlerë 5600.
Afati i përdorimit të pajisjes 8 vite ?
Të regjistrohen transaksionet në librat përkatëse ?
3. Agjencia turistike “Beni” më dt. 01.06.2007 blen një autobus më vlerë 23000, pagesën e bën
menjëherë nga xhirollogaria. Më dt. 03.03.2011 shet autobusin me vlerë 14000. Amortizimi
vjetor 10%.
Transaksionet të regjistrohen në librat përkatëse ?
4 Ndërmarrja “Fati” ka blerë një makinë prodhuese e cila është e projektuar që të prodhoj
800000 njësi. Makina ka kushtuar 45000.
Në vitin e parë makina prodhon 95000 njësi prodhimi.
Në vitin e dytë makina prodhon 125000 njësi prodhimi.
5. Kooperativa bujqësore “Përparimi” me datën. 03.03.2010 blenë një autokombajnë për
korrjen e grurit. Vlera furnizuese e autokombajnës ka qenë 25000. më dt. 04.05.2011
kooperativa e shet autokombajne me vlerë 21000. Autokombajna ka qenë e projektuar që të
korrë 10000 hektarë grurë.
Hektarët e korrur të autokombajnës sipas viteve kanë qenë:
Në vitin 2010, 500 hektarë.
Në vitin 2011, 360 hektarë.
Të llogaritet amortizimi me metodën funksionale ?
Transaksionet të regjistrohen në librat përkatëse ?
**************************************************************************
6. MBAJTJA E EVIDENCËS SË DETYRIMEVE
Sipas standardeve të kontabilitetit “ detyrimet nënkuptohen si detyrime të tashme të subjektit
afarist, të dala nga ngjarjet e kaluara për mbulimin e të cilave pritet që subjekti afarist të ketë
hyrje të resurseve me dobi ekonomike. Ato tregojnë se cila pjesë e mjeteve ( aseteve) u takon të
tretëve. Njëlloj borxhi i kompanisë konsiderohen parat, shërbimet, produktet
6.1. Kuptimi për detyrimet
Detyrimet janë borxhet apo huazimet e firmës te cilat krijohen prej transaksioneve ne te
kaluarën, ndërsa te njëjtat kërkohet te paguhen ne te ardhmen. Ne thelb strukturën financiare të
firmës e përbejnë kapitali dhe detyrimet. Dallimi ne mes Kapitalit dhe Detyrimeve është se
detyrimet kanë afat të maturimit (skadimit dhe pagesës) kurse kapitali nuk ka.
Ndërmarrjet e ndryshme gjatë punës së tyre mund të ndeshen në detyrime të ndryshme, gjë që
është e natyrshme.
Me detyrime nënkuptojmë obligimet të cilat nuk i kemi kryer dhe të cilat duhet ti kryejmë. Në
momentin kur krijojmë detyrime (obligime) ato kreditojnë, ndërsa kur ne i kryejmë detyrimet ato
debitojnë.
6.1.2. Llojet e detyrimeve
• Afatshkurtra
• Afatgjata
Ekzistojnë disa kategori të detyrimeve ndër të cilat mund të përmendën
6.1.3 Detyrimet afatshkurtra
Detyrimet afatshkurtra mund të përkufizohen si detyrime, likuidimi i të cilave duhet të bëhet
brenda një viti ose një cikli operativ (ekonomik) duke përdorur aktivet e veta afatshkurtra ose
duke krijuar detyrime të tjera afatshkurtra. Detyrimet afatshkurtra klasifikohen në detyrime të
përcaktueshme dhe në detyrime të rastit. Në përgjithësi detyrimet afatshkurtra regjistrohen në
kontabilitet dhe pasqyrohen në pasqyrat financiare të vlerësuara me vlerën e tyre të plotë të
maturimit. Të gjitha problemet e vlerësimit të detyrimeve të trajtuara më parë janë të vlefshme
dhe për detyrimet afatshkurtra .
Në vijim do të trajtohen detyrimet afatshkurtra sipas llojeve kryesore;
6.1.4 Detyrimet ndaj furnitorit
Kur furnitori nuk kërkon që pagesa të bëhet menjëherë, ai i akordon ndërmarrjes një afat pagese
ky afat pagese konsiderohet si një borxh i kontraktuar me ketë furnitor dhe regjistrohen në
pasivin e bilancit të gjendjes
Këto janë detyrime me afat të shkurtër që njësia ekonomike ka për aktivitet (mallrat, makineri,
etj.) dhe shërbimet e blera me pagesë të mëvonshme. Pra shkaku i lindjes së këtyre detyrimeve
është mospërputhja në kohë midis momentit të marrjes (blerjes) së aktiveve ose përfitimit të
shërbimeve dhe momentit të pagimit të kundërvlerave të tyre.
Në kontabilitet lind problemi se kur do të regjistrohet lindja e detyrimit ndaj furnitorit. Në
përgjithësi në shumë sisteme të kontabilitetit detyrimet për blerjen e mallrave regjistrohen në
momentin e marrjes së tyre në dorëzim nga blerësi ose në momentin e kalimit të titullit të
pronësisë blerësit, (cila nga këto ndodh më përpara). Nëse malli arrin para mbërritjes së faturës
ky do jetë momenti i regjistrimit të lindjes së detyrimit. Nëse blerësit i mbërrijnë faturat para
mbërritjes së mallit, momenti i pranimit të tyre do të jetë ai i regjistrimit të lindjes së detyrimit.
Duhet të kihet kujdes që në fund të periudhës kontabël, nëse ka rezultuar mbërritja e mallrave të
pafaturuara, bëhet regjistrimi përkatës duke përfshirë vlerën e këtyre mallrave në shpenzimet e
periudhës.
Për pasqyrimin e lindjes së detyrimit ndaj furnitorëve dhe të shlyerjes së tij, në kontabilitet
përdoret llogaria “Furnitorë dhe llogari të lidhura me ta”. Kjo llogari analizohet në disa
nënllogari të shkallës së parë, për të pasqyruar marrëdhëniet e ndryshme me furnitorët në mënyrë
analitike.
Shembull: Njësia ekonomike “X” blenë me pagesë të mëvonshme një sasi inventari prej
240.000 €(TVSH 40.000 €). Supozohet gjithashtu që inventari ka mbërritur dhe shoqërohet
me dokumentet përkatëse (fatura, fletëdalja, polis-ngarkesa, etj.). .
Nr. Llog Emërtimi i llogarive Debiti Krediti
60 Blerje inventari 200.000
445 TVSH në blerje 40.000
401 Furnitorë 240.000
Shuma 240.000 240.000
6.1.5 Raportimi financiar i borxhit
Si raportim i borxhit mund te jenë: Bilanci i gjendjes, detyrimet afatgjate, pasqyra e te ardhurave
Shpenzimet jo-operative Shpenzimet e interesit Pasqyra e rrjedhjes se parasë Rrjedhja e parasë
nga aktivitetet operative Interesi i paguar,
Taksat konsistojnë prej: Taksave direkt apo ,Taksave indirekte.
Shembujt përfshijnë:
Disa taksa në të ardhura, disa taksa në korporata dhe taksat transfere siç janë taksa në pronë (në
trashëgimi ) dhe taksa në dhurata.
• Taksat indirekte apo “të mbledhura”, janë të kundërta me taksat direkt, siç është taksa në
shitje apo TVSH,
• Taksa e “mbledhur” është taksë e cila mblidhet nga ndërmjetësuesit të cilët ia dorëzojnë ato
Qeverisë tatimi në të ardhura personale
6.1.6 Detyrimet ndaj punonjësve për pagat e punës
Këto përfaqësojnë shumat që u detyrohet njësia ekonomike për t`u paguar punonjësve në lidhje
me punën e kryer prej tyre, në njësi si dhe të gjitha marrëdhëniet e tjera që lidhen me to. Kur
pagat nuk janë paguar ende, shoqërisë i lindin detyrime, të cilat nëse shlyhen në periudhën e
ardhshme kontabël, përbëjnë detyrime afatshkurtra. Në përgjithësi ekzistojnë dy lloj detyrimesh
të njësisë ekonomike në lidhje me pagat e punonjësve:
Detyrimi për pagën e punonjësve për punën e kryer.
Detyrimi për ndalesat e ndryshme nga pagat
Paga shpreh shumën e parave që njësia ekonomike duhet t`i paguajë punonjësit e vet për punën e
kryer për të. Pagesa që bëhet, në bazë të një tarife orare, mujore ose vjetore,quhet shpërblim për
punën e kryer. Në përgjithësi sipas variantit të parë (tarifa orare) paguhen punëtorët, kurse sipas
variantit të dytë (tarifa mujore dhe vjetore) paguhen drejtuesit.
Pagat janë një shpenzim për njësinë ekonomike për periudhën kur është kryer puna, shpenzim që
mund të ketë si kundërparti daljen e parave nga njësia ekonomike ose lindjen e detyrimeve të saj
ndaj punonjësve. Kur llogaritja e pagave dhe shlyerja e tyre bëhet në të njëjtën periudhë
kontabël, atëherë efekti i tyre në gjendjen financiare të njësisë ekonomike është rritja e
shpenzimeve dhe dalja e parave. Në këtë rast njësia ekonomike nuk ka detyrime ndaj punonjësve
për pagën e punës sepse i ka paguar ata.
SHKALLËT TATIMORE MUJORE / VJETORE PREJ 01.01.2011 E TUTJE
Nr. Parametrat Përqindjet
Mujor Vjetor
1 0 deri 80 0 deri 960 0%
2 80 deri 250 960 deri 3000 4%
3 250 deri 450 3000 deri 5400 8%
4 450 e tutje 5400 e tutje 10%
Më sipër u llogarit dhe u regjistrua paga bruto (totale) që punonjësit duhet të marrin nga njësia
ekonomike për punën e kryer. Por faktikisht ata nuk e marrin të gjithë shumën e llogaritur të
pagave,sepse nga kjo shumë njësia ekonomike bën një sërë ndalesash(zbritjesh). Punonjësit kanë
detyrime ndaj organeve fiskale shtetërore dhe personave të tjerë fizikë apo juridikë. Këtu mund
të përmenden detyrimet e punonjësve për tatime e taksa të ndryshme si p.sh për tatimin mbi të
ardhurat personale, për taksa të ndryshme shtetërore, për kontributin për sigurime shoqërore, për
huat e ndryshme bankare, etj. Këto detyrime punonjësit mund t`i shlyejnë drejtpërsëdrejti të
tretëve.
Tatimi në të ardhura personale
Llogaritja e kontributit pensional – punëmarrësi:
950,00 x 5 % = 47,50 €
Baza për tatim:
950,00 – 47,50 = 902,50 €
Tatimi në të ardhura personale
Tatimi në të ardhura personale
Regjistrimet: në kontabilitet
Me rastin e pagesë
6.1.3 Pagesa e tatimit për veprimtaritë afariste
6.1.3 Pagesa e tatimit për veprimtaritë afariste
Shuma për secilën pagesë tremujore të tatimit është si vijon:
a) Tatimpaguesit me 5.000 euro, apo më pak të ardhura bruto vjetore nga veprimtaritë afariste -
37.5 euro për tremujor;
b) Tatimpaguesit me mbi 5.000 deri në 50.000 euro të ardhura bruto vjetore nga veprimtaritë
afariste, prej të cilëve nuk kërkohet dhe që nuk vendosin t’i mbajnë librat:
c) Tre për qind (3%) të të ardhurave bruto nga tregtia, transporti, bujqësia dhe veprimtaritë e
ngjashme komerciale të çdo tremujori,
d) Pesë për qind (9%) të të ardhurave bruto nga shërbimet, veprimtaritë profesionale, të zanatit,
të argëtimit dhe të ngjashme të çdo tremujori.
e) Tatimpaguesit me të ardhura bruto vjetore që tejkalojnë 50.000 euro, nga veprimtaritë
afariste, prej të cilëve nuk kërkohet dhe që nuk vendosin t’i mbajnë librat dhe regjistrimet,
f) Një të katërtën (1/4) e detyrimit tatimor të përgjithshëm për periudhën aktuale tatimore duke
u bazuar në të ardhurat e tatueshme të llogaritura apo
g) Për periudhën e dytë tatimore dhe ato pasuese, për të cilat tatimpaguesi bën pagesën sipas
këtij paragrafi, një të katërtën (1/4) e 110% të detyrimit tatimor të përgjithshëm për
periudhën tatimore që i paraprinë periudhës aktuale tatimore
6.1.7 Detyrimet afatgjatë
Sigurimi i borxheve afatgjatë është një mënyrë që përdorë ndërmarrja për rritjen e biznesit të tij,
kur ka nevojë për një gjë të tillë.
Borxhet apo huat afatgjatë, janë detyrime të ndërmarrjes ndaj të tretëve për marrjen hua të parave
apo të formave të tjera të aktiveve me një afat kthimi më shumë se një vit (zakonisht 5, 10, 20
ose më shumë vite )
Këtu mund të përmenden
Huat bankare apo dëftesat e pagueshme për blerje të teknologjisë, pajisjeve,
Efektet pozitive /negative të detyrimeve afatgjate
Marrja e borxheve afat gjatë për shoqërinë ka anën e vet pozitive dhe negative.
Si anë pozitive mund të përmenden:
Shpenzimet e interesit të borxhit afat gjatë shpesh nuk tatohen (ato zbriten nga të ardhurat),
Rritja e kapitalit nuk rrezikon pavarësinë e biznesit,
Tregu i huave afat gjatë është një burim tjetër ku biznesi mund të plotësojë nevojat për rritjen
e kapitalit etj.
Si anë negative mund të përmenden:
Detyrimet e kompanisë për të paguar interesin si dhe shumën e borxhit në datat e caktuara
dhe presioni që mund të ketë prej huadhënësve,
Rreziku që nga të ardhurat të mos mund të përballohet kostoja e huas etj.
6.1.8 Huat afatshkurtra dhe kontabiliteti i tyre.
Në grupin e detyrimeve afatshkurtra bëjnë pjesë dhe huat e
ndryshme që njësia ekonomike merr nga bankat, njësi të tjera
ekonomike ose institucionet e kreditit dhe që detyrohet t`i shlyejë
brenda një viti. Këto hua mund të jenë në forma të ndryshme. P.sh njësia ekonomike mund të
marrë hua duke emetuar obligacione afatshkurtra. Regjistrimet që bëhen në këtë rast dhe
problemet që mund të lindin, si zbritjet-apo primi i obligacionit, interesat, etj, janë të
ngjashme me ato të trajtuara për huat afatgjata me obligacione. Vetëm se në këtë rast këto
hua do pasqyrohen në llogarinë “Hua afatshkurtër me obligacione”. Një formë tjetër është
huaja e zakonshme bankare. Kjo paraqitet në formën e një marrëveshjeje që bën njësia
ekonomike me bankën për marrjen e parave hua me një interes të caktuar dhe zakonisht nën një
vit. Marrja dhe shlyerja e kësaj huaje pasqyrohet
Gjatë zhvillimit të veprimtarisë ekonomike njësisë ekonomike i lindin nevoja për mjete
monetare. Në këto raste ajo mund të marrë
hua nga banka dhe institucione të tjera të
kreditit. Në rast se këto hua do të shlyhen
pas më shumë se një viti ato klasifikohen si
hua bankare afatmesme apo afatgjatë. Këtu
përfshihen huat afatmesme (1 deri në 5 vjet)
dhe huat afatgjata (mbi 5 vjet). Këtë hua
njësia ekonomike mund ta marrë ose drejtpërdrejt në formë monetare ose në formën e shlyerjes
së faturave të furnitorëve. Në këtë rast do të debitohet llogaria ”Arka”, “Banka”, ose “Furnitorë”
(kur shlyhet fatura e furnitorit) dhe do të kreditohet llogaria ”Hua të marra nga banka”.
Shembull: Njësia ekonomike “X”, merr një hua nga Banka Kombëtare Tregtare 500.000 € ,
e cila përdoret për të shlyer borxhin ndaj furnitorit furnitorin për 300.000 € dhe për
gjendje kesh në bankë 200.000 €
Veprimi kontabël:
Ditari
Çdo vit duhet të paguhet interesi i huas së marrë. Interesi llogaritet gjithmonë mbi baza vjetore
dhe paguhet çdo muaj. Për shpenzimin e interesit të maturuar dhe të paguar do të debitohet
llogaria “Shpenzime interesi” dhe do të kreditohet llogaria “Xhirollogaria”. Kur llogarisim
interesin dhe e paguajmë më vonë atë, do të kreditohet llogaria “Shpenzime interesi” dhe do të
kreditohet llogaria “Interesa I paguar ”
Zakonisht, në kontabilitet, regjistrimi i marrjes së detyrimeve afatgjatë kryhet në mënyrë të
thjeshtë. Kjo mund të shihet edhe nga ilustrimi në vijim i regjistrimit të marrjes së një huaje
afatgjatë:
Shembull Kompania “Rroni” ka marrë një hua bankare më 1 janar 2009, me shkallë interesi prej
6 %.
Kurse pagimi i interesit do të regjistrohej:
.
Nr. llog Emërtimi i llogarive Debiti Krediti
Banka 200.000
Furnitorë 300.000
Kredi afatgjate 500.000
Shuma 500.000 500.000
DITARI
Data Përshkrimi Debi Kredi
1 jan Paraja 200.000
Huaja afat gjatë 200.000
Huazimi i 200.000 € me interes pre 6 %
DITARI
Data Përshkrimi Debi Kredi
31 dhj Shpenzimet e interesit 12.000
Paraja 12.000
Pagesa e interesit për huanë e marrë
Ndërmarrjet e ndryshme gjatë punës së tyre mund të ndeshen në detyrime të ndryshme, gjë që
është e natyrshme. Me detyrime nënkuptojmë obligimet të cilat nuk i kemi kryer dhe të cilat
duhet ti kryejmë.
Në momentin kur krijojmë detyrime (obligime) ato kreditojnë, ndërsa kur ne i kryejmë
detyrimet (obligimet) ato debitojnë, dhe po t’i japim një vështrim ndonjërës prej kontove të
detyrimeve, ana debi dhe ana kredi do të jenë të barabarta pasi t’i kryejmë detyrimet (obligimet).
6.2 DETYRIMET PËR TVSH
Tatimet dhe taksat janë të llojeve të ndryshme si p.sh TVSH, akcizat, tatimi
mbi të ardhurat personale, tatimi mbi të ardhurat e njësisë, taksat e pronësisë,
taksa të ndryshme, etj. Për sa kohë që njësia ekonomike i ka llogaritur këto
detyrime, por nuk i ka paguar, i lind detyrimi ndaj shtetit për to. Kjo për faktin
se aktivet korente, pra paratë që disponon njësia ekonomike në masën e
tatimeve të llogaritura, nuk janë të saj nga pikëpamja e pronësisë, por të shtetit.
Duke qenë se këto taksa dhe tatime njësia ekonomike duhet t`i paguajë në periudhën e ardhshme
ushtrimore, ato do paraqiten në bilancin e saj si detyrime afatshkurtra
6.2.1 Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) dhe kontabiliteti i tij .
Tatimin mbi vlerën e shtuar realizohet mbi vlerën e shtuar të mallrave, prodhimeve apo
shërbimeve të shituara. Në këtë rast në llogari të veçanta “Tatim mbi vlerën e shtuar” me analiza
të veçanta “TVSH në blerje” dhe të “TVSH në shitje” bëhet evidentimi i TVSH –së dhe vlera që
duhet ti paguhet degës së tatim taksave.
Shembull: Njësia ekonomike “X” më 5 janar 2011 blen mallra me vlerë gjithsej 116.000 €
(TVSH në blerje 16.000 €, pra 100.000 x 16% = 16.000 €), në datën 10 janar 20011 e shet
gjithë sasinë e këtij malli me vlerë gjithsej 174.000 lekë (TVSH në shitje 24.000 € pra 150.000 x
16% = 24.000 €).
Metoda e llogaritjes së TVSH-së që do të paguhet :
a) Metoda e parë: Çmimi i blerjes = 100.000 €, Çmimi i shitjes = 150.000 €, diferenca midis
çmimit të blerjes dhe të shitjes është 50.000 € x 16% = 8.000 € është masa e TVSH –së që do të
paguhet.
b) Metoda e dytë: TVSH-ja në shitje është 24.000 €, TVSH-ja në blerje është 16.000 €,
diferenca 8.000 € është TVSH-ja që do të paguhet.
Fatura e blerjes
Blerësi “X” NTP “X”
Prishtinë
Datë: 25/12/2011
Emri i Blerësit Nr i TVSH:
1051050
Nota bllok nr:29
Nr Emërtimi i
mallit
Njësia Sasia Çmimi Vlera
1 Vaj L 140 1.00 140.00
2 Krip Kg 200 0.60 120
Gjithsejtë 260.00
TVSH 16% 41.60
___________________
Për pagesë 218.40
Veprimet kontabël:
a) Për faturën e blerjes
Nr. llog Emërtimi i llogarive Debiti Krediti
605 Blerje mallrash 100.000
445 TVSH në blerje 20.000
401 Furnitori 120.000
Shuma 120.000 120.000
b) Për faturën e shitjes
Nr. llog Emërtimi i llogarive Debiti Krediti
411 Klienti 180.000
705 Të ardhura nga shitja 150.000
445 TVSH në shitje 30.000
Shuma 180.000 180.000
Të gjitha ndërmarrjet të cilat importojnë mallra nga jashtë ose kanë qarkullim vjetor mbi 50.000
euro janë të obliguara që të paguajnë tatimin mbi vlerën e shtuar (TVSH). Për ta pasur më të
qartë se çka është TVSH është e rëndësishme që më pare të dimë se çka është TVSH e bartur dhe
TVSH e kalkuluar.
TVSH e bartur është pjesa e TVSH të cilën e përmbamë malli me rastin e blerjes së tij, dhe këtë
çdoherë e paguan blerësi.
TVSH e kalkuluar është TVSH të cilën e llogarisim për mallin të cilin e kemi blerë dhe të cilin
dëshirojmë ta shesim.
TVSH është diferenca në mes të TVSH së kalkuluar dhe TVSH së bartur, d.m.th. kjo është vlera
të cilën duhet ta paguajmë si TVSH në Administratën Tatimore.
Nëse ndërmarrja furnizohet me mall dhe menjëherë e shet mallin e blerë është lehtë për të gjetur
vlerën TVSH për pagesë, mirëpo kjo është shumë më komplekse kur dihet se ndërmarrja gjatë
afarizmit të vetë vazhdimisht furnizohet dhe shet.
Prandaj në rrethana të tilla detyrimet për TVSH (vlerën të cilën duhet ta paguajmë si TVSH) i
nxjerrim në bazë të koeficientit të realizimit.
Shembull :
Ndërmarrja “Korabi” më 31.01.2011 ka këtë gjendje:
debi kredi
Shitorja 10.159,8 6.300,0
Furnitori 8.260,0
Marzha 1.625,0
TVSH e bartur 1.077,4
TVSH e kalkuluar 1.325,2
Të hyrat nga shitja 6.300,0
Pagesa e TVSH është bërë me 5 shkurt 2011.
Të dhënat e lartë shënuara të paraqiten në kontot në formë të shkronjës “T” ?
Të vlerësohet sa janë detyrimet për TVSH për muajin janar 2011
(sa është TVSH të cilën duhet ti paguajmë shtetit) ?
Transaksionet të paraqiten në urdhëresë për regjistrim ?
Zgjidhja :
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në formë të shkronjës “T”
Bëjmë regjistrimin transaksioneve në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim nr.
NR. KONTO PËRSHKRIMI PËRMBAJTJA DATA DEBI KREDI
1 TVSH e kalkuluar 31.01.200 821,62
2 TVSH e bartur 31.01.200 667,9
3 Obl. për TVSH 31.01.200 153,72
4 Obl. për TVSH 05.02.200 153,72
5 Xhirollogaria 05.02.200 153,72
975.34 975.34
Komentimi
1. detyrimet për TVSH.
Bëjmë llogaritjen e koeficientit të realizimit
Për të llogaritur se sa kemi për të paguar TVSH për muajin janar për mallin të cilin e kemi shitur,
së pari duhet të nxjerrim koeficientin e realizimit.
Koeficienti i realizimit është përqindja e realizimit të mallit. Koeficienti I realizimit llogaritet në
bazë të kësaj formule:
KR = gjendja në anën kredi të shitores / gjendjen në anën debi të shitores
KR – koeficienti i realizimit.
KR = 6.300 / 10.159,8 = 0,62
Koeficienti I realizimit për muajin janar është 0,62
Llogarisim TVSH e kalkuluar për mallin e realizuar
TVSH e kalkuluar = gjendja në konton TVSH e kalkuluar x KR
TVSH e kalkuluar = 1.325,2 x 0.62 = 821,62
TVSH e kalkuluar për muajin janar është 821,62
Llogarisim TVSH e bartur për mallin e realizuar
TVSH e bartur = gjendja në konton TVSH e bartur x KR
TVSH e bartur = 1.077,4 x 0,62 = 667,9
TVSH e bartur për muajin janar është 667,9
Detyrimet e TVSH për muajin janar
Detyrimet (obligimet) e TVSH paraqesin vlerën të cilën duhet ta paguajmë si TVSH në
Administratën Tatimore.
Kemi cekur edhe më lartë se TVSH është diferenca në mes të TVSH së kalkuluar dhe TVSH së
bartur prej nga rrjedh edhe kjo formulë e llogaritjes së TVSH:
TVSH = TVSH e kalkuluar - TVSH e bartur
TVSH = 821,62 - 667,9 = 153,72
Detyrimet (obligimet) për TVSH për muajin janar janë 153,72.
Kjo është vlera e TVSH të cilën duhet ta paguajmë për muajin janar.
Debiton TVSH e kalkuluar për 821,62, kreditojnë TVSH e bartur për 667,9 dhe detyrimet për
TVSH për 153,72
2. Pagesa e TVSH.
Me dt. 05.02.2011 bëjmë pagesën e TVSH dhe në këtë mënyrë I kryejmë detyrimet ndaj TVSH.
Debitojnë detyrimet ndaj TVSH për 153,72 dhe krediton xhirollogaria për të njëjtën vlerë.
Detyrimet ndaj tatimit në fitim
Çdo ndërmarrje zhvillon aktivitet afarist me qëllim që të realizoj një fitim sa më të madhe.
Ndërmarrjet janë të obliguara që të paguajnë tatim në fitim 20%. Për të ardhur deri të detyrimet
ndaj tatimit në fitim duhet të kryejmë një varg veprimesh.
Prandaj për ta pasur më të qartë do të marrim një shembull praktik
Shembull :
Ndërmarrja “Blendi” me dt. 30.04.2011 ka pasur këtë gjendje:
Shitorja 41.820 12.500
TVSH e bartur 4.434
TVSH e kalkuluar 1.020
Marzha 6.800
Vlera furnizuese e mallit të shitur 12.500
Të hyrat nga shitja 12.500
Të dhënat lartë shënuara të paraqiten në kontot në formë të shkronjës “T” ?
Të vlerësohet sa janë detyrimet ndaj tatimit në fitim ?
Transaksionet të regjistrohen në urdhëresë për regjistrim ?
Zgjidhja :
Bëjmë regjistrimin e të dhënave të lartë shënuara dhe
Transaksionet në kontot në formë të shkronjës “T”
Bëjmë regjistrimin transaksioneve në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim nr.
NR KONT PËRSHKRIMI PËRMBAJTJ DATA DEBI KREDI
1 Marzha 30.04.201 2.040
2 Kosto e mall të shitur 30.04.201 2.040
3 Të hyrat nga shitja 30.04.201 12.500
4 Rezultati financiar 30.04.201 12.500
5 Rezultati financiar 30.04.201 10.460
6 Kosto e mall të shitur 30.04.201 10.460
7 Rezultati financiar 30.04.201 2.040
8 Fitimi 30.04.201 2.040
9 Fitimi 30.04.201 408
10 Tatimi në fitim 30.04.201 408
27448 27448
Komentimi
1. Vlerësojmë sa është fitimi për mallin e shitur.
Gjejmë koeficientin e realizimit
KR = gjendja në anën kredi të shitores / gjendjen në anën debi të shitores
KR = 12.500 / 41.820 = 0.30
Gjejmë fitimin në mallin e shitur
Fitimi në mallin e shitur = marzha x KR
Fitimi në mallin e shitur = 6.800 x 0.30 = 2.040
Fitimi në mallin e shitur është 2.040
Debiton marzha për 2.040, krediton Kosto e mall të shitur për të njëjtën vlerë.
Kontimi i këtij transaksioni shpeshherë bëhet përmes stornimit, ku debiton Kosto e mall të shitur
për – 2.040, krediton marzha gjithashtu për – 2.040.
Minusi përpara numrit do të thotë që ky numër i zbritet numrave të tjerë të asaj ane varësisht ku
gjendet vetë.
2. Bëjmë grumbullimin e të gjitha të hyrave.
Në shembullin tone kemi vetëm të hyrat nga shitja.
Bëjmë mbylljen e tyre duke bërë barazimin e anës debi me anën kredi, dhe e njëjta vlerë paraqite
në rezultatin financiar.
Debitojnë të hyrat nga shitja për 12.500, krediton rezultati financiar për të njëjtën vlerë.
3. Bëjmë grumbullimin e të gjitha të dalave.
Në shembullin tone kemi vetëm një lloj të të dalave (Kosto e mall të shitur).Bëjmë mbylljen e
kësaj konto, dhe paraqitjen e vlerës së saj në rezultat financiar.
Debiton rezultati financiar për 10.460, kreditojnë të Kosto e mall të shitur për të njëjtën vlerë.
4. Fitimi.
Ndryshimi në mes të hyrave dhe të dalave në rezultat financiar paraqet fitimin.
Bëjmë mbylljen e rezultatit financiar prej nga edhe rrjedh fitimi.
Debiton rezultati financiar për 2.040, krediton fitimi për të njëjtën vlerë.
Ky është fitimi bruto. Fitimi i pastër nxirret kur nga fitimi bruto zbresim shpenzimet dhe tatimin
në fitim. Në shembullin tone nuk kemi pasur shpenzime prandaj fitimi mbetet 2.040.
5. Detyrimet ndaj tatimit në fitim.
Sipas rregullores në fuqi detyrimet e ndërmarrjes ndaj shtetit për tatimin në fitim janë 10% e
fitimit neto.
Në shembullin tone fitimi ka qenë 2.040.
Llogarisim tatimin në fitim 10%
Tatimi në fitim = fitimin neto x 10%
Tatimi në fitim = 2.040 x 10% = 204
Tatimi në fitim është 204, që d.t.th. se kjo është shuma të cilën jemi të detyruar ti paguajmë
shtetit si detyrim ndaj tatimit në fitim (obligim ndaj tatimit në fitim).
Debiton fitimi për 204, krediton tatimi në fitim apo detyrimet ndaj tatimit në fitim për të njëjtën
vlerë.
6.2.2 Detyrimet ndaj kredisë
Kredia është marrja e mjeteve (aseteve) financiare nga banka me qëllim të zhvillimit të ndonjë
aktiviteti me ndihmën e tyre dhe kthimin e tyre pas një periudhe të caktuar kohore. Kredia
ndryshe në literaturën ekonomike njihet edhe si huamarrje. Ndërmarrjet e ndryshme ëmë qëllim
të avancimit të aktivitetit të tyre marrin kredi nga bankat e ndryshme dhe me rastin e kthimit të
kredisë përveç kredisë që kanë marrë ato do të paguajnë edhe një përqindje të kamatës. Ky
proces i marrjes së kredisë është e nevojshme që të regjistrohet në kontabilitet me qëllim që të
dimë gjendjen e detyrimeve të kredisë.
Shembull 1 :
Ndërmarrja “Butrinti” ka pranuar kredi nga Banka Ekonomike me vlerë 30.000 me afat kthimi
pas dy vitesh dhe Interesi vjetore 12%.
Transaksionet të regjistrohen në kontot në formë të shkronjës “T” ?
Transaksionet të regjistrohen në urdhëresë për regjistrim ?
Zgjidhja :Bëjmë regjistrimin në kontot në formë të shkronjës “T”
Bëjmë regjistrimin në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim nr.
NR. KONTO PËRSHKRIMI PËRMBAJTJA DATA DEBI KREDI
1 Paraja 30.000
2 Kredia Bankare 30.000
3 Shpenz.e interesit 3.600
4 Kredia 3.600
5 Shpenz.e interesit 3.600
6 Kredia 3.600
7 Kredia Bankare 37.200
8 Paraja 37.200
74.40 74.40
Komentimi
1. Pranimi i kredisë (huas). Interesi vjetore është 12%
Më rastin e pranimit të kredisë ngarkohet xhirollogaria sepse paratë hyjnë në xhirollogari, kurse
shkarkohet banka ekonomike sepse ka dalje. Debiton xhirollogaria për 30.000, krediton banka
ekonomike ose shpeshherë mund ta hasim edhe si kredia apo vetëm banka mirëpo më e preferuara
është të përdoret emri i bankës.
2. Llogarisim Interesin për vitin e pare.
Interesi = kredia x Interesi vjetor
Interesi për vitin e pare = 30.000 x 12% = 3.600
Debiton Shpenzimet e Interesit për 3.600, krediton Paraja për të njëjtën vlerë.
3. Llogarisim Interesin për vitin e dytë.
Interesi për vitin e dytë = 30.000 x 12% = 3.600
Debiton Shpenzimet e Interesit për 3.600, krediton Paraja për të njëjtën vlerë.
4. Kthimi i kredisë së bashku me Interesin.
Pagesa e kredisë dhe Interesit = kredia + interesi i vitit 1+ interesi i vitit 2
Pagesa e kredisë dhe Interesit = 30.000 + 3.600 + 3.600 = 37.200
Debiton kredia (banka ekonomike) për 37.200, krediton xhirollogaria.
6.2.3 Qiraja
Qiraja është dhënia apo marrja e mjeteve themelore për një përudhë të caktuar kohore me qëllim
të përdorimit të tyre për të zhvilluar aktivitet afarist. Për mjetin themelor të marrë ndërmarrja
paguan sipas marrëveshjes së bërë me qiradhënësin. Kur flasim për qiranë shpeshherë mund të
ndeshemi në dy terme qiramarrës dhe qiradhënës. Qiramarrësi është ndërmarrja apo subjektet e
tjera të cilat marrin mjetet themelore me qira për një periudhë të caktuar. Qiradhënësi është
ndërmarrja apo subjektet e tjera të cilat japin me qira mjetet themelore për një periudhë të
caktuar.
Shembull 1:
Ndërmarrja “Blendi” ka lidhur kontratën e qirasë me ndërmarrjen “Besa” në bazë të së cilës
ndërmarrja “Blendi” ka për detyrë ta paguaj vlerën 3.000 për 6 muaj.
Pagesa bëhet në fund të periudhës.
Zgjidhja :
Bëjmë regjistrimin në kontot në formë të shkronjës “T”
Bëjmë regjistrimin në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim nr.
NR KONT PËRSHKRIMI PËRMBAJTJ DATA DEBI KREDI
1 Shp. e qirasë 3.000
2 Furnitori 3.000
3 Furnitori 3.000
4 Paraja 3.000
6000 6000
Komentimi
1. Marrja e mjetit themelor me qira.
Debitojnë shpenzimet e qirasë për 3.000, krediton furnitori.
2. Pagesa e qirasë.
Debiton furnitori për 3.000, krediton Paraja për të njëjtën vlerë.
Shembull 2:
Ndërmarrja “Graniti” ka dhënë me qira një pjesë të depos së saj ndërmarrjes “Drita” për 4 muaj
nga data 1.03.2011 deri me 30.06.2011 në vlerë totale 16.000.
Pagesa kryhet me 1.03.2011.
Transaksionet të regjistrohen në urdhëresë për regjistrim ?
Zgjidhja :
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim nr.
NR. KONTO PËRSHKRIMI PËRMBAJTJA DATA DEBI KREDI
1 Xhirollogaria 01.03.2011 16.000
2 Avansi 01.03.2011 16.000
3 Avansi 31.03.2011 4.000
4 Të hyrat nga qira 31.03.2011 4.000
5 Avansi 30.04.2011 4.000
6 Të hyrat nga qira 30.04.2011 4.000
7 Avansi 31.05.2011 4.000
8 Të hyrat nga qira 31.05.2011 4.000
32.000 32.000
Komentimi
1. Pranimi i avansit.
Ndërmarrja “Graniti” ka pranuar pagesën e qirasë ,por pagesa është bërë në fillim të marrjes së
objektit me qira, kështu që në literaturën e kontabilitetit kjo njihet si avans.
Parat kanë ardhur në xhirollogarinë e ndërmarrjes “Graniti” si avans.
Debiton xhirollogaria për 16.000, krediton avansi për të njëjtën shumë.
2. Realizimi i të hyrave nga qiraja dhe shlyerja e avansit.
3. Kur të arrijmë në fund të muajit mars bëhet shlyerja e avansit dhe realizimi i të hyrave nga
qiraja.
Kontimi për muajin mars
Debiton avansi për 4.000, kreditojnë të hyrat nga qiraja për të njëjtën vlerë.
Kështu veprohet edhe për majtë e tjerë.
Shembull 3 :
Ndërmarrja “Graniti” ka dhënë me qira një pjesë të depos së saj ndërmarrjes “Drita” për 6 muaj
nga data 01.07.2011 deri me 31.12.2011 në vlerë totale 21.000.
Pagesa kryhet me 10.08.2011.
Transaksionet të regjistrohen në urdhëresë për regjistrim
Zgjidhja :
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në kontot në formë të shkronjës “T”
Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim nr.
NR KONT PËRSHKRIMI PËRMBAJTJ DATA DEBI KREDI
1 Blerësi 31.07.201 3.500
2 Të hyrat nga qiraja 31.07.201 3.500
3 Xhirollogaria 10.08.201 21.000
4 Blerësi 10.08.201 3.500
5 Avansi 10.08.201 17.500
6 Avansi 31.08.201 3.500
7 Të hyrat nga qiraja 31.08.201 3.500
8 Avansi 30.09.201 3.500
9 Të hyrat nga qiraja 30.09.201 3.500
10 Avansi 31.10.201 3.500
11 Të hyrat nga qiraja 31.10.201 3.500
12 Avansi 30.11.201 3.500
13 Të hyrat nga qiraja 30.11.201 3.500
14. Avansi 31.12.201 3.500
15 Të hyrat nga qiraja 31.12.201 3.500
42.000 42.000
Komentimi
1. Dhënia e objektit me qira.
Jepet objekti me qira. Blerësi e shfrytëzon objektin mirëpo për këtë nuk paguan.
Debiton Blerësi për 3.500, krediton të hyrat nga qiraja për të njëjtën vlerë.
2. Pagesa e qirasë për 6 muaj.
Për muajin korrik pagesa është si pagesë e rregullt sepse objekti është shfrytëzua dhe më pas
është bërë pagesa, mirëpo për muajt e tjerë pagesa është si avans sepse po bëhet pagesa pa e
shfrytëzuar objektin.
Debiton xhirollogaria për 21.000, kreditojnë blerësit për 3.500 dhe avansi për 17.500.
3. Shlyerja e avansit dhe realizimi i të hyrave.
Për muajin gushtë
Debiton avansi për 3.500, kreditojnë të hyrat për të njëjtën vlerë.
Kështu veprohet edhe për muajt tjerë vijues.
***************************************************************************
7. MBAJTJA E EVIDENCËS SË DEPOS
Të gjitha blerjet /furnizimet nga zyrtari i ngarkuar me blerje duhet të regjistrohen në depo
gjegjësisht të mbahet evidencë në depo dhe të gjitha hyrjet dhe daljet që bëhen në kompani duhet
të i përcjellë depoisti dhe të raportoj në baza ditore, mujore dhe vjetore.
7.1 Procedurat e mbajtjes së evidencës së depos
Pasi të jenë siguruar blerjet pas pranimit të mallit depoisti paraprakisht kërkon faturën dhe
fletëdërgesën nga furnizuesi. Depoisti duhet ti numëroj një nga një të gjitha artikujt dhe të
vërtetoj gjendjen e tyre që mos të jenë të dëmtuara, thyera, prishura, vjetruara, parregullsi fizike
etj. Pastaj vërteton emërtimin e artikullit – i cili duhet ti përgjigjet emërtimit të artikullit në
kartelën në depo.
7.1.1. Kuptimi për depon në kontekstin e kontabilitetit
Depot janë vende të rëndësishme , në të cilat ruhen dhe administrohen mallrat, lëndë të para, produkte të
gatshme , inventarë, vegla pune , ambalazhe, etj.
Për të respektuar detyrimin e mbajtjes së kontabilitetit në gjuhen shqipe, dokumentet justifikuese (për
rastin konkret Fletë –Hyrje dhe Fletë- Dalje) duhet të përgatiten në tekste të shkruara në këtë gjuhë. Për
dokumentet shoqëruese nga importi , si fatura e furnitorit , etj, njësitë ekonomike detyrimisht duhet të
bëjnë përkthimin në gjuhën shqipe të teksteve bazë) në një kupon të posaçëm që i lidhet secilit dokument.
Dokumentet e depos, siç paraqiten dhe në format, detyrimisht duhet të përmbajnë:
Emërtimin e dokumentit
Numrin rendor (ose seria)
Datën
Emërtimin e njësisë ekonomike,
Personin që urdhëron kryerjen e veprimit të depos
Mjetin transportues dhe targën e automjetit
Numrin dhe datën e dokumentit shoqërues, etj.
Përgatitja e Dokumenteve të Depos
Dokumentet e depos përgatitën me shkrim të pashlyeshëm dhe të lexueshëm, pa hapësira boshe,
shkrime në anë apo fshirje. Korrigjimi i këtyre dokumenteve lejohet në rast gabimesh gjatë
plotësimit, vetëm në tregues vlerorë, që rezultojnë nga përllogaritjet (shumëzimet , mbledhjet
etj.). korrigjime të tjera që prekin të dhëna thelbësore të dokumentit, si sasia, çmimi, nuk lejohen.
Në rast gabimesh të këtij karakteri, dokumenti anulohet me mbishkrimin: “Anuluar”, duke
ruajtur në bllok edhe si numër seria
7.1.2. Veprimet kryesore që kryhen në një depo
Mallrat për hyrje Çdo mall, lëndë e parë, produkt i gatshëm, etj. Që hynë në depo, detyrimisht
duhet të dokumentohet me fletë -hyrje të rregullt, pa korrigjime, me të gjitha të dhënat bazë të
urdhrit të lëshuar nga administratori (ose i autorizuari, etj.). Sasitë që shënohet në fletë-hyrje
duhet të jenë të barabarta me sasitë që merren fizikisht në dorëzim nga depoja dhe me fletë-dalje
ose me faturën e furnitorit (për mallrat , lëndët e para, gjysmë produktet, etj) të blera brenda
vendit me dokumenti bazë për transportuesin që vërteton dërgimin e mallit në destinacion,
faturën e importit, dokumentet e zhdoganimit për mallrat, lëndët e para, gjysmë produktet etj, që
importohen.
Në fletë-hyrje, çmimi për mallrat, lëndët e para, gjysmë produktet etj, të blera brenda vendit,
duhet të jetë i barabartë me çmimin e blerjes që shënohet në faturën e furnitorit (firma shitëse),
ndërsa për mallrat, e lëndët e para, gjysmë produktet etj, që importohen nga njësia ekonomike,
çmimi të jetë i barabartë me koston (çmimi i blerjes + shpenzimet e transportit + taksat e
ndryshme doganore (duke përjashtuar TVSH) + shpenzimet e ngarkim –shkarkimit, etj
derisa ato të futen në depo.
Kur sasia që përmban fletëdalja ose fatura e furnitorit është e ndryshme nga ajo që fizikisht
merret në dorëzim, ose kur një pjesë e artikujve janë të dëmtuar, mbahet një procesverbal me
shoqëruesin e mallit dhe fletëhyrja pritet për sasinë që në fakt merret në dorëzim. Procesverbali i
mbajtur i dërgohet zyrës së financë kontabilitetit për të bërë veprimet përkatëse. Mallrat, lëndët e
para , etj, që duhet të jenë të shoqëruara me analizat përkatëse laboratorike, depoisti nuk i merr
në dorëzim pa pasur fletëanalizat përkatëse.
Kur në mallrat apo lëndët e para të importuara ka pasur mangësi, duhet të plotësohet
dokumentacioni me urdhër të administratorit (apo të ngarkuarit të tij) si më poshtë
Të hartohet procesverbali me transportin e mallit, të lëndëve të pra, etj ku të shënohet sasia e mallit, e
lëndës së parë, etj që mungon , sasia e dëmtuar dhe vlera përkatëse. Ky procesverbal do të firmoset nga
transportuesi i mallit ( duke shënuar emrin dhe mbiemrin , nga administratori apo i autorizuari i tij,
menaxheri) dhe nga marrësi në dorëzim i mallit (depoisti).
Të bëhen vërejtjet përkatëse në tre kopje e CMR ( dy kopje që merr transportuesi dhe një kopje që mban
depoisti, për mallrat, lëndët e para , etj, që kanë ardhur me mungesa ose të dëmtuara dhe të firmosen nga
përfaqësuesi i shoqërisë dhe transportuesi i mallit.
Për çdo parti malli, lëndë e parë etj, të importuar , depoisti duhet të paraqes në degën e financë
kontabilitetit, fletëhyrjen e shoqëruar me dokumentet përkatëse (kopjen e faturës që shoqëron mallin
lëndën e parë et)j.
Kopjen e CMR-së dhe në se është e mbajtur procesverbal për mungesa apo dëme, edhe këtë të
fundit.
Për mallra, lëndë të para, që janë futur në depo pa dokumente shoqëruese , nga depoisti pritet
fletëhyrja për sasitë me mbishkrim: “për mallra , lëndë të para etj, në ruajtje. Pasi dorëzohen
dokumentet që shoqërojnë mallin , lëndën e parë etj. Depoisti e anulon dokumentin “Mallra në
ruajtje” duke lënë gjurmë dhe pret dokument hyrje të rregullt, siç u trajtua më lart duke i
bashkëlidhur këtij dokumenti përveç, dokumenteve të tjera shoqëruese edhe fletë-hyrjen e
anuluar: “Mallra, lëndë të para etj. në ruajtje”. Mbasi është bërë kolaudimi i mallit, lëndës së
parë, etj. të bërë hyrje depoisti detyrimisht duhet të bëjë etiketimin e mallit ku të jetë shënuar
emërtimi i saktë sipas dokumentit, cilësia afati i skadimit, çmimi i blerjes (çmimi kosto) dhe
numri i kartelës së depos, që është dhe në kartelën informatizuar në kompjuter.
7.1.3 Rregullat për ruajtjen dhe sistemimin e mallrave në depo
Mallrat për daljet Për çdo dalje (shitje) nga depoja e mallrave, lëndëve të para , produkteve të
gatshme etj. depoisti duhet të ketë autorizim nga administratori (ose i autorizuari i tij). Për këto
bëhet fletëdalja fature, shënohet adresa ku shkon malli apo produkti i gatshëm, mjeti që
transporton , targa, personi që ka tërhequr mallin, produktin e gatshëm, lëndët e para etj. sasia,
çmimi i shitjes për njësi, vlera si dhe numri i analizës. Këtu do të shënohet numri dhe data e
mandatkërkimit që vërteton pagesën në bankë nga klienti.
Depoisti ndalohet të bëjë dalje mallin, produktin e gatshëm, lëndë të para etj. pa urdhërdalje
(shitje) të administratorit (ose të të ngarkuarit të tij) dhe pa analiza laboratorike.
Çmimet për shitjen e mallrave, të produkteve të gatshme,
lëndëve të para me urdhër të veçantë, caktohen nga
administratori (ose i ngarkuari i tij). Lista e çmimeve me
firmën e administratorit (ose të ngarkuarit të tij) i
dorëzohet depoistit. Çdo ndryshim çmimi i shitjes
shoqërohet me urdhër të veçantë nga administratori ose i
ngarkuari i tij. Mbi bazën e këtij urdhri për ndryshimin e
çmimeve, bëhet vlerësimi i mallrave në njësit e shitjes me
komision të caktuar nga administratori ose i ngarkuari i
tij dhe përpilohet procesverbali. Një kopje e këtij
procesverbali i duhet dozuar zyrës së financë
kontabilitetit për të kryer veprimet përkatëse kontabël.
Depoisti dokumentet e hyrjes dhe daljes duhet ti dozojë në zyrën e financë-kontabilitetit me libër
dorëzim në afatet e caktuara, zakonisht çdo tre ditë dhe në fund të muajit, brenda datës 3 të
muajit pasardhës, ose sipas datave të caktuara nga administratori.
Shënim Dorëzimi i fletëhyrjeve dhe i fletëdaljeve në këto afate nga depoisti, i krijon mundësi
zyrës së financë - kontabilitetit të nxjerrë në kohë sa më shpejtë informacione për të ndjekur
gjendjen dhe rezultatet e njësisë ekonomike.
Ç’është inventari
Inventari përbëhet nga aktivet: E mbajtura për shitje(mallrat, prodhimet,...) Që ndodhen në procesin e
prodhimit;ose në formë materialesh apo furnizimesh për t’u përdorur në procesin e prodhimit ose në
kryerjen e shërbimeve.
Metoda e regjistrimit të inventarit
Për regjistrimin e veprimeve të depos dhe evidentimin e inventarit pendoren dy metoda
Metoda e inventarit të vazhdueshëm
Metoda e inventarit të ndërmjetëm
Metoda e inventarit të vazhdueshëm
Sipas kësaj metode, ç’do aktiv, në momentin që blihet dhe deponohet , regjistrohet si hyrje në
kontabilitet, ndërsa kur del nga depoja regjistrohet si dalje.
Kjo metodë jep një gjendje faktike të inventarit në çdo çast. Kjo metodë rekomandohet sidomos kur
artikujt kanë një vlerë të konsiderueshme.
Metoda e inventarit të ndërmjetëm
Kjo metodë bazohet në evidentimin e gjendjes së inventarit në periudha të caktuara, në fillim të periudhës
dhe në fund të periudhës dhe regjistrohet vetëm kjo gjendje dhe jo çdo hyrje apo dalje nga depoja.
Kjo metodë e jep gjendjen e inventarit, jo në çdo çast por, periodikisht, në çastin kur bëhet
inventarizimi;zakonisht në fund të periudhës ushtrimore. Kjo metodë përdorët kur aktivet janë artikuj të
imët e me vlerë relativisht të vogël.
Kosto e inventarit
Në standardet e kontabilitetit, inventari në depo mbahet me kosto blerjeje apo prodhim dhe jo me çmimin
e blerjes.
Në koston e blerjes përshihet: çmimi i blerjes, kosto e transportit, detyrimet doganore,
figuracioni i mallit e kosto të tjera, deri në sjelljen e mallit në vendin që duhet.
Në koston e prodhimit përshihet kostot direkt e ato indirekte që lidhen me atë prodhim
Kosto direkt : materialet e prodhimit, pagat e punonjësve të prodhimit dhe shpenzimet për ta,
humbjet teknike etj.
Kosto indirekte: Qiraja, mirëmbajtja,ngrohja e ndriçimi, kosto inxhinierike etj.
7.1.4 Dokumentet e depos
Veprimet me mallin bazohen në dokumentet e depos , që janë:
1.Fletë Hyrje Depoje (FHD)- është dokumenti me të cilin ndërmarrja bënë hyrje në depo artikujt e blerë
apo të prodhuar. Në të përshkruhen artikujt, sasia e bërë hyrje, çmimi i depos apo kostoja e prodhimit ,
vlefta etj. FHD plotësohet nga depoisti që e merr në dorëzim artikullin dhe firmoset edhe nga personi që
e sjell. Zakonisht këtij dokumenti i bashkëngjitet një kopje e dokumentit justifikues (faturë blerje, fletë
dalje prodhimi,...). FHD përgjithësisht nuk regjistrohet. Ajo regjistrohet vetëm në rastet kur artikulli
qarkullues bën lëvizje të brendshme duke ndryshuar klasifikimin kontabël (për shembull, nga material
konsumi që nuk deponohet në material që deponohet; nga gjendje te të tretët në gjendje në depo; nga
materiale të para në mall dhe anasjelltas...).
7.1.6 Fletë hyrja e mallit në depo
Subjekti
Instituti i Modeleve në
Biznes
FLETË-HYRJE
Nr 1 Datë 18.03.2012
Adresa ku shkon malli
Depoja nr.1
Emri dhe mbiemri
i personit të
autorizuar
Lloji e targa i
mjetit
transportues
N
r
Emri i mallit Njësia Sasia Çmimi Vlera
1. Pako me 10 CD Pako 2 475 950
950
Emri mbiemri nënshkrimi Depoisti Marrësi në
dorëzim
Transportuesi Llogaritari
2. Fletë Dalje Depoje (FDD)- është dokumenti me të cilin ndërmarrja bënë dalje nga depoja
artikujt për shitje, për prodhim, për shërbim apo për ndonjë depo tjetër. FDD ka përmbajtje të
njëjtë me FHD, por për artikujt që dalin. Plotësohet nga depoisti dhe firmoset edhe nga personi
që e merr në dorëzim artikullin. Zakonisht këtij dokumenti i bashkëngjitet një kopje e
dokumentit justifikues (faturë shitje, urdhër i brendshëm,...). FDD përgjithësisht nuk regjistrohet.
Ajo regjistrohet vetëm në rast kur regjistrohet dhe FHD.
3. Fletë Inventari Depoje (FID)- është dokument që përdorët për të kryer inventarizimin në
depo, njësi shitje e prodhimi, periodikisht ose në rastet kur kërkohet të verifikohet gjendja në fakt
(faktike). FID përdorët edhe për regjistrimin e inventarit sipas “metodës së inventarit të
ndërmjetëm”. Verifikimi i gjendjes dhe plotësimi i FID kryhet nga një komision i përbërë prej të
paktën 3 vetash.
Ai përmban këto të dhëna:
Emri i njësisë apo të subjektit ku kryhet inventari
Emri i depos, të njësisë së shitjes apo të prodhimit dhe të përgjegjësit të materialit
Numri rendor
Emërtimin, njësinë e matjes
Çmimin (çmimi mesatar, blerja apo kosto)
Gjendja sipas inventarit (sasi-vlerë)
Gjendja në fakt (sasi-vlerë)
Diferenca tepricë-mangët (sasi- vlerë)
Tipi i fletëinventarit dhe mënyra e plotësimit
Fletë-Inventari
Njësia ekonomike _X_ Përgjegjësi material
Depoja e mallrave Periudha: 01.01.0X
Nr Emërtimi Çmimi me
kosto mesatare
Njësia e
matjes
Gjendja sipas
kont. 31.12.0X
Gjendja
faktike
Diferencat
Sasia Vlera Sasia Vlera Tepricat Mungesat
Sasi Vlera Sasi Vlera
1 Fasule 70 kg 100 7.000 98 6.860 - - 2 140
2 Sheqer 60 kg 200 12.000 202 12.120 2 120 - -
3
Shuma 19.000 18.980 120 140
____________________ __________________ _______________
Mbyllet me 7(shtatë) Komisioni Përgjegjësi i materialit
4. Proces Verbali (Depoje)(PVD)-është dokumenti që përdorët për të evidentuar dëmtimet,
diferencat, vjedhjet në depo. PVD regjistrohet kur këto diferenca kanë ndikim në gjendjen e
pasurisë së ndërmarrjes.
Këto janë katër dokumentet më të përdorshme për lëvizjen e inventarit, ka edhe dokumente tjera
të kombinuar si:
Fletë hyrje fature(FHF)- që luan rolin e FHD dhe( FB-Faturë Blerje), në rastet kur nuk ka fatur
blerje.
7.2. PROCEDURA E PLOTËSIMIT TË FLETË HYRJES SË
MALLIT NË DEPO
Tipi i Fletë Hyrje e jashtme dhe mënyra e plotësimit
Nr. seria
Njësia ekonomike “X” Furnizuesi: Njësia
ekonomike “Y”
Depoja e mallrave Fletë – Hyrja Furnitori=401000
Blerje
Datë_________
Transportuesi________
Nr.__________Mjeti-Targa__________
Dok. Shoq.
Nr._____,Dt.______
Nr. Kart. Emërtim
i
Njësia Sasia Çmimi
pa TVSH
Vlera pa
TVSH
TVSH
16%
Vlera me
TVSH
1 Këpucë palë 20 2.500 50.000 8.000 58.000
Totali 50.000 8.000 58.000
Dorëzuesi Marrësi në dorëzim
(___________________) (_________________)
Tipi i Fletë Hyrje e brendshme dhe mënyra e plotësimit
Numri seria Furnizuesi: Depoja e inventarit
Njësia ekonomike _X_ Llog. 18
Depoja e mallrave Fletë Hyrja “Lidhje ndërmjet depove”
Nr.1 Datë________ Transportuesi__________
Nr.________ Mjeti-Targa__________
Dok. Shoq. Nr.______, Dt._____
Nr Emërtimi Njësia e matjes Sasia Çmimi kosto
(blerjes)
Vlera
1 Karrige copë 20 1.500 30.000
Totali
Dorëzuesi Marrësi në dorëzim
____________________ __________________
Fletë dalje faturë-(FDF) që luan rolin e FDD dhe FS(faturë shitje), përdorët në rastet kur depoja luan
edhe rolin e pikës së shitjes.
Përveç këtyre, ka dokumente të tjera (jo kontabël) ndihmëse të administrimit fizik të gjendjes së
inventarit, si: Regjistrimi i Depos , Kartela e Artikullit,...)
Tipi i Fletë Dalje e jashtme dhe mënyra e plotësimit
Nr. serial
Njësia ekonomike “X” shpk Blerësi: Njësia ekonomike “Y”
Depoja e mallrave Fletë – Dalja
Faturë
Datë_________ Transportuesi________
Nr.__________Mjeti-Targa__________
Dok. Shoq. Nr._____,Dt.______
Nr. Kart. Emërtim
i
Njësia e
matjes
Sasia Çmimi
pa TVSH
Vlera pa
TVSH
TVSH
16%
Vlera me
TVSH
1 Këpucë palë 20 2.500 50.000 8.000 58.000
Totali 50.000 8.000 58.000
Dorëzuesi Marrësi në dorëzim
(___________________) (______________________)
Tipi i Fletë Dalje e brendshme dhe mënyra e plotësimit
Numri seria Marrësi: Depoja Nr.2
Njësia ekonomike _X_ Llogari e brendshme. 18001
Depoja e mallrave Fletë Dalje
(E brendshme) “Lidhje ndërmjet depove”
Nr.1 Datë________ Transportuesi__________
Nr.________ Mjeti-Targa__________
Urdhëruesi________________
Nr Emërtimi Njësia e
matjes
Sasia Çmimi kosto
(blerjes)
Vlera
1 Karrige copë 20 1.500 30.000
Totali
Dorëzuesi Marrësi në dorëzim
____________________ __________________
Shembulli i Flet Daljes nga Depoja është i njëjti me FHD si në formë dhe në përmbajtje. Në të
shënohen artikujt që dalin nga depoja. Madje kur ka lëvizje nga një depo në tjetrën FDD e njërës
shërben si FHD për tjetrën.
7.2.1 Vlerësimi fillestar i hyrjeve të mallit në depo
Shembull: Infosoft Systems blenë në import (si mall) me
Faturën Nr 6 Datë 21.03.2011 dy printerë nga 90€copa
(2*90=180€)
Veprimet me Prodhimin
Njësit e prodhimit ngjajnë me një lloj depo, ku hyjnë materiale të para e materiale ndihmëse,
përpunohen dhe del produkti
Për hyrjen e materialeve në njësinë e prodhimit përdorët Fletë Hyrje; ndërsa për daljen e
produktit përdorët Fletë Dalje. Këto, ndonëse janë të ngjashme me FH dhe FD e depos, ngaqë
lidhen me prodhimin kanë trajtim të veçantë.
Në mjaftë raste në prodhim përdorën edhe dokumente të tjera të brendshme që varen nga
teknologjia e procesit të prodhimit dhe lëvizet nga një repart në tjetrin. Këto dokumente të
brendshme nuk regjistrohen; regjistrohet vetëm FH dhe FD që lidhen me ndryshimin e
klasifikimit të aktivit (artikullit). Lëvizja nga “materiale të para në “prodhim në proces” dhe pas
kësaj në “produkt” lidhet me ndryshimin e klasifikimit të artikullit në tri llogari kontabël
( “material të parë“; “prodhim në proces”; “produkte”). Kjo lëvizje ilustrohet në skemën që
vijon:
Skema e lëvizjes në prodhim
1 2 3 4
Sqarime:
Pika 1- dalja e materialeve të para e ndihmëse nga depoja ku gjendeshin.
Pika 2- Hyrja e materialeve të para e ndihmëse në procesin e prodhimit.
Pika 3- Dalja e produkteve nga procesi i prodhimit, që nënkupton:
a) Konsumin e lëndëve të para
b) Prodhimin e produktit (gati për tu stokuar në depo)
Pika 4- Dorëzimi i produktit në depo .
Dalja nga depoja e materialeve (pika 1) dhe hyrja (dozimi) e produktit në depo (Pika 4) bazohet
në dokumentet e depos përkatëse (domethënë FDD dhe FHD).
Vetëm pika 2 dhe pika 3, që përbëjnë përkatësisht hyrjen dhe daljen nga procesi i prodhimit
përbëjnë hyrjen e daljen e mirëfilltë nga prodhimi.
7.2.2 Dokumentet e prodhimit
a)Hyrje në prodhim (pika 2)
Depoja e
materialeve
Procesi i
prodhimit
Depoja e
produkteve
Fletë Analiza materialeve është dokumenti ku shënohen të dhënat teknike apo cilësore të lëndëve që
hyjnë , sipas kërkesave të procesit teknologjik. Në bazë të sajë bëhet pranimi ose jo i materialit. Fletë
analiza nuk regjistrohet.
Receptura e produktit është një dokument, gjithashtu i brendshëm ku përcaktohet sasia dhe lloji i
materialit të parë, materialeve ndihmëse, që duhen për të prodhuar një njësi të produktit. Receptura e
produktit nuk regjistrohet. Ajo i shërben menaxherit të prodhimit për të kontrolluar konsumin e
materialeve të para.
Fletë Hyrje në prodhim(FHP) është dokument bazë me të cilën bëhet hyrja e lëndëve të para në
prodhim. Ky dokument është krejt i ngjashëm me Fletë hyrjen e depos.
FHP është dokumenti i vetëm që regjistrohet për hyrjen në prodhim. Ajo justifikon ndryshimin e
klasifikimit kontabël të aktivit; kalimin e tij në procesin e prodhimit.
b)Dalja nga prodhimi (pika 3)
Fletë Dalja Lëndë (FDL) është si fletë dalje e depos, por për sasinë e materialeve të para e ndihmëse që
konsumohen gjatë procesit të prodhimit. Ky dokument përdorët kur procesi teknologjik lejon matjen
direkt të sasisë së konsumuar pas çdo partie prodhimi.
Proces verbal Inventari- është dokumenti që përpilohet nga një komision vlerësimi për evidentimin e
sasisë së materialeve gjendje në procesin e prodhimit në momentin e kryerjes së inventarit. Ky proces
verbal mbahet periodikisht, sidomos kur nuk mund të matet drejtpërdrejt sasia e lëndëve të konsumuara.
Fletë dalja nga Prodhimi –është e ngjashme me FD e depos. Kjo përmban sasinë e produktit të prodhuar
(që del nga procesi i prodhimit), por nuk ka çmim.
FDP pendoret edhe për të llogaritur indirekt (nëpërmjet sasisë së produktit dhe recepturës së produktit)
konsumin e materialeve të para, kur mungon Fletë dalja e lëndëve. Ky vlerësim vlen deri në verifikimin
Një shembull:
Në depon Ifosoft System gjendja e artikullit “CD” me 1 janar 2012 ishte 50 copë me vleftë
gjithsej 20 €; gjatë janarit u kryen këto veprime:
Me 5 janar Infosoft bleu 2000 copë me 35 cent /copa
Me 14 janar shiti 1600 copë
Me 22 janar shiti 200 copë
25 janar bleu 2500 copë me 32 cent/copa
Me 28 janar shiti 1500 copë
Kartela e artikullit
Ne
rendor
Data Hyrjet Daljet Gjendja
Sasia Çmim
i
Vlera Sasi Çmim
i
Vlera Çmim
i
Vlera Çmimi
- 01.01.201
1
100 40 4000 100 40 4.000.0
1 05.01.201
1
2000 35 7000
0
2100 35 74000.
0
2 14.01.201
1
1600 35 56 500 35 17619.
0
3 22.01.201
1
200 35 7.04 300 35 10571.
4
4 25.01.201
1
2500 32 8000
0
2800 32 90571.
4
5 28.01.201
1
1500 32 48.52 1300 32 42051.
0
7.2.3 Rregullat e administrimit dhe arkivimit të dokumentacionit kontabël
Ruajtja e dokumenteve të kontabilitetit është e domosdoshme dhe përbën detyrim ligjor.
Arkivimi dhe sistemimi i dokumenteve duhet ti përgjigjet kritereve funksionale, të gjetjes sa më
shpejt, përveç që ato të mos zënë shumë vend.
Ekzistojnë dy sisteme arkivimi:
Sistemi horizontal
Sistemi vertikal
Secili sistem ka avantazhet dhe disavantazhet e tij, por në praktikën e përditshme sistemi më i
përdorshëm është sistemi i arkivimit vertikal.
Në një njësi ekonomike arkivimi dhe sistemimi i dokumenteve duhet të bëhet në dosje me vete,
vertikalisht sipas këtij rregulli:
Dokumentet e arkës në fund të çdo muaji, pasi janë regjistruar mandat arkëtimin me vete dhe
mandatpagesat me vete në mënyrë kronologjike(Sipas numrit të serisë ),duke vënë mbishkrimin
“mandatarkëtim” ose “mandatpagesa” nga nr... deri në nr... muaji janar ,viti 200X sistemohen në
dosje më vete. Mbi dosje vihet mbishkrimi: Dokumentet e arkës, muaji janar 200X.
-Faturat e klientit (shitjet): Në fund të çdo muaji sistemohen sipas numrit rendor pasi lidhen në
dosje më vete me një etiketë me mbishkrim “Faturat e Klientëve”muaji janar viti 200X nga nr....
deri në nr....
-Fatura e furnizimit (blerjet): Në fund të çdo muaji pasi është bërë regjistrimi i tyre, faturat e
furnitorit (blerjes) sistemohen sipas numrit rendor dhe pasi lidhen në dosje më vete vendoset një
etiket me mbishkrimin “Faturat të furnitorit”(blerje), muaji viti etj.
Afatet e ruajtjes së dokumenteve në njësinë ekonomike
Njësit ekonomike janë të detyruara të sigurojnë ruajtjen e dokumentacionit
kontabël në mënyrë të rregullt dhe sipas sistemit të caktuar të arkivimit, të
inventarit të çeljes të veprimtarisë dhe të inventarëve të tjerë periodik, të
llogarive vjetore dhe të raportit vjetor të veprimtarisë , të librave dhe
regjistrave që kanë mbështetur këto regjistrime, si dhe të bartësve të tjerë të
informative kontabël. Ato ruajnë gjithashtu çdo dokument që ka të bëjë me
procedurat e përpunimit, të kontrollit dhe të interpretimit të regjistrimeve në
kontabilitet.
Dokumentet kontabël të sipërpërmendura ruhen në formën e tyre origjinale
dhe të lexueshme për të gjithë periudhën e ruajtjes. Veç rasteve të
parashikuara ndryshe nga dispozita të tjera ligjore, dokumentet kontabël ruhen për dhjet vjet
rresht nga mbyllja e vitit kalendarik.
Kushtet e ruajtjes së dokumenteve
Dokumentet ruhen në vende të caktuar që plotësojnë kushtet e teknologjisë së ruajtjes së tyre.
Ato pajisen me mjete mbrojtëse nga zjarri, nga rrezet e diellit, pluhuri e dëmtuesit e tjerë fizikë e
biologjik.
Raftet vendosen në drejtim vertikal me dritaret 40-60cm larg mureve. Nuk lejohet pirja e duhanit
aty ku ruhen dokumentet. Po ashtu ndalohet përdorimi funeraleve elektrike, me vajguri, fenerë
ndriçimi etj.
Shembuj:
Ndërmarrja “BLETA” në stoqet e veta kishte 10 tastatura me çmim 10 €.
Në periudhën vijuese bënë këto furnizime me tastatura:
Vlera = Sasi * Çmimi
Me 9.08.2002 bënë shitjen e 18 tastaturave. Sa është sasia e tastaturave në depo?
Gjendja e mëparshme 10
+ Furnizimet (12+15+9) =36
Gjendja në fund 46 copë.
- shitjet 18
Gjendja në fund 28 copë
D. m.th. gjendja përfundimtare e stoqeve pas furnizimeve dhe shitjeve është 28 copë tastatura.
Nga shembulli i mësipërm mund të vërejmë se furnizimet janë me çmime të ndryshme për këtë
duhet gjetur çmimin mesatar.
Për ta gjetur çmimin mesatar përdoret formula:
Vlera / Sasia = Çmimi mesatar
505 / 46 = 10.978 €
Nr Data Përshkrimi Sasia Çmimi Vlera
Gjendja Fillestare 10 10 100
1 01.07.2011 Tastiera 12 10.50 126
2 08.07.2011 Tastiera 15 12 180
3 05.08.2011 Tastiera 9 11 99
46 43.5 505
Prova:
Sasia * Çmimi mesatar= Vlera
46 * 10.978 € = 504.988 € ~ 505 €
18 tastatura e shitura me datën 09.08.2011 llogariten me çmimin mesatar– 10.978 €
18 * 10.978 € = 197.604 €
Vlera
përfundimtare
është :
505 € - 197.604 €
= 307.396 €
Detyra:
I Ndërmarrja “OSA” blen repromaterial me këtë dinamik
Me 31.07.2010 shet 2000Kg. Cili është çmimi mesatar dhe cila është vlera e stoçeve
me datën 01.08.2011?
II Furra e bukës "GURRA E BARDHË" furnizohen me miell sipas kësaj radhitje:
Sa është gjendja e stoqeve dhe cili është çmimi mesatar i furnizimeve duke pasur parasysh se në
stoqet e mëparshme kishte 900 Kg me çmim 0.75 €.
Nr Data Përshkrimi Sasia Çmimi Vlera
1 01.03.2011 Tavolina pune 3 65 195
2 08.02.2011 Tavolina pune 1 65 65
3 12.02.2011 Tavolina pune 5 65 325
Ndërrimi Data Masa Sasia Çmimi Vlera
Furnizimi 16.07.2011 Kg 500 0.80 ?
Furnizimi 21.07.2011 Kg 750 0.69 ?
Furnizimi 26.07.2011 Kg 2400 0.98 ?
III Libraria “ABETARJA” ka 22 tavolina pune.
Bënë shitjen e 9 tavolinave në tabelën e poshtëshënuar
Me pas furnizim janë 17
Cili është çmimi mesatar për tavolinat e punës si dhe sa është gjendja e tyre në fund.
Data Përshkrimi Sasia Çmimi
Vlera
1 01.03.2011 Tavolina pune 10 68 680
2 08.02.2011 Tavolina pune 7 72 504
Ndërrimi Data Masa Sasia Çmimi Vlera
Furnizimi 16.07.2011 Kg 12000 0.5 ?
Furnizimi 21.07.2011 Kg 15000 0.55 ?
Furnizimi 26.07.2011 Kg 16000 0.46 ?
Evidenca e materialit dhe produkteve
Lloji dhe çmimet e materialit dhe produkteve
Materiali sipas llojeve mund të klasifikohet në forma të ndryshme p.sh
Material prodhues dhe jo prodhues
Nëse materiali klasifikohet sipas lidhjes që ka me prodhimin, atëherë mirë është që materiali të
klasifikohet në dy grupe kryesore:
Material kryeso
Material ndihmës
Materiali kryesor - në procesin e prodhimit hyn në produkt dhe përbën substancën kryesore të
tij. P.sh në prodhimin e bukës mielli është materiali kryesor.
Materiali ndihmës - në procesin e prodhimit i shtohet materialit kryesor. Materiali ndihmës
mund të jetë edhe joprodhues.
P.sh materiali që shërben për mbajtjen e pastërtisë nuk hynë në procesin e prodhimit por ai
klasifikohet si material ndihmës.
Ky grup i materialit ndihmës në kontabilitet emërtohet si material i regjisë.
Materiali ndihmës përdoret për nevojat e veprimtarisë normale në të gjitha ndërmarrjet, pa marrë
parasysh a janë prodhuese, shërbyese apo tregtare.
FORMIMI I ÇMIMEVE TË MATERIALIT
Ndërmarrjet furnizohen në çmime të ndryshme të materialit. Çmimi I formuar në ndërmarrje
mund të jetë çmimi me plan ose çmimi faktik.
Çmimi me plan caktohet më parë dhe materiali në depo mban çmimin e caktuar më parë, pa
marrë parasysh çmimet faktike.
Çmimi faktik formohet nga çmimi sipas faturës dhe shpenzimeve vartëse të furnizimit.
çmimi sipas faturës +shpenzimet vartëse = çmimi i furnizimit
shembull:
Është blerë material (stof) 5 000 m nga 10 € për 1 m. shpenzimet vartëse janë: transporti – 100 €,
ngarkim-shkarkimi 100 €. Të kalkulohet çmimi i furnizimit me material.
Nr Përshkrimi Për 5000 m Për 1 m
1 Vlera sipas faturës 50000 10
2 Shpenzimet e transportit 100 0.02
3
Shpenzimet e ngarkimshkarkimit
100 0.02
Çmimi faktik 50200 10.04
******************************************************************************
8. PROCEDURAT E PËRGATITJES SË PASQYRAVE FINANCIARE
8.1 Koncepti kryesor që lidhen me kontabilitetin e pasqyrave financiare
Raportet financiare paraqesin fazën përfundimtare të procesit të dhënave të kontabilitetit dhe ato bartin
informata kontabël në bazë të cilave mund të merren vendime të ndryshme.
Raportet financiare përbëhen nga:
Bilanci i gjendjes
Bilanci i suksesit
Rrjedha e parasë (Cash-Flow)
8.1.2. Kuptimi për pasqyrat financiare , qëllimi llojet dhe veçorit e tyre
Njëtrajtshmëria e raporteve financiare është objektiv i Standardeve Kosovare të Kontabilitetit SKK dhe me të
sigurohet krahasushmëria e informatave të raporteve financiare nëpërmjet ndërmarrjeve të ndryshme ose dhe
të një ndërmarrje në periudha të ndryshme.
Qëllimi i raporteve financiare
Qëllimi i raporteve financiare është ofrimi i informatave për gjendjen financiare, suksesshmërinë dhe
rrjedhën e parasë që do të jenë të dobishme për marrjen e vendimeve të ndryshme. Raportet financiare duhet
të ofrojnë këto të dhëna:
Pasuritë, detyrimet, Kryegjënë(kapitali), Të dalat, të hyrat, dhe rrjedhën e parasë.
Raportet financiare konsiderohen se janë paraqitur me kohë nëse janë lëshuar më pakë se gjashtë muaj para
përfundimit të vitit afarist, dhe përgjegjësin për paraqitjen e raporteve financiare e mbanë udhëheqësi i
ndërmarrjes.
Raportet financiare konsiderohen se janë paraqitur fer (me ndershmëri) nëse këto raporte përmbajnë
informata të vlefshme dhe të besueshme për përdoruesit e tyre. Ato janë të besueshme nëse :
a. Paraqesin me besnikëri gjendjen financiare të ndërmarrjes
b. Nëse janë neutrale dhe pa paragjykime
c. Nëse janë të arsyeshme dhe të matura
d. Nëse janë komplete
Paketa Mësimore Kontabilitet 1
8.1.3 Bilanci i gjendjes
Një nga pasqyrat kryesore financiare të biznesit është bilanci i gjendjes,
Bilanci i gjendjes paraqet strukturën e pasurisë (aseteve të ndërmarrjes, detyrimet e ndërmarrjes (burimet e
pasurisë apo aseteve) dhe diferencën midis tyre pra Kapitalin Aksionar në datën e përpilimit të saj. Në anën e
majtë të bilancit gjenden mjetet (asetet) e ndërmarrjes kurse ne anën e djathtë paraqiten burimet e mjeteve
(borxhet e ndërmarrjes dhe kapitali aksionar)
Ekuacioni bazë i kontabilitetit:
Pasuria=Detyrimet+Kapitali
Detyrimet=Pasuria-Kapitali
Kapitali= Pasuria-Detyrimet
8.1.4 Elementet e bilancit të gjendjes
Çka posedon ndërmarrja sot: pasuritë
Sa ka borxhe ndërmarrja sot: detyrimet
Sa është vlera e ndërmarrjes sot, e cila i takon pronarit/ve: Kapitali i pronarit/ve
Çka paraqet pasuria:
Pasuria është gjithçka që e ka ndërmarrja në disponim – paraja e gatshme në bankë, stoqet, makinat,
ndërtesat.
Pasuri janë po ashtu edhe disa të drejta që ndërmarrja i posedon e që mund të shprehen në vlerë monetare si e
drejta për të mbledhur paratë e gatshme nga konsumatorët (blerësit) të cilët i kanë borxh kompanisë.
Pasuria ka vlerë dhe kjo vlerë duhet të ketë mundësi të shprehet në njësi monetare për tu paraqitur në bilancin
e gjendjes. Të gjitha llogaritë (kontot) në pasqyrat financiare duhet të jenë të shprehura në njësi monetare
(euro)
Grupi i pasurive për prezantim
Pasurit grupohen për tu prezantuar në bilanc të gjendjes varësisht nga këto karakteristika:
Shumë likuide: paraja e gatshme
Pasuria për shitje: stoqet
Pasuria prodhuese: fabrika dhe makineritë
Paketa Mësimore Kontabilitet 2
Pasuria qarkulluese
Pasuri qarkulluese është ajo pasuri që pritet të shndërrohet në para të gatshme për më pak se 12 muaj. Pasuria
qarkulluese renditet në bazë të likuiditetit, gjegjësish të aftësisë së tyre për tu shndërruar në para të gatshme
së pari :Paraja e gatshme, Llogarit e farkëtueshme, Stoqet
Paraja e gatshme- paraqet pasurinë e cila përfundimisht paraqet pasuri likuide: paraja e gatshme në bankë,
në arkë zëvendësimet e parasë etj.
Kur e nënshkruani një çek për pagesën e një detyrimi ju automatikisht jeni duke e nxjerrur paranë e gatshme
nga pasuria.
Llogarit e arkëtutshme
Kur ndërmarrja e bart mallin e vet të blerësi me afat të pagesës, ndërmarrja fiton të drejtën ti mbledhë paratë
nga ky blerës deri në afatin e paracaktuar.
Këto të drejta të ndërmarrjes për tu arkëtuar mblidhen dhe paraqiten në anën e pasurisë në bilancin e gjendjes
me emrin llogari të arkëtueshme.
Llogaritë e arkëtueshme paraqesin shumën që ndërmarrja e kërkon nga blerësit për mallin e dërguar e të
parapaguar. Në shitblerje me afat pagese zakonisht epen 30 deri në 60 ditë pagesë.
Stoqet-paraqesin të dyja prodhimet e gatshme për shitje e po ashtu materialin i cili do të bëhet prodhim final.
Stoqet e prodhuesit përfshijnë tri grupime:
1. Stoqet e lëndës së parë paraqesin materialin e përpunuar që do të përdorët për prodhimin e produkteve
finale.
2. Stoqet e prodhimtarisë në vijim paraqesin prodhimet finale pjesërisht të përfunduara të cilat janë në proces
të prodhimit.
3. Stoqet e produkteve finale paraqesin produktet finale të kryera të gatshme për shitje.
Parapagimet e shpenzimeve- paraqesin llogaritë për shpenzimet të cilat kompania ka paguar por ende nuk i
ka pranuar shërbimet.
Parapagimet janë: parapagimi i sigurimeve, parapagimi i qirasë, parapagimi i telefonit, parapagimi i rrogave
etj.
Parapagimet e shpenzimeve paraqesin pasuritë qarkulluese jo pse ato mund të kthehen në para të gatshme,
por për arsye se ndërmarrja nuk duhet të paguaj para të gatshme për pagesen e këtyre shpenzimeve në të
ardhmen. Ato tashmë janë të paguara.
Llojet e tjera të pasurisë
Pas pasurisë qarkulluese, në bilancin e gjendjes renditen dy grupe tjera me rëndësi të pasurisë: Pasuritë tjera
dhe pasuritë themelore.
Paketa Mësimore Kontabilitet 3
Pasuritë tjera – janë ato pasuri të cilat hyjnë në të ashtuquajturat pasuritë e pa prekshme siç janë: licenca,
patenta, goodwill, e drejta e autorit etj.
Pasuria fikse e kompanisë (të ashtuquajturat prona, fabrika dhe pajimet) në përgjithësi paraqesin
pasurinë më të madhe dhe më të rëndësishme jo qarkulluese.
Pasuria fikse-është pasuri prodhuese të cilat nuk janë të dedikuara për shitje. Ato do të përdorën njëherë
edhe një herë për prodhimin e produktit final, bartjen deponimin transportimin etj.
Pasuria fikse zakonisht përfshinë tokën, ndërtesat, makinat pajimet automobilat etj.
Pasuria fikse zakonisht paraqitet në bilancin e gjendjes si pasuri neto fikse – e vlerësuar sipas çmimit të
kostos minus zhvlerësimin e akumuluar.
Zhvlerësimi i akumuluar –paraqitet në bilancin e gjendjes në kllapa duke zbritur vlerën fillestare të mjeteve
fikse.
Zhvlerësimi i akumuluar rrit shpenzimet e zhvlerësimit e me këtë ul fitimin në pasqyren e të ardhurave por
nuk zvogëlon parat e gatshme
Pasuria fikse neto-paraqet vlerën fillestare të blerjes së pasurisë fikse minus zhvlerësimi i akumuluar i cili
përmes shpenzimeve të zhvlerësimit është bartur në pasqyrën e të ardhurave përgjatë periudhave kohore.
E ashtuquajtura vlera neto në libra paraqet vlerën e pasurisë fikse të paraqitura në librat dhe pasqyrat
financiare të ndërmarrës kur nga vlera blerëse e pasurisë zbritet zhvlerësimi i akumuluar.
Mbanë në mend se disa pasurive fikse ju rritet vlera gjatë kohës së përdorimit të tyre por me gjithat ato duhet
të paraqiten sipas vlerës së tyre blerëse.
Pasuria tjetër- në grupin e pasurisë tjetër në bilancin e gjendjes përfshihen ato pasuri të cilat kanë vlerë por
nuk janë fizikisht të prekshme. P.sh një patentë, apo e drejt e autorit, apo edhe marka e kompanisë e cila ka
një vlerë të madhe të konsiderueshme për ndërmarrjen por megjithatë nuk janë të prekshme siç është makina
apo stoqet.
Çka janë Detyrimet
Detyrimet janë detyrime ekonomike të shprehura në njësi ekonomike të shprehura në njësi monetare që
ndërmarrja ua ka borxh huadhënësve, furnitorëve, punëtorëve etj.
Detyrimet kategorizohen dhe grupohen varësisht:1) kujt i ka borxh ndërmarrja dhe se 2) a duhet detyrimi i
ndërmarrjes të përmbushet brenda një viti (detyrime afatshkurtaëra) apo si detyrime afatgjata më gjatë se një
vit.
Kapitali i pronarit apo kapitali aksionar është një tip i veçantë detyrimi. Ai përfaqëson vlerën e ndërmarrjes
që i takon pronarit apo pronarëve.. Sidoqoftë ky paraqet një “detyrim” i cili kurrë nuk do të kthehet në ciklin
normal të biznesit
Paketa Mësimore Kontabilitet 4
Detyrimet Afatshkurtra
Detyrime afatshkurtra janë faturat të cilat duhet të paguhen brenda një viti nga data e Bilancit të Gjendjes.
Detyrimet afatshkurtra paraqesin të kundërtën e pasurisë qarkulluese:
Pasuria qarkulluese siguron para të gatshme brenda 12 muajve
Detyrime afatshkurtra janë grupuar varësisht se kujt i ka borxh ndërmarrja: 1)llogarit e pagueshme –
detyrimet ndaj furnitorëve 2) detyrimet aktuale-detyrime ndaj punëtorëve dhe shërbime tjera 3) detyrime
tjera qarkulluese ndaj huadhënësve dhe 4) detyrime ndaj qeverisë për tatime.
Llogaritë e pagueshme- Llogarit e pagueshme janë llogaritë, në përgjithësi ndaj kompanive për materialin
dhe pajimet e blera me afat pagese të cilat kompania duhet shpejt ti paguaj.
Kur të pranohet materiali ndërmarrja ose do ta paguaj menjëherë me para të gatshme apo të pres ta paguaj më
vonë e të paraqitet një detyrim që quhet llogari e pagueshme.
Detyrimet akruale
Detyrimet aktuale paraqesin detyrime monetare të ngjashme me llogaritë e pagueshme. Një ndërmarrje njërin
apo klasifikimin tjetër e bënë varësisht ndaj kujt ndërmarrje ka detyrim.
Llogarit e pagueshme pendoret për borxhet që kompania i ka ndaj furnizuesit të rregullt për mallin apo
shërbimin e kryer me afat pagese.
Shembuj të detyrimeve aktuale paraqesin pagat të realizuara por ende të papaguara, faturat e ndryshme të
papaguara të rrymës detyrimet ndaj bankës për kamatë etj.
Detyrimet afatshkurtra dhe detyrimet afatgjata
Çdo detyrim afatshkurtër ndaj letrave me vlerë dhe pjesa e detyrimit afatshkurtër në kuadër të detyrimit
afatgjatë të dyja këto janë komponentë të detyrimeve qarkulluese dhe janë të listuara në bilancin e gjendjes
në kuadër të pjesës qarkulluese të detyrimit.
Nëse ndërmarrja merr kredi nga banka dhe ai detyrim duhet të përmbushet brenda një viti afarist ai paraqet
një detyrim afatshkurtër.
Nëse ndërmarrja merr kredi nga banka dhe ai detyrim duhet të përmbushet për një periudhë më të gjatë se një
vit ai paraqet një detyrim afatgjatë.
Detyrimet ndaj tatimeve
Sa herë që ndërmarrja shet diçka dhe krijon fitim nga kjo shitje, një përqindje e këtij fitimi do të paraqitet si
detyrim i kompanisë ndaj qeverisë si tatim në fitim.
Detyrimet ndaj tatimeve paraqesin detyrimin e ndërmarrjes ndaj qeverisë të cilin ende ndërmarrja nuk e ka
paguar.
Paketa Mësimore Kontabilitet 5
Për çdo periudhë të paraparë me ligj ndërmarrja duhet t’ua dorëzoj organeve kompetente një formular i cili
tregon detyrimin që ndërmarrja duhet t’ua dorëzoj organeve kompetente një formular i cili tregon detyrimin
që ndërmarrja e ka ndaj shtetit.
Prej momentit kur është realizuar profiti dhe deri në momentin kur tatimi është paguar në Bilancin e Gjendjes
duhet të paraqesë këtë si detyrim qarkullues.
8.1.5 Pasqyra e ndryshimeve në kapital
Ndryshimet në Kapitalin e pronarit –pronarëve
Kapitali i kontribuar- paraqet shumën fillestare të parave të cilat pronarët kanë kontribuar fillimisht si
investime me blerjen e aksioneve të ndërmarrjes.
Vlera e kapitalit të aksionarëve rritet kur ndërmarrja (1) krijon profit, kësisoj rrit fitimin e mbajtur, apo (2)
shet aksione kësisoj rrit kapitalin aksionar.
Vlera e kapitalit të aksionarëve zvogëlohet kur ndërmarrja (1) punon me humbje kësisoj zvogëlohet fitimin e
mbajtur, apo (2) ju paguan dividentën aksionarëve kësisoj ul fitimin e mbajtur.
Përmbledhja lidhur me bilancin e gjendjes
Bilanci i gjendjes paraqet një fotografi financiare të ndërmarrjes në një ditë të caktuar dhe moment të
caktuar.
Pasuria = Detyrimet + Kapitali i pronarit
Sipas definicionit, ky ekuacion gjithmonë duhet të jetë i barabartë, ku pasuria gjithmonë duhet të jetë e
barabartë me anën e djathtë të ekuacionit d.m.th me detyrimet dhe kapitalin.
Bilanci i gjendjes së bashku me pasqyrën të ardhurave paraqesin dy pasqyrat më të rëndësishme të biznesit.
Fitimi i mbajtur
I tërë fitimi i kompanisë i cili nuk është kthyer aksionarëve në formë dividentës quhet fitim i mbajtur.
Fitimi i mbajtur = shuma e profitit – shuma e dividentës
Fitimi i mbajtur mund të shikohet edhe si bazën i parave nga cili dividentat në të ardhmen mund të paguhen.
Në fakt dividentat nuk mund tu paguhen aksionarëve nëse fitimi i mbajtur nuk mund ta mbuloj disidenten e
pagueshme. Nëse kompania nuk ka krijuar profit por ka punuar me humbje ajo ka fitim të mbajtur negativ
dhe kjo quhet deficit i akumuluar.
Kjo pasqyrë i bashkëngjitet pasqyrë së të ardhurave pasi që përpilon ekuitetin e pronarëve
Kjo pasqyrë identifikon ndryshimet në fitimet e mbajtura nga një periudhë kontabël ne tjetrën.
Paketa Mësimore Kontabilitet 6
Kapitali gjendet:
Kapitali përfundimtar = Kapitali fillestar
+ Investimet
- Tërheqjet
+ Të ardhurat
Paketa Mësimore Kontabilitet 7
Forma e bilancit të gjendjes
Bilanci i gjendjes
Kompania X
Data 31/12/2011
Pasurit Detyrimet dhe Kapitali
Paraja e gatshme (ne arkë, bankë, zëvendësuesit e parasë
Llogarit e arkëtutshme
Stoqet
Parapagimet
Llogarit e pagueshme (furnizuesi me mall
Detyrimet Akruale ( rryma, uji, interneti,
pagat, telefoni
Detyrimet tjera afatshkurtra (kredi
afatshkurtra)
Detyrimet ndaj tatimeve (TVSH e
mbledhshmi)
A Pasuria Qarkulluese A Detyrimet afatshkurtra
Pasuria e prekshme
B (patenta, licenca, goodwill, e drejta e autorit etj) B Detyrimet afatgjata
Pasuritë fikse të prekshme
(Toka ndërtesat, makinat, pajimet, automobilat etj)
Zhvlerësimi i akumuluar
Kapitali i kontribuar
Fitimi i mbajtur
C Pasuria fikse (vlera e tyre neto) C Kapitali
Gjithsej pasuria A+B+C Detyrimet dhe Kapitali A+B+C
8.1.7 Pasqyra e të ardhurave
Paketa Mësimore Kontabilitet 8
Pasqyra e të ardhurave raporton në formë të përmbledhur gjendjen (saldon) e llogarisë së të hyrave,
shpenzimeve dhe të fitimit apo humbjes neto për një periudhë të caktuar kohore që zakonisht është një muaj
apo një vit.
Po ashtu mbajeni mend: pasqyra e të ardhurave nuk tregon asgjë për marrjen apo dhëniet në para të gatshme,
apo sa para të gatshme ka ndërmarrja në duart e saj.
Pasqyra e të ardhurave raporton krijimin dhe shitjen e aktivitetit të biznesit për një periudhë të caktuar kohore
Qëllimi primar i kësaj pasqyre është raportimi i neto fitimit apo neto humbjes për prridhë të caktuar
Sa ka bërë shitje brenda periudhës përllogaritëse kohore
-
Sa i ka kushtuar ta blejë apo ta prodhoj
-
Shpenzimet e shitjes dhe shpenzimet tjera gjenerale gjatë periudhës
=
Të ardhurat për këtë periudhë
8.1.8 Elementet e pasqyrës së të ardhurave
Të hyrat neto nga shitja
Shitjet regjistrohen në Pasqyrën e të Ardhurave në momentin kur bëhet bartja e mallit nga prodhuesi (shitësi)
te konsumatori. Konsumatori tash e ka një detyrim ta paguaj mallin e pranuar kurse shitësi e ka një të drejtë
për të pranuar paratë për malli e shitur.
Kur kompania bart produktet e saj te konsumatori ajo pranon një faturë për mallin e shitur e cila paraqet një
llogari të arkëtutshme apo një pasuri e cila duhet të paraqitet në bilancin e gjendjes.
Mbajeni mend: Të hyrat neto nga shitja paraqet shumën totale të cilën kompania do ta mbledh nga shitja, kjo
do të thotë shitja bruto minus zbritjet nga shitjet të cilat ju kanë ofruar blerësve.
Shitjet dhe urdhëresat
Shitja njihet në momentin kur bëhet bartja e produktit te konsumatori. Kurse urdhëresat gjithsesi paraqesin
diçka tjetër.
Urdhëresat bëhen shitje vetëm atëherë kur prodhimet barten nga kompania dhe dërgohen konsumatorit.
Kur të bëhet shitja, krijohen të hyra dhe këto të hyra si të hyra nga shitja paraqiten në pasqyrën e të
ardhurave. Urdhëresat tregojnë një punë të pakryer e cila në të ardhmen e afërt do të bëhet, por në asnjë
mënyrë nuk ngarkon pasqyrën e të ardhurave. Thjeshtë thënë se pranimi i një urdhëri nuk rezulton në
paraqitjen e një të hyre.
Kostoja e mallit të shitur (KMSH)
Paketa Mësimore Kontabilitet 9
Kosto e mallit të shitur paraqet shpenzimet për lëndë të para, pagat e punëtorëve të lidhur direkt me procesin
e prodhimit, shpenzimet tjera të prodhimit të cilat ndodhin për të prodhuar një produkt i cili shitet te
ndërmarrjet të cilat prodhojnë, apo vlera e blerë e mallit të shitur të ndërmarrjet tregtare.
Kur stoqet shiten, dhe barten te konsumatorët shpenzimet totale për të prodhuar atë produkt gjegjësisht
shpenzimet e bëra për blerjen e mallit barten në pasqyrën e të ardhurave përmes kontos kosto e mallit të
shitur.
Shpenzimet për blerjen e mallit rrisin vlerën e mallit dhe zvogëlojnë paranë e gatshme në bilancin e gjendjes,
por vetëm me rastin e shitjes kjo vlerë bartet nga bilanci i gjendjes në pasqyrën e të ardhurave përmes kontos
kosto e mallit të shitur.
Fitimi bruto
Fitimi bruto paraqet rezultatin i cili rrjedh si rezultat i të hyrave neto nga shitja minus kostoja e mallit të
shitur. Fitimi bruto ndryshe quhet edhe margjina e prodhimit.
Kostoja kundrejt shpenzimeve
Shpenzimet të cilat ndodhin për prodhimet e shitura quhen kosto e mallit të shitur, kurse të gjitha shpenzimet
tjera quhen thjesht shpenzime.
Mbani në mend: Përdorimi i dy termave “kosto” dhe “shpenzime” në mënyrë shumë korrekte do ju mundësoj
që me lehtë ta kuptoni pasqyrën e të ardhurave dhe bilancin e gjendjes
Po ashtu mbajeni në mend: Shpenzimet dhe kosto thjesht tregojnë përdorimin e parasë për pagesën e një
gjëje.
Shpenzimet – paguhen për zhvillimin dhe shitjen e produktit dhe po ashtu për ndjekjen e shpenzimeve të
përgjithshme dhe administrative të aspekteve të biznesit .
Shembuj të shpenzimeve mund të jenë shpenzimet e kamatës, shpenzimet e pagës, blerja e materialit për zyre
etj.
Shpenzimet direkt ulin të ardhurat në pasqyrën e të ardhurave.
Shpenzimet Operative
Shpenzimet operative i ndihmojnë ndërmarrjes të gjenerojë me të hyrat
Si shpenzime operative do të ishin:
Shpenzimet e shitjes dhe marketingut
Shpenzimet e hulumtimit dhe zhvillimit
Shpenzimet gjenerale dhe administrative
Te ardhurat apo (Humbja)
Nëse të hyrat tejkalojnë Koston e mallit të shitur (KMSH) dhe shpenzimet tjera (ashtu siç raportohen në
pasqyrën e të ardhurave) atëherë biznesi ka krijuar profit, në të kundërtën kompania ka punuar me humbje.
Shprehjet “të ardhura” dhe “fitimi” kanë të njëjtin kuptim i cili lind si rezultat i asaj që mbetet kur nga të
hyrat zbriten KMSH dhe shpenzimet.
Pasqyra e të ardhurave mund të quhet edhe ndryshe bilanci i suksesit apo pasqyra e fitimit dhe humbjes
Të ardhurat (Fitimi) operativ
Paketa Mësimore Kontabilitet 10
Të ardhurat operative paraqiten si rezultat kur nga të hyrat nga shitja zbriten KMSH dhe shpenzimet
administrative.
Mbajeni në mend: kompanitë po ashtu mund të gjenerojnë të hyrat dhe të kenë shpenzime nga aktivitetet
financiare jo operative.
Të ardhurat jo operative dhe shpenzimet
Pagesat e kamatës për kredinë e marrë njihet si shpenzim jo-operativ, dhe anasjelltas të hyrat nga kamata për
kredinë e dhënë quhet e ardhura jo-operative.
Për arsye se janë të hyra gjegjësisht shpenzime nga aktivitetet jo-operative në pasqyrën e të ardhurave
vendosen menjëherë pas të hyrave operative.
Mbajeni në mend: Ndërmarrja mund të ketë të ardhura pozitive operative dhe për më tutje të raportoj humbje
në pasqyrën e të ardhurave nëse shpenzimet e kamatës kanë qenë më të larta se të hyrat operative.
Të ardhurat neto
Kur të ardhurat para tatimit i zbriten shpenzimet e tatimit mbetet fitimi operativ.
Te ardhurat (Fitimi) kundrejt të hyrave nga shitja (shitjet)
Shprehjet të ardhura dhe të hyra shpeshherë ngatërrohen. Ato nuk kanë kuptimin e njëjtë:
“të ardhurat” dhe “fitimi” e kanë të njëjtin kuptim.
“të hyrat nga shitja” dhe “shitjet” e kanë të njëjtin kuptim
Të ardhurat neto paraqiten në fund të pasqyrës së të ardhurave.
Të ardhurat neto shpeshherë quhen edhe pika e fundit ngase paraqitet në rreshtin e fundit të pasqyrës së të
ardhurave. Të hyrat nga shitja quhen edhe pika më e lartë sepse paraqiten në fillim të pasqyrës financiare.
Përmbledhja e pasqyrës së të ardhurave
Pasqyra financiare përmbledh dhe shfaq ndikimet financiare të:
Lëvizjes së mallit dhe shërbimeve te konsumatorët (të hyrat nga shitja)
Minus
Përpjekjet për të prodhuar dhe shitur këtë mall (KMSH)
Baras
Çfarëdo vlere të krijuar nga ky proces (shpenzimet tjera)
Të gjitha aktivitetet e kompanisë të cilat gjenerojnë të hyra përkatësisht krijojnë shpenzime aktivitete këto të
cilat ulin përkatësisht rrisin pasqyrën e të ardhurave duhet të raportohen në pasqyrën e të ardhurave.
Baza aktuale kundrejt Bazat e parasë së gatshme
Dy mënyrat kryesore të mbajtjes së librave në ndërmarrje janë baza aktuale dhe baza e parasë së gatshme,
këto dy mënyra dallojnë varësisht nga ajo se kur ndërmarrja i njeh (regjistron) të hyrat përkatësisht
shpenzimet.
Nëse të hyrat regjistrohen kur të pranohen parat e gatshme, respektivisht nëse shpenzimet njihen dhe
regjistrohen kur të paguhen paratë e gatshme atëherë mund të thuhet se ndërmarrja operon në bazat e
kontabilitetit të parasë së gatshme.
Paketa Mësimore Kontabilitet 11
Nëse shpenzimet përkatësisht të hyrat njihen në momentin kur të ndodhin pavarësisht nga lëvizja fizike e
parasë së gatshme, atëherë thuhet se ndërmarrja operon në bazat e kontabilitetit aktual.
Baza e parasë së gatshme
Baza e parasë së gatshme është më e thjeshta. Kur ndërmarrja mbështetet në bazat e kontabilitetit të parasë së
gatshme atëherë regjistrimet në kontabilitet varen vetëm nga lëvizja e parasë së gatshme.
Në kontabilitetin i cili mbahet mbi bazat e lëvizjes së parasë së gatshme pasqyra e të ardhurave dhe pasqyra e
rrjedhës së parasë së gatshme janë të njëjta.
Në përgjithësi personat fizik e drejtojnë jetën e tyre në bazat e parasë së gatshme, por shumica e
ndërmarrjeve mbajnë librat e tyre mbi baza t e kontabilitetit aktual. Të gjitha ndërmarrjet të cilat mbajnë
stoqe për shitje duhet të përdorin kontabilitetin në bazë aktuale thuhet në Standardet Ndërkombëtare të
Kontabilitetit.
Baza akruale
Në bazat aktuale të kontabilitetit pasqyra e të ardhurave nuk tregon lëvizjen e parasë së gatshme por tregon
gjenerimin e detyrimeve për tu paguar me para të gatshme në të ardhmen.
Me kontabilitetin mbi bazë aktuale, shpenzimet regjistrohen kur kompania pranon obligimin, pa marrë
parasysh se kur i paguan ato.
Pasqyra e të ardhurave dhe bilanci i gjendjes
Pasqyra e të ardhura dhe bilanci i gjendjes në ndërmarrje janë të lidhura në mënyrë të pa shmangshme.
Nëse pasqyra e të ardhurave tregon një të hyrë atëherë fitimi i mbajtur do të rritet në bilancin e gjendjes.
8.2. FORMATI I PASQYRËS SË TË ARDHURAVE
A Të hyrat nga shitja e mallit
Paketa Mësimore Kontabilitet 12
B Kosto e mallit të shitur (KMSH)
C Fitimi Bruto (C=A-B)
1 shpenzimet e rrymës
2 shpenzimet e pagave
3 Shpenzimet e ujit
4 Shpenzimet e mirëmbajtjes
5 Shpenzimet e zhvlerësimit
6 Shpenzimet e qirasë
7 Shpenzimet e tjera administrative
D Gjithsejtë shpenzimet operative D= 1+2+3+4+5+6+7
E Fitimi (te ardhurat) operative (E=C-D)
G Shpenzimet e kamatës
F Fitimi para tatimit (F=E-G)
I Shpenzimet e tatimit
J Fitimi (e ardhura) neto i periudhës (J=F-I)
8.2.1 Bartja e të dhënave në pasqyrën e të ardhurave
Firma “Linda” ka këto të dhëna
Të hyrat nga shitja e mallit 150.000
KMSH 60.000
Shpenzimet e qirasë 2.000
Shpenzimet e rrymës 1.000
Shpenzimet e zhvlerësimit 17.000
Të hyrat nga kamata 5.000
Shpenzimet e kamatës 3.000
Tatimi në fitim 10%
Zgjidhje e shembullit të Pasqyrës së të ardhurave
Paketa Mësimore Kontabilitet 13
Hapi i parë: Te hyrat nga shitja e mallit 150.000
-KMSH 60.000
=FITIMI BRUTO 90.000
Hapi dytë: -Shpenzimet indirekte operative 3.000 (Shpenz. E qirasë, rrymes)
= FITIMI OPERATIV 87.000
Hapi tretë: + Të hyrat tjera jooperative 5.000
-Shpenzimet tjera jooperative 3.000
= FITIMI PARA TATIMIT 89.000
Hapi katërt: Shpenzimet e tatimit në të ardhura 89.000*10%=8.900
Hapi pestë: FITIMI NETO =89.000-8.900=80.100
Zgjidhje formati me një hap
Të hyrat 155.000
-KMSH 60.000
-Shpenzimet 6.000
=FITIMI NETO 80.100
8.2.2 Pasqyra e rrjedhës së parasë së gatshme,formati, elementet ,kuptimi i tyre
Paketa Mësimore Kontabilitet 14
Pasqyra e rrjedhës së parasë gjurmon lëvizjen e parasë së gatshme të një biznesi për një periudhë të caktuar
kohore.
Pasqyra e rrjedhjes së arkës është sikur libri i arkës i cili regjistron të gjitha transaksionet që kanë të bëjnë me
pagesat dhe arkëtimet me para të gatshme. Shembuj të pasqyrës s ë rrjedhës së parasë së gatshme do të ishin
Pagesa e rrogës zvogëlon paranë e gatshme
Pagesa e pajimeve zvogëlon paranë e gatshme
Pagesa e kredisë zvogëlon paranë e gatshme
Arkëtimi i parasë së huazuar rritë paranë e gatshme
Arkëtimi i parasë së investuar rritë paranë e gatshme
Arkëtimi i parasë të pranuar nga konsumatorët rrit paranë e gatshme
Drejtuesit e njësisë ekonomike dhe përdoruesit e tjerë të pasqyrave financiare janë të interesuar të dinë se
sa është gjendja e parave të lira që ka njësia, të cilat do të shërbejnë për të shlyer të gjitha detyrimet e
matura të saj.
Përdoruesit e pasqyrave financiare kanë nevojë për informacionin në lidhje me fluksin e parave, me
qëllim që të vlerësojnë aftësinë e njësisë për të prodhuar para ose ekuivalent të parave.
Në bazë të kontabilitetit rritës (aktual) kërkohet që të ardhurat dhe shpenzimet të regjistrohen në
periudhën kur ekonomikisht janë kryer transaksionet në lidhje me to, por mbi këtë parim nuk dimë për
rezultatin monetar të njësisë për një periudhë të caktuar kontabël.
Prandaj në përputhje me SNK (Standardet Ndërkombëtare të Kontabilitetit ) duhet ndërtuar pasqyrën e
fluksit (rrjedhjes) të parave në mënyrë që të dihet aftësia e njësisë për të prodhuar para apo ekuivalent
parash. Ndërtimi i kësaj pasqyrë bëhet duke klasifikuar fluksin e parave që rrjedhin nga tri aktivitete
kryesore:
1. Nga aktiviteti operativ
2. Nga aktiviteti financiar
3. Nga aktiviteti investues
Aktiviteti Operativ Parat që vijnë nga aktivitetet operative janë më të rëndësishme. Këto aktivitete kryesore nga të
cilat shoqëria nxjerrë të ardhurat. Në këtë grup përshihen:
Parat e marra nga shitja e mallrave, shërbimeve dhe produkteve
Parat e marra nga qiraja
Parat e paguara për blerjen e mallrave, materialeve, shërbimeve
Parat e paguara në emër të punëtorëve
Parat e marruara e të paguara shoqërive të sigurimit për premitë shpërblimet
Paketa Mësimore Kontabilitet 15
Parat e marruara nga rimbursimi i tatimeve ose të paguara për pagimin e tatimeve
Parat që rrjedhin nga blerja ose shitja e letrave me vlerë tregtare
Paradhëniet ose hutë bankare për nevojat e aktivitetit kryesor operativ
Aktiviteti investues Kjo pjesë e pasqyrës jep informacion në lidhje me shumën
e shpenzimeve të bëra me qëllim të sigurimit të rezervave të cilat në të
ardhmen do të prodhojnë fluksin e parave. Në këto aktivitete hyjnë
Parat e shpenzuara për blerjen e tokës, fabrikës dhe pajimeve paraqesin një
ivenstim afatgjatë me qëllim të rritjes së aftësisë së ndërmarrjes për të
prodhuar dhe shitur produkte.
Blerja dhe shitja e aktiviteteve të qëndrueshme
Blerja dhe shitja e letrave me vlerë të kapitalit ose borxhit të shoqërive tjera.
Dhënia e huave apo avanseve të tretëve dhe marrja e parave nga këto avance
Blerja ose shitja e kontratave të ardhshme etj.
Operacionet me letra me vlerë të kapitalit dhe të detyrimeve si dhe kontratat e ardhshme do të
konsiderohen si aktivitete investuese nëse mbahen me qëllime tregtimi e nuk klasifikohen si
ekuivalente të parave.
Aktivitetet financiare Këto janë aktivitete që kryesisht përfundojnë me ndryshime në
madhësinë dhe përmbajtjen e kapitalit të vet dhe huave të njësisë. Kjo parashikon
pretendimet për të ardhmen nga ana e atyre që kanë siguruar burimet e financimit.
Këtu hyjnë
Parat e marruara nga emetimi i aksioneve të kapitalit
Parat e paguara pronarëve për tërheqjen e kapitalit
Paratë për blerjen e aksioneve të veta
Parat e marra nga emetimi i huave me afat të gjatë ose të shkurtë
Paratë për reagimin e shumave të marra hua etj.
Shpjegime përmbledhëse
Aktivitetet operative
Shitjet me para të gatshme +
Inkasimet nga llogaritë e arkëtueshme +
Dividentat –
Pagesat për blerjen e mallit –
Interesi –
Taksat –
Shpenzimet operative –
Paketa Mësimore Kontabilitet 16
Të gjitha transaksionet lidhur me pasurinë afatshkurtër dhe detyrimet afatshkurtra rezultojnë nga aktivitete
operative
Aktivitetet investuese
Shitja e pasurisë afatgjatë +
Kthimi i investimeve +
Shitja e aksioneve të tretëve +
Blerja e pasurisë afatgjatë -
Dhënia e kredisë -
Blerja e aksioneve nga të tretët –
Pra nëse blejmë dhe shesim aksione nga një ndërmarrje tjetër, kemi të bëjmë me aktivitetet investime
Aktivitetet financuese
Ç’far do lloji financimi si nga kredia ashtu edhe nga aksionet +
Marrja e kredisë (Kryegjëja) +
Shitja e aksioneve të veta kompanisë +
Kthimi i kredisë së marrë (kryegjëja) -
Blerja e aksioneve kompanisë
8.2.3 Pasqyra e rrjedhës së parasë së gatshme
Kompania X
31/12/2011
1 Parat e pranuara nga aktivitetet operative
2 Paratë e dhëna për aktivitetet operative
A Neto rritjet (zvogëlimet) nga aktivitetet operative (1-2)
3 Paratë e pranuara nga aktivitetet investive
4 Parat e dhëna për aktivitetet investuese
B Neto rritjet (zvogëlimet) nga aktivitetet investuese (3-4)
5 Paratë e pranuara nga aktivitetet financuese
6 Paratë e dhëna për aktivitetet financuese
C Neto rritjet (zvogëlimet) nga aktivitetet financuese
Paketa Mësimore Kontabilitet 17
D Gjendja e parasë së gatshme në fillim të vitit (5-6)
E Gjendja e parasë së gatshme në fund të vitit D+/-A+/B+/-C
Shembull
Ndërmarrja “X” Cash flok për vitin 2011 me 31 .12
(forma direket)
Rrjedha monetare prej aktiviteteve operuese
Hyrjet në para
Marrja prej blerësve (klientëve) 177.650
Furnitorët për blerjen e mallit 70.240
Pagat e punëtorëve 44.110
Pagesat komunale(uji , mbeturinat) 6.430
Pagesat e sigurimeve 5.760
Pagesat për furnizime 11.140
Pagesat e kamatave 16.090
Pagesat e tatimit në fitim
Totali i pagesave kesh 153.770
Neto kesh prej aktiviteteve operative (177.650-153.770)= 23.880
Rrjedha monetare prej aktiviteteve Investuese
Blerjet e mjeteve fikse 53.500
Shitjet e mjeteve fikse 8.190
Neto kesh prej aktiviteteve inventive 53.500-8.190=45.310
Paketa Mësimore Kontabilitet 18
Rrjedha monetare prej aktiviteteve financiare
Hyrjet prej emetimit të kapitalit aksionar + 25.000
Hyrjet prej emetimit të fletëobligacioneve + 32.000
Pagesat për obligacione - 20.470
Pagesat për dividenta - 5.000
Neto kesh prej aktiviteteve financiare (25.000+32.000-20.470-5.000)=31.530
8.3. PËRGATITJA E BILANCIT TË GJENDJES
Shembulli 1:
Me 31.12.2011 ndërmarrja “KORABI” ka pasur këtë gjendje:
EMRI I LLOGARISË (KONTOS) PËRMB
.
DATA DEB
I
KRED
I
Mjetet themelore Saldo 31.12.201
1
25000 -
Korrigjimi I vlerës së mjetit themelor Saldo 31.12.201
1
- 17500
Xhirollogaria Saldo 31.12.201
1
1650 -
Tatimi në fitim i paguar Saldo 31.12.201
1
3715 -
Kërkesat tona ndaj blerësit “A” Saldo 31.12.201
1
3718 -
Obligimet ndaj furnitorit “X” Saldo 31.12.201
1
- 1517
Obligimet për pagat e punëtorëve Saldo 31.12.201
1
- 2690
Shpenzimet e naftës Saldo 31.12.201 1680 -
Paketa Mësimore Kontabilitet 19
1
Shpenzimet e energjisë elektrike Saldo 31.12.201
1
730 -
KMSH(koto e mallit të shitur) Saldo 31.12.201
1
92000 -
Obligimet për TVSH Saldo 31.12.201
1
- 180
Marzha (ndryshimi në çmim) Saldo 31.12.201
1
- 10800
Malli në shitore (shitorja) Saldo 31.12.201
1
150000 92000
Të hyrat nga shitja me pakicë Saldo 31.12.201
1
- 92000
Të hyrat nga shërbimet Saldo 31.12.201
1
- 7600
Zgjedhja :
Paraqitja e të dhënave në formë të shkronjës “T”
Që të kemi një pasqyrë reale të gjendjes së kontove, saldot përfundimtare të tyre i paraqesim në formë të
shkronjës “T”.
Mjetet themelore Korigj.I vl.se mj.th. Xhirollogaria
s) 25000 17500 1) 1) 17500 17500 s) s) 1650
Tatimi ne fitim I paguar Blerësi "A" Furnitori "X"
s) 3715 1177.80 s) 3718 1517 s)
Paketa Mësimore Kontabilitet 20
11)
Pagat e punëtoreve Shp.e naftës Shp.e energjisë elektrike
2690 s) s) 1680 1680 8) s) 730 730 8)
KMSH (kosto e mall. Të
shitur) Obligimet për TVSH Marzha (N.Ç)
s) 92000 85412 4) 180 s) 10800 s)
2) - 6588 - 6588 2)
Shitorja Te hyrat nga shitja e mallit Te hyrat nga shërbimi
s) 150000 92000 s) 3) 92000 92000 s) 3) 7600 7600 s)
Te hyrat e grumbulluara Te dalat (shp.direkte) Rezultati financiar
6) 99600 99600 3) 4) 85412 85412 5) 5) 85412 99600 6)
7) 14188
Bruto fitimi Shpenzimet operative Fitimi
9) 2410 14188 7) 8) 2410 2410 9) 11)1177.80 11778 10)
10) 11778
13)10600.2
0
Fitimi neto
Obligimi për tatim ne
fitim 10600.20 13)
12)1177.80 11)1177.80
Llogarisim amortizimin e mjeteve themelore
Në fund të vitit duhet të bëhet llogaritja e amortizimit të mjeteve themelore. Llogaritja bëhet në të njëjtën
mënyrë si të njësia modulare “Kontabiliteti i mjeteve themelore”.
Paketa Mësimore Kontabilitet 21
Këtë llogaritje e bëjmë më qëllim që të bëjmë korrigjimin (përmirësimin) e vlerës së mjeteve themelore, në
mënyrë që të dimë vlerën reale të mjeteve themelore.
Në shembullin tonë korrigjimin e vlerës së mjeteve themelore e kemi të dhënë 17500, prandaj këtu vetëm
bëjmë kontimin.
Transaksioni 1:
Debiton korrigjimi i vlerës së mjetit themelor për 17500, kreditojnë mjetet themelore për të njëjtën shumë
17500.
Korrigjimi i vlerës shpesh herë mund të përdoret edhe si përmirësimi i vlerës.
Më këtë transaksion mbyllet konto e korrigjimit të vlerës së mjetit themelor dhe njëkohësisht korrigjohet
vlera e mjeteve themelore. Vlera reale e mjeteve themelore pas llogaritjes së amortizimit është:
25000 – 17500 = 7500
D.m.th. se vlera e tanishme e mjeteve themelore është 7500 €.
Gjejmë koeficientin e realizimit
Koeficientin e realizimit e gjejmë më qëllim që të dimë se sa kemi shitur mall dhe sa është fitimi (marzha)
për atë sasi të mallit të shitur.
K.R = ana kredi e shitores / ana debi e shitores
K.R = 92000 / 150000 = 0,61
Kjo do të thotë se 61% të mallit e kemi shitur.
Gjejmë fitimin (marzhën) e përmbajtur në mallin e shitur
Pasi që e kemi gjetur koeficientin e realizimit lehtë mund ta gjejmë edhe fitimin e përmbajtur në mallin e
shitur në bazë të kësaj formule:
Marzha x K.R = 10800 x 0,61 = 6588
Fitimi (marzha) e përmbajtur në mallin e shitur është 6588 €.
Transaksioni 2 :
KMSH(kosto e mallit të shitur) – 6588 dhe krediton marzha për të njëjtën vlerë – 6.588.
Minusi i paraqitur para numrit tregon se ky është storno dhe kjo shumë i zbritet të njëjtës anë d.m.th. nëse
është në anën debi i zbritet debisë, nëse është në anën kredi i zbritet kredisë.
Termi marzha mund të përdoret edhe si ndryshimi në çmim.
Paketa Mësimore Kontabilitet 22
Bëjmë grumbullimin e të hyrave
Në mënyrë që të dimë se sa i kemi të gjitha të hyrat duhet të bëjmë grumbullimin e tyre.
Këtë grumbullim të të hyrave e bëjmë për të vlerësuar suksesin e ndërmarrjes (për të bërë bilancin e
suksesit).
Në shembullin tone kemi këto të hyra:
Të hyrat nga shitja me pakicë 92000 €
Të hyrat nga shërbimet 7600 €
99600
Të hyrat e grumbulluara
Hapim një konto të re “Të hyrat” apo “Të hyrat e grumbulluar”.
Transaksioni 3:
Debitojnë të hyrat nga shitja me pakicë 92000 dhe të hyrat nga shërbimet për 7600, kreditojnë të hyrat e
grumbulluara për shumën e tërësishme 99600.
Më këtë transaksion kemi bërë grumbullimin e të gjitha të hyrave sepse nuk kemi pasur të hyra të tjera, dhe
kemi bërë mbylljen e të hyrave nga shitja me pakicë dhe të hyrat nga shërbimet.
Bëjmë grumbullimin e të dalave (shpenzimeve direkte)
Në shembullin tone si të dalat apo shpenzime direkt kemi vetëm KMSH(vlera kushtuese a mallit) 85412.
Hapim një konto të re “Të dalat” apo “Shpenzimet direkte”.
Transaksioni 4:
Debitojnë të dalat (shpenzimet direkte) për 85412 dhe krediton KMSH 85412.
Me këtë transaksion kemi grumbulluar të dalat (shpenzimet direkte) dhe kemi mbyllur konton KMSH.
Rezultati financiar
Rezultati financiar parqet raportin në mes dalave dhe të hyrave.
Hapim një konto të re “Rezultati financiar”.
Transaksioni 5:
Debiton rezultati financiar për 85412, kreditojnë të dalat (shpenzimet direkte).
Paketa Mësimore Kontabilitet 23
Me këtë transaksion kemi bërë mbylljen e kontos të dalat (shpenzimet direkte).
Transaksioni 6:
Debitojnë të hyrat e grumbulluara për 99600 dhe krediton rezultati financiar për të njëjtën vlerë 99600.
Me këtë transaksion kemi bërë mbylljen e kontos të hyrat e grumbulluar.
Gjejmë bruto-fitimin
Bruto-fitimi paraqet ndryshimin në mes të hyrave të grumbulluara dhe të dalave (shpenzimeve direkte), këtu
nuk hyjnë shpenzimet operative, shpenzimet tjera, e as tatimet.
Për të përcaktuar se sa është vlera e bruto-fitimit zbresim anën debi nga ana kredi e rezultatit financiar.
Bruto-fitimi = ana kredi e rezultatit financiar – ana debi e rezultatit financiar.
Bruto-fitimi = 99600 – 85412 = 14188
Nëse vlera e bruto-fitimit është negative (minus) atëherë kemi bruto-humbje, mirëpo në shembullin tone
vlera është pozitive prandaj kemi bruto-fitim për 14188 €.
Hapim një konto të re “Bruto-fitimi”
Transaksioni 7:
Debiton rezultati financiar për 14188, krediton bruto-fitimi për të njëjtën vlerë.
Me këtë transaksion kemi bërë mbylljen e kontos rezultati financiar.
Bëjmë grumbullimin e shpenzimeve operative
Shpenzimet operative janë ato shpenzime më të cilat operojmë gjatë kryerjes së punëve të ndryshme në
ndërmarrje.
Në shembullin tone nga shpenzimet operative kemi:
Shpenzimet e naftës 1680 €
Shpenzimet e energjisë elektrike 730 €
Gjithsej shpenzimet operative 2410
Hapim një konto të re “Shpenzimet operative”
Transaksioni 8:
Debitojnë shpenzimet operative për 2410, kreditojnë shpenzimet e naftës për 1680 dhe shpenzimet e
energjisë elektrike 730.
Me këtë transaksion mbyllen kontot: shpenzimet e naftës dhe shpenzimet e energjisë elektrike.
Bëjmë grumbullimin e shpenzimeve tjera
Paketa Mësimore Kontabilitet 24
Me shpenzimet e tjera kuptojmë të dalat financiare, të dalat e jashtëzakonshme etj.
Në shembullin tone nuk e kemi këtë grup të shpenzimeve prandaj nuk i evidentojmë, sikur ti kishim pasur do
të kishim bërë grumbullimin e tyre në të njëjtën mënyrë sikur shpenzimet operative.
Bëjmë mbylljen e shpenzimeve operative dhe shpenzimeve tjera
Në rastin tone nuk kemi shpenzime të tjera por vetëm shpenzime operative, prandaj bëjmë vetëm mbylljen e
shpenzimeve operative.
Transaksioni 9:
Debiton bruto-fitimi për 2410, kreditojnë shpenzimet operative për të njëjtën vlerë 2410.
Me këtë transaksion kemi mbyllur konton e shpenzimeve operative.
Sikur të kishte pasur edhe shpenzime tjera atëherë do të kishin kredituar shpenzimet operative dhe
shpenzimet tjera dhe do të kishte debituar bruto-fitimi për shumën totale të shpenzimeve operative dhe
shpenzimeve tjera.
Nxjerrim fitimin gjegjësisht humbjen
Fitimi paraqet ndryshimin pozitiv në mes të hyrave të grumbulluara dhe të gjitha të dalave (shpenzimet
direkte, shpenzimet operative, shpenzimet tjera) në përjashtim të tatimit në fitim.
Kurse humbja është ndryshimi negativ në mes të hyrave të grumbulluar dhe të gjitha të dalave në përjashtim
të tatimit në fitim.
Fitimin gjegjësisht humbjen e nxjerrim kur nga bruto fitimi zbresim shpenzimet operative dhe shpenzimet
tjera.
Fitimi apo humbja = bruto fitimi – shpenzimet operative – shpenzimet tjera
Fitim apo humbje= 14188 – 2410 – 0 = 11778
Në rastin tone kemi fitim prej 11.778 € sepse kemi vlerë pozitive.
Hapim një konto të re “Fitimi”
Transaksioni 10:
Debiton bruto-fitimi për 11778, krediton fitimi për të njëjtën vlerë 11778.
Me këtë transaksion mbyllet konto e bruto-fitimit.
Nxjerrim tatimin në fitim
Tatimi në fitim paraqet përqindjen e fitimit e cila duhet ti paguhet shtetit si tatim në fitim. Tatimi në fitim
llogaritet si 10% nga vlera e fitimit.
Paketa Mësimore Kontabilitet 25
Tatimi në fitim llogaritet në bazë të kësaj formule:
Tatimi në fitim = Fitimi x 10%.
Tatimi në fitim = 11778.00 x 10% = 1177.80
Për vitin 2011 jemi të obliguar të paguajmë tatim në fitim për 1177.80€.
Hapim konton “Obligimet për tatim në fitim”
Transaksioni 11:
Debiton fitimi për 1177.80 dhe kreditojnë obligimet për tatim në fitim për të njëjtën shumë.
Transaksioni 12:
Debitojnë obligimet për tatimin në fitim për 1177.80 dhe krediton tatimi në fitim i paguar për të njëjtën
shumë 1177.80
Me këtë transaksion mbyllet konto obligimet për tatim në fitim, që d.t.th. se nuk duhet të paguajmë tatim në
fitim pasi që gjatë vitit kemi paguar më tepër se sa që është dashur.
Gjatë tërë vitit kemi paguar tatim në fitim 3715 € kurse në bazë të llogarisë përfundimtare që e kemi bërë ne
jemi të obliguar të paguajmë 1177.80 €, që d. t. th. se për 2537.20 € kemi paguar më shumë.
Prandaj kjo bartet në vitin e ardhshëm si tatim në fitim i paguar.
Gjejmë fitimin neto (fitimin e pastër)
Fitimi neto paraqet ndryshimin në mes të anës debi dhe anës kredi të fitimit, apo shprehur ndryshe kur nga
fitimi zbresim tatimin në fitim.
Fitimi neto = fitimi – tatimi në fitim.
Fitimi neto = 11778 – 1177.80 = 10600.20
Hapim konton “Fitimi neto”.
Transaksioni 13:
Debiton fitimi për 10600.20 dhe krediton fitimi neto për të njëjtën vlerë 10600.20
Me këtë transaksion mbyllet konto e fitimit.
Këto janë transaksionet të cilat mundësojnë përpilimin e bilancit të suksesit.
Paketa Mësimore Kontabilitet 26
8.3.1. Bëjmë regjistrimin e transaksioneve në urdhëresë për regjistrim
Urdhëresa për regjistrim
NR. KONTO
PËRSHKRIMI
PËRMBAJTJA DATA
DEBI
DEBI KREDI
1 Korigj.i M.TH 31.12.2011 17500
2 M.TH 17500
3 KMSH -6588
4 Marzha -6588
5 Te hyrat nga shit 92000
92.000
6 Të hyrat nga sherb.
7.600
7600
7 Të hyrat e grumb. 99600
8 Të dalurat (shp.dir.) 8
5.412
85412
9 KMSH 85412
10 Rezultati financiar 85412
11 Të dalat (shp.dir.) 85412
12 Të hyrat e grumb. 99600
13 Rezultati financiar 99600
14 Rezultati financiar 14188
15 Bruto-fitimi 14188
16 Shp. operative 2410
17 Shp. e naftes 1680
18 Shp. e energj. elek. 730
Paketa Mësimore Kontabilitet 27
19 Bruto-fitimi 2410
20 Shp. operative 2410
21 Bruto-fitimi 11778
22 Fitimi 11778
23 Fitimi 1177.80
24 Ob. për tat. në fitim 1177.80
Ob. Për tat. Në fitim 1177.80
25 Tatimi ne fitim i paguar 1177.80
Fitimi 10600.20
26 Fitimi-neto 10600.20
425.855,6
42,467.80 42,467.80
8.1.3 Bartja e të dhënave në pasqyrën e të ardhurave
Bëjmë përpilimin e pasqyrës së të ardhurave
Për të bërë përpilimin e pasqyrës së të ardhurave duhet të jen të mbyllura këto konto:
Korrigjimi i vlerës së mjetit themelor
Shpenzimet e naftës
Shpenzimet e energjisë elektrike
KMSH(Kosto e mallit të shitur)
Të hyrat nga shitja me pakicë
Të hyrat e grumbulluara
Të dalat (shpenzimet direkte)
Shpenzimet operative
Rezultati financiar
Fitimi-bruto
Paketa Mësimore Kontabilitet 28
Fitimi
Nëse i analizojmë këto konto, të gjitha i kemi të mbyllura.
Prandaj këtu vazhdojmë me përpilimin e pasqyrës së të ardhurave.
8.3.4 Pasqyra e të ardhurave me 31.12.2011
NR. POZICIONET E BILANCIT VITI 2010 VITI 2011
1 Të hyrat (1.1+1.2) 99600
1.1 Të hyrat nga shitja me pakicë 92000
1.2 Të hyrat nga shërbimet 7600
2 Të dalat (shp. direkte) (2.1) 85412
2.1 KMSH 85412
3 Bruto - fitimi (1-2) 14188
4 Shpenzimet operative (4.1+4.2) 2410
4.1 Shpenzimet e naftës 1680
4.2 Shpenzimet e energjisë elektrike 730.00
5 Shpenzimet tjera -
6 Fitimi (3-4-5) 11778.00
7 Tatimi në fitim (6x10%) 1177.80
Paketa Mësimore Kontabilitet 29
8 Neto - fitimi (6-7) 10600.20
Bëjmë shpalosjen e stoqeve
Pasi kemi përpiluar bilancin e suksesit duhet të bëhet llogaria e gjendjes së stoqeve. Llogaria e stoqeve bëhet
përmes shpalosjes. Shpalosja e stoqeve bëhet në këtë mënyrë:
Stoqet fillestare
+ Furnizimet
- Shitjet
________________________
Stoqet përfundimtare
Në shembullin tone si stoqe i kemi mallrat në shitore, dhe nuk kemi stoqe tjera. Prandaj marrim parasysh
vetëm shitoren. Bëjmë zëvendësimin në skemën e mëparshme:
+ 150.000
- 92.000
______________
58.000
Stoqet në fund të vitit janë 58.000 €.
Kjo është shpalosja e stoqeve e cila duhet të prezantohet para organeve kompetente shtetërore.
8.3.5 Përpilimi i bilancit të gjendjes
Për të bërë përpilimin e bilancit të gjendjes duhet të marrim parasysh kontot të cilat kanë të bëjnë me mjetet
qarkulluese (pasuria kurente), mjetet themelore (pasuria jokurente), obligimet apo detyrimet afatshkurta
(kurente), obligimet apo detyrimet afatgjata (jokurente) dhe kapitali.
Është e rëndësishme të ceket se këto konto rëndom mbesin të hapura pas përfundimit të bilancit të suksesit.
Si konto të tilla në shembullin tone janë:
Si mjete qarkulluese (pasuria kurente):
-Xhirollogaria 1650
-Tatimi në fitim i paguar 2535.2
-Kërkesat ndaj blerësve 3718
Paketa Mësimore Kontabilitet 30
-Stoqet 58000
Si mjete themelore (pasuria jokurente):
-Mjetet themelore (si tërësi) 7500
Si obligime afatshkurta (kurente):
-Obligimet ndaj furnitorëve 1517
-Obligimet ndaj pagave të punëtorëve 2690
-Obligimet për TVSH 180
Si obligime afatgjata (jokurente):
-Nuk kemi
Si kapital pronari:
Këtu nuk kemi të dhënë përmes librave tona, por atë do ta përcaktojmë në bilanc të gjendjes si ndryshim në
mes të mjeteve (pasurisë) dhe obligimeve (detyrimeve).
Bilanci i gjendjes 31.12.2010
PASURIA (MJETET) BURIMET E MJETEVE
1. Pasuria kurente (mjetet
qarkulluese)
65,905.20
0
3. Detyrimet kurente (afatshkurta) 4.387
1.1 Xhirollogaria 1.650 3.1 Furnitorët 1.517
1.2 Tatimi në fitim 2537.2 3.2 Pagat ndaj punëtorëve 2.690
1.3 Blerësit 3718 3.3 Obligimet për T.V.SH 180
1.4 Stoqet 58.000 4. Detyrimet jokurente (afatgjata) -
2. Pasuria jokurente (M.Th). 7500 5. Kapitali dhe rezervat 69,018.20
Gjithsej pasuria 73,405.20 Gjithsej detyrimet dhe ekuiteti 73,405.20
Pasuria kurente (qarkulluese) = 1.650+2537.2+3718+58.000=65,905.200
Pasuria jokuerente (Mjetet themelore) =7500
Pasuria kurente+Pasuria jokuerente = Gjithsej pasuria
6,905.200 + 7500 = 73,405.20
Paketa Mësimore Kontabilitet 31
.Pasuria – Detyrimet = Kapitali 73,405.20 - 4.387= 69,018.20
Shumën e kapitalit prej 69,018.20 € e kemi llogaritur kur nga e tërë pasuria e ndërmarrjes e paraqitur në anën
e majtë të bilancit të gjendjes i kemi zbritur të gjitha obligimet që I kemi pasur (obligimet kurente dhe
jokurente).
Mbyllja e kontove në fund të vitit
Tani kemi arritur deri të fundi ku vetëm duhet ti mbyllim kontot e pa baraspeshuara dhe hapim kontot e reja
si gjendje fillestare për vitin vijues.
Mbyllja e kontove të vitit 2010 bëhet përmes saldove për barazim dhe të njëjtat saldo barten në kontot e vitit
vijues (2011) si gjendje fillestare.
Mj. Themelore Xhirollogaria Tat.ne fit. I paguar Blerësi 'A'
s)25000 17500 1) s) 1650 1650 sb) s) 3715 1177.2 12) s)3718.00 3718 sb)
7500 sb.) 2537.8 sb)
Furnitori "X" Pagat e punëtorve Obligimet për TVSH Marzha (N.në Ç)
Sb)1517 s)1517 Sb)2690 s) 2690 Sb)180
s)180.0
0 s) 4212 10800 s)
2)-6588
Shitorja Fitimi i mbajtur
s)15000
0 92000 s) Sb)9422.4 9422.4s)
58000 sb)
Në shembullin tone si konto të pa mbyllura kanë mbet:
Mj. Themelore Xhirollogaria Tat.ne fit. I paguar Blerësi 'A'
s)7500 s) 1650
s)2537.
2 s)3718.00
Furnitori "X" Pagat e punëtoreve Obligimet për TVSH Marzha (N.në Ç)
s)1,5187 s) 2690 s)180.00 4212s)
Paketa Mësimore Kontabilitet 32
Shitorja Fitimi i mbajtur
s)58000 9422.4 12)
Të gjitha transaksionet e kryera për mbylljen e librave përmes saldove për barazim duhet ti paraqesim në
urdhëresë për regjistrim.
Paketa Mësimore Kontabilitet 33
No comments:
Post a Comment